Έρως ανίκατε μάχαν έλεγαν οι Αρχαίοι Έλληνες και μάλλον είχαν δίκιο. Ο έρωτας, αυτός ο φτερωτός Θεός με τα βέλη του, δεν έχει πάψει να απασχολεί τους ανθρώπους, να τους αιχμαλωτίζει, να τους σαγηνεύει, να τους αναστατώνει, να τους προβληματίζει, να τους διχάζει, να τους εξουσιάζει καίρια με όλη του τη δύναμη και εκείνοι ανυπεράσπιστοι να λαβώνονται στο βωμό του. Οι λογοτέχνες βρίσκονται επίσης στο μεταίχμιο των ερωτικών εξάρσεων και εκφράζουν πάθη και φλογερά συναισθήματα έτσι όπως τα ζουν και οι ίδιοι, ως γνήσιοι θνητοί και θύματά του. Οι ήρωες των βιβλίων που παρουσιάζονται εδώ είναι η τρανή απόδειξη πως ουδείς μπορεί να αντισταθεί στη μαγεία και τα δίχτυα του έρωτα. Καθίστανται ευάλωτοι και εύθραυστοι, τρωτοί και όμηροι, στέκονται ανήμποροι στις ερωτικές περιπτύξεις και οδηγούνται πολλές φορές σε ανήθικες συμπεριφορές ενώ βιώνουν την ερωτική περιπέτεια στα όριά τους.
Ανθολογία, Amour, Εκδόσεις Αιώρα
Η ανθολογία αυτή προσφέρει στον αναγνώστη την crème de la crème της γαλλικής ιστορίας της λογοτεχνίας και εμείς όλοι απολαμβάνουμε ένα πλούσιο αφιέρωμα με αποσπάσματα από κείμενα συγγραφέων όπως ο Ζολά, ο Σταντάλ, ο Μπαλζάκ και άλλοι εξίσου σημαντικοί. Oι ιστορίες που έχουν επιλεγεί μέσα από την ματιά αυτών των εξαιρετικών παραμυθάδων έχουν έναν κοινό γνώμονα για τον αναγνώστη: να του εμφυσήσουν την αγάπη για τη διαχρονική λογοτεχνία που πάνω από όλα προσφέρει τέρψη και διασκέδαση ενώ διδάσκει και φιλοσοφεί. Ο έρωτας εδώ εξυμνείται, ο έρωτας που είναι η πιο αγνή αλλά και συνάμα ένοχη έκφραση συναισθημάτων και σκέψεων, ο έρωτας που πληγώνει και θεραπεύει.
Τζέιν Όστεν, Πειθώ, Εκδόσεις Μίνωας
Η Τζέιν Όστεν, σε αυτό το ξεχωριστό μυθιστόρημα βγαλμένο από τη ζωή, αφηγείται έναν έρωτα ανεκπλήρωτο, σαν αυτόν που πολύ αργότερα θα θίξει και ο Ρίλκε. Η πρωταγωνίστριά της, η Άννα θα ζήσει με οδυνηρό τρόπο τις συνέπειες ενός έρωτα που απέρριψε αλλά που στην πορεία μετάνιωσε για αυτήν την απόρριψη. Μπλέκονται σε αυτό το μυθιστόρημα ήθη και νοοτροπίες της εποχής μέσα σε ένα πλαίσιο όπου το πάθος και η λογική συγκρούονται σφόδρα. Ένας πόλεμος μαίνεται δίχως τέλος και ορίζει με τρόπο ανατρεπτικό τις τύχες του έρωτα της Άννας με τον ναύαρχο. Πρόκειται για ένα βιβλίο που σκιαγραφεί τον κοινωνικό ιστό των ανθρώπων και του ασκεί κριτική για πρώτη φορά αλλά αποτελεί παράλληλα και την επιδίωξη της συγγραφέως να προβάλλει την αγωνία της ηρωίδας μέσα από την τεχνική του εσωτερικού μονολόγου, μια καινοτομία που η Όστεν φέρνει στο προσκήνιο.
Giacomo Leopardi, Πρώτη αγάπη, Εκδόσεις Ροές
“Προτού ωστόσο με πάρει ο ύπνος, ήλπιζα να την ονειρευτώ, μολονότι ήξερα καλά πως στα όνειρα μου δεν έβλεπα ποτέ αυτά που επιθυμούσα” είναι τα συνταρακτικά και γεμάτα πόθο λόγια του ήρωα του Λεοπάρντι σε ένα βιβλίο ύμνο στην αγάπη και τις συνέπειές της. Ο πρωταγωνιστής μιλάει μέσα από επιστολές ανοιχτά και δίχως φειδώ για όλα αυτά που τον καίνε σαν πυρετός, καταθέτει την έντονη ανησυχία του και τον πόνο που πηγάζει από το γεγονός πως αγαπάει για πρώτη φορά. Η πρώτη αγάπη είναι επώδυνη και επίπονη, τον διαμελίζει και προσπαθεί να συνέλθει καταφεύγοντας σε άλλες δραστηριότητες μήπως και μπορέσει να ξεχαστεί. Ζει πρωτόγνωρα συναισθήματα, βασανίζεται εντός του και δυσκολεύεται έντονα να τα διαχειριστεί, γίνεται έρμαιο του πάθους του για τη γυναίκα και εμείς θεατές του αδιεξόδου μέσα από έναν ξεχωριστό αφηγηματικό ειρμό.
