Φρόυντ – Γιουνγκ, Η αλληλογραφία, Εκδόσεις Αρμός
Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον λοιπόν να παρακολουθήσουμε την ανταλλαγή απόψεων τόσο σε συναισθηματικό όσο και σε επιστημονικό επίπεδο, τις διαφωνίες που οδηγούν σε οριστική ρήξη και στο τέλος μιας φιλίας και μιας γόνιμης επιστημονικής συνεργασίας. Βλέπουμε, ιδίως στην αρχική περίοδο της αλληλογραφίας, δυο μεγαλοφυείς ανθρώπους που παλεύουν με τις ψυχικές τους δυσκολίες και τους εσωτερικούς τους δαίμονες και ξεκινώντας απ’ αυτές κάνουν μια κατάδυση στα βάθη της ασυνείδητης ανθρώπινης ψυχολογίας, όπως δεν είχε γίνει ποτέ στο παρελθόν σ’ αυτή την έκταση και επιστημονική κατανόηση και πληρότητα. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου).
Αλέξανδρος Βέλιος, Εγώ και ο θάνατός μου, Εκδόσεις Ροές
“Με ποιο δικαίωμα η θρησκεία, ο νόμος, η ιατρική επιλέγουν πριν από μένα για μένα πότε και πώς επιτρέπεται να πεθάνω;
Με ποιο δικαίωμα οι εξουσίες που θέλουν να οριοθετούν τη ζωή μας μας αφαιρούν και την ελευθερία επιλογής στο θάνατό μας;”
Ένας γνωστός δημοσιογράφος, ενώπιος ενωπίω με το θάνατό του. Μια ανυπόκριτη εξομολόγηση ζωής υπό το φάσμα της ανυπαρξίας. Και, παράλληλα, ένα πρωτότυπο μανιφέστο που υπερασπίζεται το θεμελιώδες δικαίωμα του ανθρώπου στο θάνατο, ερμηνεύοντας και καταρρίπτοντας όλα τα ταμπού -θρησκευτικά, ιατρικά, κοινωνικά- τα οποία περιβάλλουν ακόμη το ζήτημα της ευθανασίας. Με έναυσμα την προσωπική του άνιση μάχη, ο Αλέξανδρος Βέλιος καταφέρνει να κινητοποιήσει, ταυτόχρονα, καρδιές και συνειδήσεις. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου).
Viktor Frankl, Το νόημα της ζωής, Εκδόσεις Ψυχογιός
“Στα στρατόπεδα συγκέντρωσης κάποιοι σύντροφοί μας συμπεριφέρονταν σαν γουρούνια, ενώ άλλοι σαν άγιοι. Ο άνθρωπος έχει αμφότερες τις δυνατότητες εντός του· το ποια θα ενεργοποιηθεί, εξαρτάται από αποφάσεις και όχι από συνθήκες”.
Τον Ιανουάριο του 2006, την εξηκοστή πρώτη επέτειο της απελευθέρωσης από το στρατόπεδο θανάτου Άουσβιτς, όπου ενάμισι εκατομμύριο άνθρωποι πέθαναν, έθνη από όλο τον κόσμο παρακολούθησαν την πρώτη Διεθνή Ημέρα Μνήμης του Ολοκαυτώματος. Μερικούς μήνες μετά, θα μπορούσαν κάλλιστα να εορτάσουν την επέτειο ενός από τα πιο ακατάλυτα κείμενα για εκείνη τη φριχτή εποχή. Το Νόημα της Ζωής του Βίκτορ Φρανκλ, όπου ο συγγραφέας περιγράφει τις εμπειρίες του στα στρατόπεδα αφανισμού και αναλύει την ψυχοθεραπευτική του μέθοδο της λογοθεραπείας, εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1946, έχει πουλήσει μέχρι σήμερα πάνω από δώδεκα εκατομμύρια αντίτυπα κι έχει αναδειχθεί ένα από τα δέκα πιο σπουδαία βιβλία των καιρών μας. Το Σεπτέμβριο του 1942, ο Φρανκλ και η οικογένειά του συνελήφθησαν και εκτοπίστηκαν. Ο Φρανκλ πέρασε τα επόμενα τρία χρόνια σε τέσσερα διαφορετικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, απογυμνωμένος από καθετί που τον συνέδεε με τη ζωή, μέχρι την ημέρα της απελευθέρωσής του. Είναι συγκλονιστικό όμως το πώς γαντζώθηκε στη ζωή, και στην κατάφαση στη ζωή, και είναι συγκλονιστικά απλοί οι λόγοι για τους οποίους επιχείρησε, λυσσασμένα και λογικά μαζί, να μείνει ζωντανός. Ο έρως και η γνώση συνθέτουν το νόημα της ζωής για τον Φρανκλ, και το προσωπικό του αυτό νόημα γίνεται ο πανίσχυρος κινητήρας που τον κρατάει στη ζωή. Και η αναζήτηση αυτού του Νοήματος στη ζωή όλων μας είναι, εντέλει, η κινητήρια δύναμη των πάντων. Ένα βιβλίο-σταθμός στην ανθρωπότητα. Ένα βιβλίο-ύμνος στον άνθρωπο. (Από την παρουσίαση της έκδοσης).
