Κάθε φορά που ένα βιβλίο λογοτεχνικό, από αυτά που συγκλονίζουν το μυαλό και τις αισθήσεις, με εξουσιάζει και με κυριεύει ψυχή τε και σώματι, τότε φέρνω στον νου μου την ρήση του Τόμας Καρλάιλ που αναφέρει ευφυώς πως τα βιβλία είναι φίλοι μου που ποτέ δεν με απογοητεύουν. Πράγματι, έτσι συμβαίνει όταν συναντάς στις φράσεις του Φλωμπέρ την ανεξήγητη προσωπογραφία της Έμας Μποβαρύ να πάλλεται από διλήμματα πάσης φύσεως και να κυριαρχείται από πόθο και αγωνία για τους φλογερούς έρωτες. 
Έτσι είναι όταν ανταμώνεις νοερά και ζεις την εποχή που ο Ζολά τόσο επιδέξια ζωγραφίζει με τις λέξεις του εμπνευσμένος από το πολύβουο και γεμάτο χρώματα Παρίσι, ένα Παρίσι που δονείται από ζωή και κοινωνικές συναναστροφές, έτσι είναι όταν χάνεσαι στα μονοπάτια της ανθρώπινης ματιάς και τη δίνη των απρόσμενων ερώτων που περιγράφει με περισσή μαγεία ο νατουραλιστής Τόμας Χάρντυ.
Πόσα να θυμηθεί άραγε κάποιος, πόσα ονόματα να αναφέρει για να διατρανώσει με το λόγο του το γεγονός της ευτυχούς ύπαρξης ενός φωτισμένου από συγκινήσεις αναγνωστικού κόσμου. Σίγουρα θα αδικήσω πολλούς αγαπημένους μου αλλά παραθέτω κάποια παραδείγματα αναγνώσεων που με στιγμάτισαν δίχως δεύτερη σκέψη και χωρίς επιφύλαξη, για να μεταδώσω το αθεράπευτο μικρόβιο της συνεχούς ανάγνωσης. Αυτή είναι η διεργασία που λαμβάνει χώρα με βιβλία που δεν σε αφήνουν να πάρεις ανάσα, αυτή η κατάδυση πραγματοποιείται δίχως οξυγόνο ασφαλείας και χωρίς κανένα μέτρο πρόληψης. Ξεπηδά στο μυαλό μου ο εκπληκτικός μαγικός ρεαλισμός του Αλεξαντρ Γκριν με τα πορφυρά πανιά του που ταξιδεύει σε χώρες μαγικές και μακρινές με τέτοια παραμυθένια διάθεση που κάθε προσπάθεια ερμηνείας της αφήγησής του αποδυναμώνει την μοναδική διείσδυση στον κόσμο των συναισθημάτων και της ανθρώπινης φύσης. Και επειδή το ένα βιβλίο μας μεταφέρει στο άλλο – η παρθενογένεση ποτέ δεν υπήρξε – τότε μετά τον Γκριν ας ανατρέξουμε και στον επίγονο του Γκριν, Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες και τα Εκατό χρόνια μοναξιάς, αυτό το αριστούργημα που κατάφερε να συνεπάρει γενιές και γενιές αναγνωστών.
Οι αναλύσεις ωχριούν πολλές φορές μπροστά στις ατέρμονες στοχαστικές διαθέσεις και τον φιλοσοφικό οίστρο των μυθιστορημάτων του Τολστόι, του Τσέχοφ και του Ντοστογιέφσκι, εκεί ανάμεσα στον “ηλίθιο” ταπεινό πλην τίμιο και ειλικρινή Πρίγκιπα Μίσκιν που μοιάζει να έφτασε στη γη για να σώσει τον κόσμο από την παρακμή και τον πόνο των μικροπρεπειών και του μίσους. Αυτός είναι που σπέρνει αγάπη για να θερίσει θλίψη και απογοήτευση και όμως επιμένει με τόσο μεγάλο το σεντούκι της πίστης στον άνθρωπο που θέλει να τον δει να αλλάζει. Ίδια και η τύχη της Άννα Καρένινα, αυτής της φιλόδοξης και μοιραίας γυναίκας, που δέχτηκε να ανέβει στο σταυρό της για να πάρει στις πλάτες της τα χτυπήματα της κοινωνίας.
Η Άννα Καρένινα αγάπησε, θυσιάστηκε, λοιδορήθηκε και 
παραιτήθηκε του δικαιώματος να ζει γιατί δεν άντεχε άλλο τον μοναχικό της αγώνα προς την προσωπική της λύτρωση. Πρόσωπα πρωταγωνιστών που ο αναγνώστης συναντά, άλλοτε ταυτίζεται και άλλοτε αγνοεί ή απλώς παρατηρεί, πρόσωπα όμως που, όπως και πολλά άλλα σαν σε αρχαία τραγωδία, σηκώνουν το βάρος της ανθρώπινης αμαρτίας και συγκεντρώνουν διόλου τυχαία τη δέουσα προσοχή μας και τη συμπόνια μας όταν ξεδιπλώνουν με βάσανο αλλά και τόλμη το προσωπικό τους δράμα.
Ο κατάλογος της λογοτεχνίας είναι τέτοιος που είναι ανεξάντλητος και βαθύς όσο τα έγκατα της γης και όσο πιο πολύ κάποιος βυθίζεται, τόσο μεγαλύτερη γεώτρηση πραγματοποιεί στη γνώση που αντλεί. Γνώση που τον προβληματίζει, τον ερεθίζει εγκεφαλικά, του εγείρει ερωτήματα για τον προορισμό του, του ξυπνά υποσυνείδητες ανησυχίες και τον οδηγεί να αρπάξει κάθε ευκαιρία από τη σοφία που διατίθεται ελεύθερα. Πιάσε την ευκαιρία από το τσουλούφι γιατί από πίσω είναι καραφλή, έλεγε ο Λεονάρντο ντα Βίντσι και η αρπαγή αυτή είναι πλήρως δικαιολογημένη, κάθε πράξη ανάγνωσης είναι και ένα βήμα προς τη βελτίωση της καθημερινής αντίληψης του κόσμου γύρω μας, της αναδρομής σε ένα παρελθόν που έχει πολλά να διδάξει και πολλά να προσφέρει, με βλέμμα σε ένα ακόμα πιο ελπιδοφόρο και φωτεινό μέλλον. Και μιας και ανέφερα τον Φλωμπέρ στην αρχή της μικρής αυτής κατάθεσης που ήθελα να μοιραστώ, ας θυμηθούμε τη δική του ρήση: “Διαβάζω για να ζω”.