Μάρτιν Βάλζερ, Ο άντρας που ήξερε ν’αγαπάει, Εκδόσεις Εστία
«Τα γεράματα δεν σε προστατεύουν από τον έρωτα. Όμως ο έρωτας σε προστατεύει από τα γεράματα» είχε πει κάποτε η Γαλλίδα ηθοποιός Ζαν Μορώ. Ο Βάλζερ μέσα από την ιστορία του εξέχοντος ποιητή και διανοούμενου Γκαίτε καταγράφει ήθη και έθιμα της εποχής, εκεί στις αρχές του 19ου αιώνα όπου η υψηλή κοινωνία δεχόταν τον ποιητή, αποκαλούμενο και ως μυστικοσύμβουλο, με τις τιμές που αρμόζουν σε έναν λεγεωνάριο της πνευματικής ζωής της Ευρώπης. Γιατί ο Γκαίτε αποτελούσε σημείο αναφοράς και ήταν αξιοσέβαστος από τον κύκλο των ομοϊδεατών του αλλά και από τον κοινωνικό περίγυρο του. Στα μεγάλα σαλόνια τον υποδέχονταν ένθερμα και πάντα φρόντιζαν να συμβουλεύονται τη γνώμη του.
Πατρίκ Μοντιανό, Στο café της χαμένης νιότης, Εκδόσεις Πόλις
Δεν είναι υπερβολή το γεγονός πως ο Νομπελίστας Πατρίκ Μοντιανό έχει αποκαλεστεί ως ο Προυστ της εποχής μας. Μέσα από τα βιβλία του, έχουμε την τύχη να νοσταλγήσουμε, να αγαπήσουμε, να απολέσουμε, να μαγευτούμε. Ο ίδιος περιπλανητής των σκέψεων μας χαρίζει με τις εικόνες του έναν κινηματογραφικό κόσμο που μας θυμίζει την όμορφη ή και αδύναμη πλευρά του ανθρώπου. Συγκινητικός, ευαίσθητος, μειλίχιος με την διάφανη πανοπλία και το αθόρυβο του χαρακτήρα του καταγράφει την μποέμικη εποχή της δεκαετίας του ’60 σε ένα Παρίσι όπου πάντα αποπνέει αέρα ομορφιάς και έρωτα μέσα από τα στιγμιότυπα ανθρώπων που ζουν στο έπακρο τα συναισθήματά τους.
Gustave Flaubert, Η γυναίκα και άλλες ιστορίες, Εκδόσεις Gutenberg
Ο νεανικός δρόμος κάθε συγγραφέα προετοιμάζει και ανακοινώνει εμμέσως πλην σαφώς την ωριμότητά του, τα πρώτα βήματα του Φλωμπέρ έχουν ως κύριο συστατικό τη γυναίκα! Στα διηγήματα αυτά ο νεαρός Φλωμπέρ, είναι κυριευμένος από την εικόνα του θανάτου. Όλα τα διηγήματα χαρακτηρίζονται από έναν δραματικό τόνο που είναι έκδηλος και εξουσιάζει τον αναγνώστη καθιστώντας τον και αυτόν έρμαιο των πιο σκοτεινών δυνάμεων της μη ζωής και της ανυπαρξίας του πληγωμένου από τη ζωή συγγραφέα. Μπροστά στην προσωπική του φιλάσθενη φύση φαίνεται πως ο ίδιος ο Φλωμπέρ δηλώνει ανίκανος να ανταπεξέλθει και η εικόνα του θανάτου τού στοιχειώνει το μυαλό και ακυρώνει τις επιθυμίες του.
Τόμας Χάρντυ, Το ημερολόγιο της Αλίσια, Εκδόσεις Ερατώ
Ο Τόμας Χάρντυ παίζει σε αυτό το διήγημα, που έχει τη μορφή ημερολογίου, με τις ευαίσθητες χορδές της ανθρώπινης φύσης. Ο Χάρντυ, στα περισσότερα μυθιστορήματα του, τα οποία ονομάζει ο ίδιος «μυθιστορήματα χαρακτήρα και περιβάλλοντος» πραγματεύεται με σκληρότητα, τιμιότητα και ειρωνεία τις ανθρώπινες ερωτικές εξάρσεις, τα παιχνίδια της μοίρας που επηρεάζουν τον σύγχρονο άνθρωπο πριν έρθει η βιομηχανική επανάσταση και αρχίζει να διαφθείρει όλο και περισσότερο τον ευάλωτο σε πάθη άνθρωπο. Ο Χάρντυ, σε αυτό το διήγημα, όπως και σε άλλα μυθιστορήματα όπως το Tess of the d’ Ubervilles ή το Far from the madding crowd , καταδεικνύει πόσο ο άνθρωπος παρασύρεται από τη δύναμη της επιθυμίας και δυσκολεύεται να την τιθασεύσει.