Georges Minois, Η ιστορία της κατάθλιψης, Εκδόσεις Νάρκισσος
Πίσω από ένα γελαστό προσωπείο ο άνθρωπος συχνά αποκρύπτει τη μελαγχολία του, εφόσον η σύγχρονη κοινωνία απορρίπτει τον απαισιόδοξο, τον ηττημένο και προβάλλει ως πρότυπο τον νικητή. Στο βιβλίο αυτό ο Ζωρζ Μινουά καταγράφει τα πολλά πρόσωπα και ονόματα της κατάθλιψης, αναζητώντας την στο παρελθόν και στο παρόν σε κείμενα φιλοσόφων, ποιητών, συγγραφέων, σε έργα ζωγράφων, στην ψυχανάλυση: άχθος της ζωής, μελαγχολία, θλίψη, ακηδία, απόγνωση, απαισιοδοξία, μηδενισμός, πλήξη, κατάθλιψη. Οι έννοιες διαφέρουν, βέβαια, αλλά έχουν έναν κοινό παρονομαστή: τη δυσφορία του να είσαι άνθρωπος. Από τον Όμηρο και τον Λουκρήτιο μέχρι τον Σοπενχάουερ, λεγεώνες λαμπρών στοχαστών ανέλυσαν αυτή τη δυσφορία. Από τον Αριστοτέλη μέχρι τον Ντοστογιέφσκι, τον Τολστόι και τον Πόε, πολλοί τη θεώρησαν ως κατ’ εξοχήν ιδιοσυγκρασία των “μεγάλων ανδρών”. Από τον Αισχύλο, τον Σαίξπηρ, τον Γκαίτε, τον Μυσσέ και τον Μπωντλαίρ μέχρι τον Σιοράν, η δυσφορία αυτή ενέπνευσε τους μεγαλύτερους δημιουργούς της δυτικής παιδείας. Σήμερα, ο πολιτισμός μας προσφέρει σε πολλούς τα μέσα να κάνουν τα πάντα, αλλά χωρίς να γνωρίζουν το γιατί. Η Δύση ζει την εποχή της κατάθλιψης. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου).
Σκοτ Πεκ, Ο δρόμος ο λιγότερο ταξιδεμένος, Εκδόσεις Κέδρος
Η αντιμετώπιση και η λύση ψυχολογικών μας προβλημάτων είναι μια επώδυνη διαδικασία, που οι περισσότεροι από μας προσπαθούμε να την αποφύγουμε. Η αποφυγή όμως αυτή καταλήγει σε μεγαλύτερη οδύνη και σε ανικανότητα για πνευματική και διανοητική ανάπτυξη. Βασιζόμενος στην τεράστια επαγγελματική του πείρα, ο ψυχίατρος Δρ. Σκοτ Πεκ μας υποδεικνύει τον δρόμο που θα μπορούσαμε να ακολουθήσουμε για να αντιμετωπίσουμε και να λύσουμε τα προβλήματά μας με τη λιγότερο επώδυνη διαδικασία, και συγχρόνως να φτάσουμε σε ένα ανώτερο επίπεδο αυτογνωσίας. Ο Δρ. Πεκ ασχολείται ιδιαίτερα με τη φύση της αγάπης στις ανθρώπινες σχέσεις: πώς να αναγνωρίζουμε την πραγματική αρμονία, πώς να διακρίνουμε την εξάρτηση από την αγάπη, πώς να αποκτήσουμε ατομικότητα, πώς να ευαισθητοποιηθούμε ως γονείς. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου).
