Albert Hourani, Ιστορία του Αραβικού κόσμου, Εκδόσεις Ψυχογιός
Καμία άλλη περιοχή στον σημερινό κόσμο δεν είναι τόσο σημαντική όσο η Μέση Ανατολή, και κανένας λαός δεν είναι πιο παρεξηγημένος από τους Άραβες. Σε αυτό το αριστουργηματικό έργο διαχρονικής αξίας, ο έγκριτος ιστορικός της Οξφόρδης διηγείται την πραγματική ιστορία των αραβικών λαών· από την εξάπλωση του Ισλάμ μέχρι το Παλαιστινιακό ζήτημα, από τον προφήτη Μωάμεθ μέχρι τον Μουαμάρ Καντάφι. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Eric J. Hobsbawm, Θρυμματισμένοι καιροί, Εκδόσεις Θεμέλιο
Ο Eric Hobsbawm, ένας από τους λαμπρότερους και πιο πρωτότυπους ιστορικούς της εποχής μας, γεννήθηκε πριν σχεδόν εκατό χρόνια και μεγάλωσε στη Βιέννη και το Βερολίνο. Βρέθηκε λοιπόν στην τέλεια θέση για να παρατηρήσει την επερχόμενη εποχή μιας τιτάνιας κοινωνικής και καλλιτεχνικής αλλαγής. Όσο προχωρούσε ο 20ός αιώνας, η αστική κουλτούρα του fin de siecle ερχόταν αντιμέτωπη με μυριάδες νέα κινήματα και ιδεολογίες, από τον κομμουνισμό και τον ακραίο εθνικισμό ώς τον ντανταϊσμό και την ανάδυση μιας πληροφορικής τεχνολογίας. Στους Θρυμματισμένους Καιρούς ο Hobsbawm, με το χαρακτηριστικό του νεύρο, ξεδιπλώνει μπροστά στα μάτια μας έναν κατακερματισμένο αιώνα. Εξετάζει τις συνθήκες που δημιούργησαν την άνθηση της belle epoque, ενώ ταυτόχρονα περιείχαν το σπέρμα της αποσύνθεσής της: πατερναλιστικός καπιταλισμός, παγκοσμιοποίηση και εμφάνιση μιας μαζικής καταναλωτικής κοινωνίας. Με πάθος, αλλά πάντα χωρίς συναισθηματισμούς, περιφέρεται με άνεση σε όλο το φάσμα του αντικειμένου του: καταγράφει το θάνατο της χρυσής εποχής του “ελεύθερου διανοούμενου” και εξερευνεί τις ζωές λησμονημένων αλλά σπουδαίων φυσιογνωμιών, αναλύει τη σχέση μεταξύ τέχνης κι ολοκληρωτισμού, και ανατέμνει φαινόμενα τόσο διαφορετικά όπως ο σουρεαλισμός, η χειραφέτηση των γυναικών κι ο μύθος του αμερικάνου καουμπόη.
Γραμμένο με πλούσια φαντασία και εξαιρετική επιδεξιότητα, οι Θρυμματισμένοι Καιροί είναι το τελευταίο βιβλίο ενός από τους σπουδαιότερους στοχαστές του καιρού μας. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου).
Donald Kagan, Πελοποννησιακός πόλεμος, Εκδόσεις Ωκεανίδα
Στα είκοσι επτά χρόνια που διήρκεσε ο πόλεμος τον οποίο ο ιστορικός του Θουκυδίδης βάπτισε Πελοποννησιακό, παρέσυρε ολόκληρο τον ελληνικό κόσμο. Στο τέλος του, που συμπίπτει περίπου με το τέλος του 5ου π.Χ. αιώνα, η Αθήνα, η δύναμη που άλλαξε το πρόσωπο της Ιστορίας, αναγκάστηκε να παραδοθεί στο μεγάλο της αντίπαλο, τη Σπάρτη. Έκτοτε η εμπειρία του Πελοποννησιακού Πολέμου δεν σταμάτησε να προβληματίζει ανά τους αιώνες και να επηρεάζει συμπεριφορές και νοοτροπίες. Απ’ την κρίση της δημοκρατίας ως την αλαζονική συμπεριφορά των υπερδυνάμεων, τίποτε δεν συνέβη τότε που να μην αφορά και να μην εξηγεί το τώρα της δική μας εποχής. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου).
Mark Mazower, Σκοτεινή Ήπειρος, Εκδόσεις Αλεξάνδρεια
H Σκοτεινή ήπειρος είναι μια πυκνή επισκόπηση της ευρωπαϊκής ιστορίας, όπου παρουσιάζονται ανάγλυφα οι κοινωνικές, οικονομικές, πολιτικές και ιδεολογικές εξελίξεις από το 1919 ώς το 1997. Αποτολμώντας να φωτίσει σκοτεινές περιοχές αυτής της ιστορίας και να αμφισβητήσει πολλά από τα μέχρι τώρα δεδομένα της, ο συγγραφέας επανερμηνεύει τις ευρωπαϊκές εμπειρίες της επανάστασης, του πολέμου και του ολοκληρωτισμού και αναρωτιέται για την εμβέλεια και την προοπτική της δημοκρατίας. Παρά την επιστημονική μεθοδολογία της, η μελέτη αυτή δεν αποφεύγει διόλου τα κρίσιμα ηθικά και πολιτικά ζητήματα που συνδέονται με την τραυματική μνήμη και τις μετέωρες επαγγελίες της Ευρώπης. Ένα πρόσθετο ενδιαφέρον του βιβλίου είναι η ιδιαίτερη προσοχή που δίνει στην Ελλάδα και ο ρόλος που της αναγνωρίζει στις εξελίξεις, πράγμα ασυνήθιστο για τέτοιου είδους σφαιρικές θεωρήσεις της ευρωπαϊκής ιστορίας. (Από την παρουσίαση της έκδοσης).
Richard A. Billows, Η μάχη του Μαραθώνα, Εκδόσεις Πατάκη
Στην πεδιάδα του Μαραθώνα στα 490 π.Χ., 2.500 χρόνια πριν, έγινε μια μάχη που δε σηματοδοτεί απλώς την πιο κρίσιμη στιγμή στην ιστορία των Περσικών Πολέμων – καθώς κατέρριψε για τους Έλληνες τον μύθο του αήττητου των Περσών. Είναι ένα γεγονός καθοριστικό για ολόκληρο τον δυτικό πολιτισμό. Όπως είπε ο John Stuart Mill, “η μάχη του Μαραθώνα υπήρξε, ακόμα και για τη βρετανική ιστορία, σημαντικότερη κι από τη μάχη του Χέιστινγκς”. Στη Μάχη του Μαραθώνα, ο Richard A. Billows ξεκινά την αφήγησή του με μια πλούσια και λεπτομερή επισκόπηση του αρχαίου ελληνικού κόσμου προ του Μαραθώνα, αναπαριστά με μοναδική γλαφυρότητα την ατμόσφαιρα της εποχής, παρακολουθεί βήμα βήμα τα δραματικά γεγονότα της μέρας της μάχης, μιας μάχης που, αν είχε άλλη έκβαση, ο κλασικός ελληνικός πολιτισμός πιθανότατα δε θα είχε ανθήσει – και η τεράστια επιρροή του στον δυτικό πολιτισμό δε θα είχε υπάρξει. Αν οι Αθηναίοι, ενάντια σε όλες τις προβλέψεις, δεν είχαν νικήσει τους Πέρσες στον Μαραθώνα…
Όμως, πώς έγινε αυτή η ανατροπή; Ο Billows εξετάζει, μεταξύ άλλων, την έννοια της “αριστείας” για τους Έλληνες και φωτίζει τα χαρακτηριστικά της εύρωστης και δημοκρατικής Αθήνας της εποχής του Κλεισθένη, της πόλης που, για πρώτη φορά στην ιστορία, ήταν σε θέση να συγκροτήσει στρατό αποτελούμενο από βαριά οπλισμένους πολίτες-οπλίτες, ικανό να συντρίψει το ελαφρά οπλισμένο περσικό πεζικό, παρά την αριθμητική του υπεροχή. Στους πρωταγωνιστές των γεγονότων περιλαμβάνεται ο Αθηναίος στρατηγός Μιλτιάδης, ο πρώτος που αξιοποίησε στο έπακρο μια πλήρως εξοπλισμένη οπλιτική φάλαγγα, ο εμπνευστής της καινοτόμου στρατηγικής που εξασφάλισε στους Έλληνες τη νίκη ενάντια στον στρατό του Πέρση βασιλιά Δαρείου. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου).
Andrew Hussey, Παρίσι, Η Μυστική Ιστορία, Εκδόσεις Πάπυρος
Από τους Παρίσιους, τους πρώτους κατοίκους της πόλης που φοβούνταν μήπως “τους πέσει ο ουρανός στο κεφάλι” και τους βρόμικους μεσαιωνικούς δρόμους, στον Μάη του ’68 κι από κει στις εξεγέρσεις των προαστίων το φθινόπωρο του 2005, στο Παρίσι του Ουελμπέκ, των θαμώνων στα κλαμπ ανταλλαγής ερωτικών συντρόφων και των οπαδών του Ζιντάν… “Η Μυστική ιστορία” ενδιαφέρεται περισσότερο για τα σοκάκια της λαϊκής Μπελβίλ και λιγότερο για τους κήπους των Βερσαλλιών, περισσότερο για τις πόρνες της οδού Σεν Ντενί και λιγότερο για τους πολιτικούς του προεδρικού μεγάρου που κάποτε προσπάθησαν να τις εκδιώξουν. Αυτό το βιβλίο δεν είναι ούτε τουριστικός οδηγός, ούτε βιβλίο ιστορίας. Γράφτηκε πάνω απ’ όλα για να χρησιμοποιηθεί. Μπορεί να αναλάβει το ρόλο του διερμηνέα, του ξεναγού, του συνομιλητή. Πάρτε το μαζί σας σε μια “μυστική” βόλτα μακριά από μουσεία και τουριστικά αξιοθέατα, πίσω από την απατηλή λάμψη της επίσημης ιστορίας. Ο Χάσεϊ άρχισε να γράφει τη “Μυστική ιστορία” το 2002 όταν ο Σαρκοζί, ως υπουργός εσωτερικών, είχε προσπαθήσει να διώξει τις πόρνες από το κέντρο του Παρισιού. Αυτή η επιχείρηση “εκκαθάρισης” άνοιξε έναν μεγάλο κύκλο συζητήσεων, καθώς πολλοί υποστήριζαν πως κάτι τέτοιο θα αλλοίωνε το χαρακτήρα της πόλης. Τότε ο Χάσεϊ σκέφτηκε ότι, με αυστηρά πολιτικούς όρους, η ιστορία της γαλλικής πρωτεύουσας δημιουργήθηκε από την κίνηση ανάμεσα στον αφηρημένο χώρο της κρατικής εξουσίας και τον πραγματικό, κατοικημένο χώρο των ονειροπόλων, των διαφωνούντων, των ανατρεπτικών. Αλλά και από μια μετακίνηση ανάμεσα στο “φωτεινό” και το “σκοτεινό”. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι Λουτέτια, όπως ονομαζόταν αρχικά το Παρίσι, μπορεί να σήμαινε “Πόλη του Φωτός”, αλλά είναι εξίσου πιθανό να σήμαινε “νήσος των αρουραίων”. Ο Χάσεϊ δεν σκόπευε να ξαναγράψει την επίσημη ιστορία του Παρισιού. Γι’ αυτήν άλλωστε έχουν γραφτεί εκατομμύρια λέξεις. Καταπιάστηκε όμως με τον άθλο της καταγραφής μιας “άλλης” ιστορίας: αυτής μιας πόλης που “η πιο αληθινή της παράδοση ήταν το ένστικτό της πολιτιστικής και πολιτικής ανατροπής”. Στις σελίδες του βιβλίου συνυπάρχουν βασιλείς, διανοούμενοι, καλλιτέχνες, πόρνες, εργάτες της αριστερής όχθης, εγκληματίες, μετανάστες, όλοι όσοι δημιούργησαν το μύθο της γαλλικής πρωτεύουσας από την ίδρυσή της μέχρι σήμερα. Το μικρό αφιέρωμα του Χάσεϊ στη σκοτεινή πλευρά της Πόλης του Φωτός εξελίχθηκε σε ένα βιβλίο 500 σελίδων. Για να το γράψει βυθίστηκε σε βιβλιοθήκες, διένυσε με ποδήλατο χιλιόμετρα δρόμων, πήρε συνεντεύξεις από καλλιτέχνες, συγγραφείς, πολιτικούς, αθλητές και βέβαια από τον απλό κόσμο που είναι το πραγματικό “υλικό” του βιβλίου. (Από την παρουσίαση της έκδοσης).
Pierre Vidal-Naquet, Ατλαντίδα, μικρή ιστορία ενός πλατωνικού μύθου, Εκδόσεις Ολκός
Το βιβλίο αυτό που ο Πιερ Βιντάλ-Νακέ μας λέει πως το κυοφορούσε εδώ και μισό αιώνα, αρχίζει περίπου το 335 π.Χ., όταν ο Πλάτων γράφει τον Τίμαιο και τον Κριτία. Σίγουρα ο Πλάτων άντλησε από την κουλτούρα της εποχής του, από τον Όμηρο, τον Ηρόδοτο και τον Θουκυδίδη, ο μύθος όμως της χαμένης ηπείρου, άρρηκτα συνδεδεμένος με μια εξίσου φανταστική Αθήνα, είναι δικό του έργο. Την Ατλαντίδα δεν χρειάζεται να την αναζητούμε ούτε στα βάθη του χρόνου ούτε στα βάθη των θαλασσών. Ούτως ή άλλως ο μύθος γνώρισε απίστευτη ανάπτυξη στην αρχαιότητα αρχικά – την ελληνορωμαϊκή και την πρωτοβυζαντινή – και κυριολεκτικά άνθησε στην Αναγέννηση, ιδιαίτερα μετά την ανακάλυψη της Αμερικής, που ορισμένοι τάχιστα ταύτισαν με τη φανταστική ήπειρο του Πλάτωνα. Άλλοι, λιγότεροι, αντιστάθηκαν. Οι εθνικιστές σφετερίστηκαν το θέμα, από την Ισπανία ως τη Σουηδία και από την Ιταλία ως τη Γερμανία, ιδιαίτερα κατά τη χιτλερική εποχή. Οι λόγιοι αναζήτησαν να εξηγήσουν μέσω της χαμένης ηπείρου, άλλοτε την ιστορία του πλανήτη άλλοτε τη μινωική προϊστορία του ελληνικού πολιτισμού. Οι ήρωες του Ιουλίου Βερν την επισκέφθηκαν κι την ανοικοδόμησαν. . . Αυτή η συναρπαστική διαδρομή ήταν καιρός να γραφτεί. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου).
Howard Zinn, Ιστορία του λαού των Ηνωμένων Πολιτειών, Εκδόσεις Αιώρα
Μια ιστορία της Αμερικής που έρχεται να φωτίσει, να τεκμηριώσει, αλλά και να ανατρέψει τις μέχρι τώρα πληροφορίες μας γι’αυτήν. Ο Χάουαρντ Ζιν δεν παγιδεύεται στους εθνικούς μύθους της “επίσημης” ιστορίας, που γράφεται “από την οπτική γωνία των κυβερνήσεων, των κατακτητών, των διπλωματών και των ηγετών” και η οποία “όχι μόνο παρουσιάζει μία στρεβλή εικόνα του παρελθόντος, αλλά δημιουργεί και μια παραπλανητική εικόνα για το παρόν”. Εκείνος επιλέγει να αφηγηθεί την αμερικανική ιστορία όπως την έζησαν οι γυναίκες, οι εργάτες, οι μαύροι, οι Ινδιάνοι, οι φτωχοί, οι μετανάστες. Παραθέτει τα γεγονότα χωρίς να αγνοεί τις συγκρούσεις ανάμεσα σε εξουσιαστές και εξουσιαζόμενους, ενώ παράλληλα δεν παραβλέπει ότι οι διαχωριστικές γραμμές μεταξύ δημίων και θυμάτων είναι συχνά δυσδιάκριτες οδηγώντας τα θύματα -απελπισμένα και επηρεασμένα από το σύστημα που τα καταπιέζει- να στρέφονται εναντίον άλλων θυμάτων και να διαπράττουν ωμότητες. Όπως όμως λέει και το απόφθεγμα που επικαλείται ο συγγραφέας: Η κραυγή των φτωχών δεν είναι πάντα δίκαιη αλλά αν δεν την έχεις ακούσει, δεν θα καταλάβεις ποτέ τι σημαίνει Δικαιοσύνη. Η Ιστορία του λαού των Ηνωμένων Πολιτειών κυκλοφόρησε το 1984 και εξελίχθηκε σε διαχρονικό μπεστ σέλερ, με πωλήσεις που, μόνο στις ΗΠΑ, έχουν ξεπεράσει τα 2.000.000 αντίτυπα. Διδάσκεται σε εκατοντάδες πανεπιστήμια και κολέγια της Αμερικής και έχει μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες. Στην παρούσα έκδοση περιλαμβάνονται νέα κεφάλαια τα οποία καλύπτουν τις τελευταίες παγκόσμιες εξελίξεις του αιώνα που διανύουμε. (Από την παρουσίαση της έκδοσης).