Μαρκήσιος ντε Σαντ, Ο δήμιος και το θύμα του, Εκδόσεις Κριτική
Στο μυαλό μας ο Μαρκήσιος ντε Σαντ είναι ταυτισμένος με τον όρο “σαδισμός”, αφού εκφράζει ανοιχτά την πεποίθηση πως ο άνθρωπος πρέπει να ζει στο έπακρο τα συναισθήματά του και να βιώνει έντονα τα πάθη του. Στα βιβλία του όπως και σε αυτό εδώ δεν κρύβει τη φιλοσοφία του καθώς δεν περιορίζεται, δεν ελέγχει τις ορμές του και εξωτερικεύει αυτό που του υπαγορεύει η συνείδησή του μακριά από κανόνες και πρέπει. Εξωθεί τον άνθρωπο και δη τη γυναίκα στην οριστική απελευθέρωση από τα ήθη της εποχής, δηλαδή έναν σεξουαλισμό χωρίς ενοχές και εμποτισμένο με μια αχαλίνωτη επιθυμία για συνεύρεση. Θα προκαλέσει σκάνδαλο με τα γραπτά του, θα λογοκριθεί έντονα για τις θεωρίες του και τα βιβλία του ενώ θα καταδικαστεί σε φυλάκιση για ανάρμοστη συμπεριφορά και διαταραγμένες απόψεις.
Εμίλ Ζολά, Νανά, Εκδόσεις Μεταίχμιο
Ο Εμίλ Ζολά εκδίδει την Νανά το 1880 εν μέσω φόβων για έναν γαλλοπρωσικό πόλεμο που βρίσκεται προ των πυλών αλλά και αναταραχών για μία γαλλική κοινωνία σε έκρυθμη κατάσταση παρά την φαινομενική της ηρεμία. Μία κοινωνία η οποία άλλωστε δείχνει να ζυμώνεται και να πλάθεται μέσα από τα γεγονότα που όλο τρέχουν. Την ίδια περίοδο το γαλλικό κίνημα του ιμπρεσιονισμού έχει εξαπλωθεί σε ολόκληρη την Ευρώπη και έχει προκαλέσει σκάνδαλο ακριβώς όπως και η Νανά με τους ζωγράφους να βγαίνουν έξω από τα εργαστήριά τους για να απαθανατίσουν στιγμές των ανθρώπων σε καθημερινές και απλές δραστηριότητές τους, τα λεγόμενα instantané. Δεν μπορεί κανείς να λησμονήσει εξάλλου τη φιλία του συγγραφέα με μεγάλους ζωγράφους της εποχής όπως τον Μανέ ή τον Τουλούζ Λωτρέκ, από τους οποίους θα αντλήσει και πολλά στοιχεία και θα συζητήσει πρόσωπα και πράγματα.
Λέων Τολστόι, Άννα Καρένινα, Εκδόσεις Γκοβόστη
Θεωρείται, όχι άδικα, ως ένα από τα αρτιότερα λογοτεχνικά κείμενα όλων των εποχών αφού ο Τολστόι συμπυκνώνει στο μυθιστόρημα αυτό όλο τον στοχαστικό του εσωτερικό κόσμο και τη φιλοσοφία του για την υποκρισία και την τρωτότητα των ανθρώπων. Περιγράφει και σκιαγραφεί την ανατομία μιας κοινωνίας σε κρίση μέσα από το πρόσωπο της Άννας Καρένινα, μιας γυναίκας που σηκώνει σαν μια νέα Μαρία Μαγδαληνή τις αμαρτίες του κόσμου και κατηγορείται για απιστία και ανηθικότητα. Η ζωή της είναι ποτισμένη από την έντονη επιθυμία να γευτεί τους καρπούς ττου έρωτα και της ελευθερίας των συναισθημάτων της, πηγαίνοντας όμως ενάντια στα στερεότυπα της εποχής και ίσως κάθε εποχής. Ο Τολστόι είχε ήδη αναγγείλει την Άννα Καρένινα μέσα από βιβλία που έγραψε στη νεότητά του όπως η Οικογενειακή ευτυχία και στην Άννα Καρένινα χαρίζει στον αναγνώστη ένα σύγγραμμα μοναδικής και αξεπέραστης λογοτεχνικής ωριμότητας.