Mildred Newman, Bernard Berkovitz, Πως να γίνεις ο καλύτερος φίλος του εαυτού σου (πρώτο βιβλίο), Εκδόσεις Θυμάρι
Ένα απλό, δροσερό, αναγεννητικό βιβλίο. Δύο ψυχολόγοι απαντούν σε ερωτήματα που βασανίζουν τους περισσότερους ανθρώπους της εποχής μας. Γιατί οι άνθρωποι, μολονότι επιθυμούν να είναι ευτυχισμένοι, κάνουν ό,τι μπορούν για να χάσουν το χαμόγελό τους και να νιώθουν δυστυχισμένοι; Η τέχνη της ευτυχίας υπάρχει και είναι απλή. Δυστυχώς όμως, μόνοι μας «μολύνουμε» την ψυχή μας – εν αγνοία μας, στις περισσότερες περιπτώσεις – για να βλέπουμε τον εαυτό μας να υποφέρει. Γιατί άραγε επιμένουμε τόσο πολύ στις αποτυχίες μας και δεν καμαρώνουμε όταν έχουμε μια επιτυχία; Οι δύο ψυχολόγοι εξηγούν ότι ο καθένας μας μπορεί να μάθει να χειρίζεται τον εαυτό του, να τον ενθαρρύνει και να ανακαλύψει τις άπειρες δυνατότητες και ικανότητές του. (Από την παρουσίαση της έκδοσης).
Daniel Goleman, Η συναισθηματική νοημοσύνη, Εκδόσεις Πεδίο
Το παρόν βιβλίο του Daniel Goleman, Ph.D. του Πανεπιστημίου του Harvard, πιστεύω ότι θα αποτελέσει ορόσημο στη σύγχρονη ψυχολογία, επειδή επιτυγχάνει μια αξιοθαύμαστη σύνθεση των νευροεπιστημονικών επιτευγμάτων που αφορούν αυτά που γνωρίζουμε σήμερα για τις δομές του εγκεφάλου σε σχέση με τα συναισθήματα, των πειραματικών δεδομένων από άψογες μεθοδολογικά μελέτες που αφορούν την ανθρώπινη συναισθηματική αλληλεπίδραση και τη συναισθηματική ανάπτυξη και ωρίμανση του παιδιού, καθώς και των εύστοχων κλινικών παραδειγμάτων ατόμων με διάφορες συναισθηματικές διαταραχές αλλά και ατόμων με πολύ υψηλό δείκτη “συναισθηματικής νοημοσύνης”. Επιπλέον, ο συγγραφέας προσφέρει έναν πλήρη κατάλογο των προγραμμάτων πρόληψης, τα οποία μπορούν να εφαρμοστούν στα σχολεία και να βελτιώσουν τόσο τη “συναισθηματική νοημοσύνη” όσο και την ψυχική υγεία. Έτσι, το βιβλίο αυτό αποτελεί απάντηση στην πρόσφατη στενή άποψη ότι η νοημοσύνη είναι γενετικά προκαθορισμένη και δεν επηρεάζεται από το περιβάλλον. (Από τον πρόλογο της έκδοσης).
Βασιλική Παππά, Η λογική των συναισθημάτων, Εκδόσεις Οκτώ
Τι είναι τα συναισθήματα; Πως αναδύονται και πως εκφράζονται; Σε τι συνίσταται η συναισθηματική νοημοσύνη και σε τι μας χρησιμεύει; Πως αποκτάται και ποιος είναι ο ρόλος των γονέων στην απόκτηση της; Αυτά είναι μερικά από τα θεμελιώδη ερωτήματα στα οποία επιχειρεί να απαντήσει η παρούσα μελέτη, το περιεχόμενο της οποίας διαρθρώνεται σε δύο μέρη. Το Πρώτο Μέρος αφιερώνεται στην ανάπτυξη των συναισθημάτων των παιδιών, σε εννοιολογικά ζητήματα σχετικά με τη μελέτη του συναισθήματος, την οργάνωση και την ανάδυση των συναισθημάτων από τη βρεφική ηλικία, ενώ εξετάζονται και τα βασικά/πρωτογενή συναισθήματα. Επίσης, επιχειρείται ένας σχολιασμός της συμβολής της γνωστικής αλλά και της κοινωνικής διάστασης της συναισθηματικής ανάπτυξης, με κύρια εστίαση στη σχέση γονιού-παιδιού και τη δυαδική ρύθμιση του συναισθήματος, τους τύπους δεσμού και τις συνέπειες του αποχωρισμού. Τέλος, αναλύεται ο ρόλος των συναισθημάτων στην αυτονόμηση του εαυτού και την έκφραση των δευτερογενών συναισθημάτων. Το Δεύτερο Μέρος αφιερώνεται στη συναισθηματική νοημοσύνη. Γίνεται αναφορά στην έννοια της συναισθηματικής νοημοσύνης και τα θεωρητικά μοντέλα που έχουν διαμορφωθεί, στην έννοια της ενσυναίσθησης και της συσχέτισής της με τη συναισθηματική νοημοσύνη, ενώ δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στο ρόλο των γονέων και συγκεκριμένα στους τύπους γονέων και τα αποτελέσματά τους στη συμπεριφορά των παιδιών, καθώς και στο προφίλ το οποίο έχουν οι γονείς-συναισθηματικοί μέντορες που αναμφίβολα αποτελούν το συναισθηματικό πρότυπο το οποίο ενδείκνυται για τα παιδιά τους. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου).