Niall Ferguson, Πολιτισμός, Εκδόσεις Παπαδόπουλος
Αν ήσασταν σε θέση να κάνετε τον περίπλου της Γης τον 15ο αιώνα, εκείνο που θα σας έκανε τη μεγαλύτερη εντύπωση θα ήταν οι εκπληκτικοί πολιτισμοί της Ανατολής. Στο Πεκίνο χτιζόταν η Απαγορευμένη Πόλη· στην Εγγύς Ανατολή οι Οθωμανοί έσφιγγαν τον κλοιό γύρω από την Κωνσταντινούπολη. Η Ευρώπη, αντιθέτως, θα σας φαινόταν ένας ελεεινός βαλτότοπος, που εξακολουθούσε να μαστίζεται από επιδημίες, κακές συνθήκες υγιεινής και ακατάπαυστες πολεμικές συρράξεις. Η δε Βόρειος Αμερική ήταν ένας αναρχούμενος αγριότοπος σε σύγκριση με τα βασίλεια των Αζτέκων και των Ίνκας. Η ιδέα ότι η Δύση θα μπορούσε να κυριαρχήσει επί του υπόλοιπου κόσμου για το μεγαλύτερο μέρος των επόμενων πέντε αιώνων θα σας φαινόταν απόλυτη φαντασιοπληξία. Και όμως συνέβη. Τι είχε ο πολιτισμός της Δυτικής Ευρώπης που του επέτρεψε να αποκτήσει προβάδισμα απέναντι στις φαινομενικά ανώτερες αυτοκρατορίες της Ανατολής; Όπως υποστηρίζει ο Niall Ferguson, η απάντηση είναι ότι η Δύση ανέπτυξε έξι “βασικές εφαρμογές” τις οποίες δεν διέθεταν οι άλλοι: ανταγωνισμό, επιστήμη, δημοκρατία, ιατρική, καταναλωτισμό και εργασιακή ηθική. Το κρίσιμο ερώτημα σήμερα είναι κατά πόσον η Δύση έχει χάσει το μονοπώλιό της πάνω τους. Μήπως άραγε γι’ αυτό ζούμε το τέλος της υπεροχής της Δύσης; (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου).
Κώστας Μπουραζέλης, Οι τρόφιμοι της λύκαινας, Εκδόσεις ΜΙΕΤ
Η παράδοση πολιτικού ρεαλισμού και προσαρμοστικότητας της Ρώμης έθετε το imperium πάνω από την κοιτίδα του, την urbs. Η έννοια και η πραγμάτωση του imperium συνέδεσε σε μια νέα ενότητα urbs και orbis, για να θυμηθούμε τη γνωστή ρήση του Γαλάτη Ρωμαίου ευγενούς του 5ου αιώνα μ.Χ. Ρουτίλιου Ναματιανού, ο οποίος είπε απευθυνόμενος προς τη Ρώμη: “urbem fecisti quod prius orbis erat” (“έκανες πόλη ό, τι ήταν πριν οικουμένη”). Είναι μια από τις σοφές ειρωνείες της ιστορίας ότι η θαυμαστική αυτή φράση τη διατύπωσε ένας προσηλυτισμένος στο ρωμαϊκό ιδεώδες απόγονος εκείνων που η Ρώμη είχε σε παλιότερες εποχές συνδέσει με την ιδέα του φοβερού αντιπάλου. Η Ρώμη εξακολουθούσε (έως και την Ύστερη Αρχαιότητα) να σφραγίζει νικηφόρα την πολιτική της ταυτότητα πάνω σε οποιαδήποτε αρχική εθνική προέλευση. Το ελιξίριο της ρωμαϊκής αντοχής δεν ατόνησε. Το γάλα της λύκαινας δεν φαίνεται πιθανό να χάσει ούτε τη νοστιμάδα ούτε την πνευματική θρεπτικότητά του, ιδίως για τους συνειδητούς κοσμοπολίτες κάθε εποχής και πολιτειακής προδιάθεσης. Η Ρωμαϊκή Ιστορία είναι από τη φύση της επίκαιρη. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου).