Ο Βιβλιοπώλης του Σελινούντα του Roberto Vecchioni συναντά τον εκλογικό αντιπρόσωπο του Ίταλο Καλβίνο μέσα από μια κοινή παρουσίαση που σκοπό έχει να αναδείξει δύο εξαιρετικά δείγματα ιταλικής λογοτεχνίας. Πρόκειται για βιβλία των εκδόσεων Κριτική που συνεχίζουν την πορεία τους στην ποιοτική λογοτεχνία, τόσο την ελληνική όσο και την ξένη. Κοινή συνισταμένη των δύο βιβλίων το γεγονός πως και τα δύο κείμενα έχουν την ποιότητα εκείνη που κάποιος μπορεί να αναζητά σε ένα βιβλίο, τόσο τον στοχασμό για τα θέματα που αφορούν στον άνθρωπο όσο και την ικανοποίηση για την ανάγνωση. Τόσο ο βιβλιοπώλης όσο και ο εκλογικός αντιπρόσωπος αναδεικνύουν χαρακτήρες και πρωταγωνιστές μέσω των οποίων οι δύο συγγραφείς περνούν τα δικά τους μηνύματα και μας καλούν να δούμε τον κόσμο γύρω μας μέσα από το δικό τους προσωπικό πρίσμα.
Ο βιβλιοπώλης του Σελινούντα: μια ιστορία αγάπης για τη γνώση
“Δεν είναι οι λέξεις που σε κάνουν σπουδαίο, εσύ είσαι αυτός που θα κάνει σπουδαίες τις λέξεις, τις δικές σου και των άλλων, όταν απέχεις από το να τις προφέρεις, όπως ένας ερημίτης απέχει από την παραζάλη των μίντια, από παιχνίδια ψεύτικα και από την αισθητική ματαιότητα”. Αυτά είναι τα λόγια του συγγραφέα, ο οποίος τιμά την γνώση και την υπεράσπισή της μέσω του πρωταγωνιστή βιβλιοπώλη. Θυμίζει λίγο η ιστορία την πρόσφατη ταινία που προβλήθηκε πέρσι στους ελληνικούς κινηματογράφους με την γενναία βιβλιοπώλη σε μία επαρχιακή πόλη της Βρετανίας να προσπαθεί να σταθεί όρθια απέναντι στην αντιπάθεια των κατοίκων. Ο αγώνας για την γνώση είναι ιερός είναι όμως και ανηφορικός και ο Σελινούντας μέσω του βιβλιοπώλη καθίσταται το προπύργιό της.
Ο Vecchioni σε κάθε σημείο του βιβλίου εκθειάζει τον βιβλιοπώλη, ο οποίος ουσιαστικά με σθένος και ζήλο επιτελεί τον ρόλο του και την αποστολή του. Διαβάζει βιβλία για να αλλάξει τον κόσμο μέσα από την γνώση αλλά αυτό δεν είναι σε καμία περίπτωση εύκολα αποδεκτό από την κοινωνία και για τον ρομαντικό βιβλιοπώλη που έχει τα δικά του πιστεύω και ιδανικά και θέλει να τα μοιραστεί για να προσφέρει στον κόσμο το δικό του λιθαράκι αυτό μοιάζει με Γολγοθά. “Η αδιαφορία πρώτα ύστερα έρχονται η υποκρισία και η μάσκα, που μας μαθαίνουν πώς να ζούμε. Ο εγωισμός, που αφήνει τα πάντα ανεξήγητα και εντέλει το μεγάλο αγωνιώδες ταξίδι προς τα πίσω, μέχρι να βιώσουμε τον έρωτα για οτιδήποτε ͘ έρωτα για τον ίδιο μας τον εαυτό και για τους άλλους, σε πείσμα κάθε λογικής”.
Ο βιβλιοπώλης του Σελινούντα είναι η απόδειξη της γενναιότητας της ψυχής ενός ανθρώπου που κινείται ενάντια στο ρεύμα που καθηλώνει τη διαφορετικότητα. Με τον μειλίχιο λόγο του αλλά και την δυναμική του, την αποφασιστικότητά του και βέβαια με αδιαμφισβήτητο όπλο τη γνώση είναι αφοσιωμένος στον στόχο του, να αλλάξει την κοινωνία προς το καλύτερο μέσα από τα βιβλία. Ανέκαθεν, κάθε αλλαγή φέρνει αντιδράσεις, κάθε μετάλλαξη προς το καλύτερο είναι καχύποπτη. Εκείνος όμως αγέρωχος σαν βράχος και πιστός στα ιδεώδη του και τη φιλοσοφία που εκφράζει μέσα από διαχρονικούς συγγραφείς και τα αποσπάσματα βιβλίων που διαβάζει, στέκεται απέναντι στις φωνές που θέλουν να τον φιμώσουν.
Το βιβλίο είναι η επιτομή της θέλησης και της δίψας για μεταλαμπάδευση της γνώσης και ο συγγραφέας καταφέρνει να μας αιχμαλωτίσει με την γλυκύτητα της αφήγησής του μέσω του ήρωά του. Σαν ένας άλλος Όσκαρ Ουάιλντ μας αφηγείται ένα παραμύθι βγαλμένο από τη ζωή, μία ιστορία αγάπης που ξαναζωντανεύει το αηδόνι και το τριαντάφυλλο, για να θυμηθούμε τον αξέχαστο Ιρλανδό.
Η μέρα ενός εκλογικού αντιπροσώπου: ενώπιον του ανθρώπινου τέλματος
Ο Καλβίνο μας αφηγείται μία ιστορία βγαλμένη από την ίδια του τη ζωή. Πρόκειται για ένα βιβλίο που δεν ανήκει σε εκείνα που τον έκαναν παγκοσμίως γνωστό, όμως είναι μια ιστορία την οποία αφηγείται με μία πρώιμη ωριμότητα πριν ξεδιπλώσει την ωριμότητά του σε έργα όπως οι Αόρατες πόλεις ή Αν μια νύχτα του χειμώνα ένας ταξιδιώτης. Εδώ μας αφηγείται τον άχαρο ρόλο ενός εκλογικού αντιπροσώπου μέσα από το θλιβερό και σάπιο πολιτικό σύστημα που είναι έτοιμο να κατασπαράξει συνειδήσεις για μία και μόνο ή και τελικά για περισσότερες ψήφους. Έχει μεγάλες δόσεις κριτικής στο διεφθαρμένο πολιτικό σύστημα, στις δομές του κράτους και όλα αυτά ο Καλβίνο τα αφηγείται έχοντας ο ίδιος βιωματική σχέση με αυτό.
“Ο άνθρωπος συνηθίζει τα πάντα, πιο σύντομα απ’ ότι νομίζει”. Ο πρωταγωνιστής Αμερίγκο είναι ένας μοχλός του συστήματος, είναι ένα γρανάζι της κρατικής μηχανής και είναι ο καθρέφτης μιας κοινωνίας σε σήψη που εκμεταλλεύεται, εκούσια ή ακούσια, ανθρώπους καθιστώντας τους έρμαια ενός πολιτικού παιχνιδιού που δεν έχει όρια και αυτό είναι άκρως επικίνδυνο για την συνοχή της κοινωνίας. Ο Αμερίγκο θα οριστεί εκλογικός αντιπρόσωπος σε ένα ίδρυμα όπου οι άνθρωποι πάσχουν από ανίατες ασθένειες και έχουν ανάγκη ενισχυμένης φροντίδας και προσοχής. Αντί αυτού, οι άνθρωποι αυτοί, αδύναμα μέλη μιας κοινωνίας που ζητούν την προστασία της, θα γίνουν το απόλυτο αντικείμενο εκμετάλλευσης για να υφαρπαχτεί η πολύτιμη ψήφος τους.
Ο Αμερίγκο έρχεται αντιμέτωπος με αιώνια ερωτήματα περί ηθικής και ανθρώπινης αξιοπρέπειας, αισθάνεται την ενοχή αλλά από την άλλη συνεχίζει να υπηρετεί ένα κράτος που επιβουλεύεται την ηθική και τις ανθρώπινες αξίες. Γίνεται άρα συνένοχος σε ένα βρώμικο και ύπουλο παιχνίδι με τον ίδιο να βρίσκεται στη μέση. “Τώρα πια στα βιβλία αναζητούσε κάτι άλλο: τη σοφία των εποχών ή απλά κάτι που να χρησίμευε για να καταλάβει αυτό που ζητούσε. Όμως, επειδή ήταν συνηθισμένος να σκέπτεται με εικόνες, συνέχιζε να διαλέγει μέσα στα βιβλία των στοχαστών τη φανταστική ουσία, δηλαδή να τους περνάει για ποιητές ή να αντλεί την επιστήμη ή τη φιλοσοφία συλλογιζόμενος με ποιον τρόπο ο Αβραάμ πάει να θυσιάσει τον Ισαάκ ή πως ο Οιδίποδας τυφλώνεται και το Βασιλιά Ληρ που μέσα στην καταιγίδα χάνει τα λογικά του”.
Ο Καλβίνο ξεδιπλώνει εδώ την προσωπική του κρίση για την πορεία του κόσμου και θέτει τον αναγνώστη ενώπιον διλημμάτων, κρίσιμων αποφάσεων και ηθικών ερωτημάτων. Πρόκειται αναμφισβήτητα για ένα βιβλίο που καταγγέλλει ανοιχτά το αναίσχυντο πολιτικό σύστημα που παραμένει ίδιο ακόμα και σήμερα χρησιμοποιώντας ανθρώπους στο βωμό μικροπρεπών και μικροπολιτικών συμφερόντων δείχνοντας έτσι με τον πιο έκδηλο και προφανή τρόπο τον απάνθρωπο χαρακτήρα του ξεπερνώντας κάθε εμπόδιο και κάθε αναστολή. Ένα βιβλίο κόλαφος από τον συγγραφέα φιλόσοφο που άφησε πίσω του παρακαταθήκη ένα σπουδαίο συγγραφικό έργο με σημαντικότερο όλων, κατά την κρίση μου, το δοκίμιο “Γιατί να να διαβάζουμε τους κλασικούς”.