Lou Salome-Andreas, Η σεξουαλικότητα και το εγώ, Εκδόσεις Ροές
Η Λου Σαλομέ δημοσίευσε το περιεκτικό αυτό κείμενο το 1917 – ενόσω ακόμη η φροϋδική αυτοψία της σεξουαλικότητας ήταν “κόκκινο πανί” για την αστική ηθική, αλλά και για το επιστημονικό κατεστημένο. Θέματα-ταμπού όπως η ομοφυλοφιλία, η αιμομιξία, ο σαδομαζοχισμός, η ηδονοβλεψία, ο παιδικός ερωτισμός, δίνουν στη μαθήτρια του Φρόυντ την ευκαιρία να προκαλέσει ανοιχτά την εποχή της. Αλλά μήπως αυτή η “σφηκοφωλιά των προκαταλήψεων”, την οποίαν αντιμάχεται, δεν κάνει αισθητή την παρουσία της και στη δική μας εποχή; (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου).
Sigmund Freud, Ψυχολογία των μαζών και ανάλυση του εγώ, Εκδόσεις Πλέθρον
Γιατί το άτομο εκδηλώνει μέσα στο πλήθος ιδιότητες που δεν εμφανίζει όταν είναι και δρα μόνο του; Γιατί υπό την επίδραση της μάζας, για παράδειγμα, οι νοητικές του ικανότητες υποχωρούν, έχει ακραίες συναισθηματικές αντιδράσεις ή επιδεικνύει ανιδιοτέλεια και αυταπάρνηση; Αυτό θεωρεί ο Φρόυντ ως το ουσιώδες ερώτημα μιας ψυχολογίας των μαζών. Και δεν ασχολείται μαζί του μόνο επειδή τα «μαζικά φαινόμενα» αρχίζουν να δεσπόζουν στην κοινωνία της εποχής του, ούτε επειδή στην ώριμη περίοδο της σκέψης του φιλοδοξεί να διαμορφώσει μιας ευρύτερη ανθρωπογνωστική προσέγγιση, πέρα από την παθολογία του μεμονωμένου ασθενούς. Γι’ αυτόν, η ατομική ψυχολογία δεν μπορεί να υπάρξει ξεκομμένη από την επίδραση των άλλων· προέκυψε, σε τελική ανάλυση, από την ψυχολογία της μάζας. Κάνοντας μια περιδιάβαση, λοιπόν, στις θεωρίες της εποχής του για το σχηματισμό της μάζας, ο Φρόυντ θα υποστηρίξει ότι ο σχηματισμός της οφείλεται πρωτίστως στις λιβιδινικές σχέσεις. Θα συνεχίσει, έτσι, τις παράτολμες εξορμήσεις του στην προϊστορία, όπου θα συναντήσει τον σχηματισμό της αρχέγονης μάζας και της πρωτόγονης ορδής, προκειμένου, με αφετηρία τον φόνο του αρχέγονου πατέρα, να εξηγήσει τις συναισθηματικές σχέσεις των ατόμων μεταξύ τους, αλλά και με τον ηγέτη.
Έννοιες όπως η ταύτιση, αλλά και μια νέα βαθμίδα του Εγώ, το ιδεώδες του Εγώ, θα χρησιμοποιηθούν για να διαλευκανθεί το μυστήριο της επίδρασης που ασκούν οι ηγέτες στα άτομα της μάζας. Το ίδιο και η έννοια της ύπνωσης, στην οποία ο Φρόυντ επιστρέφει, για να επαναβεβαιώσει τις προνομιακές, αλλά και αινιγματικές, σχέσεις της με το ασυνείδητο. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου).