Πολλές φορές θεωρούμε τη φιλοσοφία ως ένα στοιχείο πολυτέλειας, κάτι όχι και τόσο άμεσα αναγκαίο στην καθημερινότητά μας, χανόμαστε στα πιο απλά πράγματα και αναζητούμε λύσεις υλικές που θα μας βγάλουν από το αδιέξοδο ενός συναισθηματικού κενού ή μιας αποτυχίας. Έχουμε κατά νου τη φιλοσοφία ως κάτι παντελώς θεωρητικό που το προσπερνάμε γιατί η ουσία βρίσκεται αλλού, στα πιο άμεσα και απτά. “Η φιλοσοφία μου χάρισε την ετοιμότητα να αντιμετωπίσω οποιαδήποτε στροφή της μοίρας” θα μας πει ο Διογένης ο Κυνικός και πόσο δίκιο έχει. Διαβάζοντας κλασικούς και σύγχρονους φιλοσόφους δεν κερδίζουμε απλά την επαφή με ένα βιβλίο, ερχόμαστε σε επαφή με μια ολόκληρη κοσμοθεωρία για το πώς κινούμαστε, τι σκεφτόμαστε, πώς αντιδρούμε σε δυσκολίες και προβλήματα που εμφανίζονται.
Η φιλοσοφία γίνεται αδιαμφισβήτητα το απαραίτητο εργαλείο για να αντιληφθούμε αλλιώς τη ζωή στο σύνολό της, τις χαρές και τις λύπες της. Μελετώντας φιλοσοφία δεν σημαίνει πως κινητοποιείται κάποιος αυτόματος μηχανισμός που μεταβάλλει με το πάτημα ενός κουμπιού τη διάθεση μας προς το καλύτερο, οδηγώντας μας στην ευδαιμονία μας από τη μια στιγμή στην άλλη. Είναι μια διαρκής διαδικασία προσπάθειας αλλαγής θέασης των πραγμάτων, ένας άλλος εναλλακτικός τρόπος που μόνο θετικά μπορεί να μας προσφέρει γιατί έτσι θα κατανοήσουμε το πραγματικό νόημα της ύπαρξής μας και της παρουσίας μας στον κόσμο. Παρουσιάζονται εδώ βιβλία σύγχρονων κλασικών φιλοσόφων που άφησαν ανεξίτηλα το στίγμα τους στην επιστήμη της φιλοσοφίας, στην ίδια τη ζωή και την προσέγγισή της.
Soren Kierkegaard, Ο κατάσκοπος του Θεού, Εκδόσεις Κέδρος
Η εξαιρετική αυτή έκδοση περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα κειμένων του επιφανούς Δανού φιλοσόφου από τα νεανικά του γραπτά ως τα τελευταία του ημερολόγια και μάλιστα κάποια από αυτά μεταφράζονται για πρώτη φορά στα ελληνικά. Με έντονη τη θρησκευτική διάσταση στην σκέψη του και τον συλλογισμό του καθώς και την προσήλωσή του στις επιταγές της χριστιανικής πίστης, ο Κίρκεγκωρ εμπνέεται από τον φιλοσοφικό λόγο του Σωκράτη και υπηρετεί τον απλό άνθρωπο. “Οι άνθρωποι απαιτούν ελευθερία λόγου σαν αντιστάθμισμα στην ελευθερία σκέψης που σπάνια χρησιμοποιούν”. Το έργο του αποτελεί οδηγό για φιλοσόφους αλλά και συγγραφείς που θα ακολουθήσουν, τόσο στο 19ο αιώνα όσο και στον 20ο. Διαφαίνεται και η επιρροή του στον ιψενικό κόσμο καθώς και ο Ίψεν εμμένει και αυτός στις έννοιες της εσωτερικότητας και της πίστης, έννοιες από τις οποίες ο σύγχρονος άνθρωπος όλο και απομακρύνεται. Μάλιστα, ο Ίψεν τον μελέτησε και είναι αυτός που παρουσίασε το έργο του σε ολόκληρη την Σκανδιναβία.
Rene Descartes, Τα πάθη της ψυχής, Εκδόσεις Κριτική
Ο Καρτέσιος είχε πει κάποτε πως το να διαβάζεις τα καλά βιβλία είναι σαν να συνδιαλέγεσαι με τους άριστους των περασμένων αιώνων. Αυτό το βιβλίο αποτελεί το τελευταίο έργο του μεγάλου στοχαστή Καρτέσιου στο οποίο συμπυκνώνει και συγκεντρώνει όλον του τον προβληματισμό σχετικά με τα θέματα της ηθικής που ανέκαθεν τον απασχολούσαν. Η ψυχή, όπως και για τον Πλάτωνα, τον οποίο σίγουρα είχε μελετήσει διεξοδικά, είναι το εργοστάσιο παραγωγής συμπεριφορών και είναι εκείνη που προκαλεί στον άνθρωπο τα πάθη αλλά και την έκφραση αρετών μέσα από μια κοινή συνισταμένη, την έννοια του θαυμασμού. Ο Καρτέσιος, με όπλο την επιστήμη των μαθηματικών υπερασπίζεται με σθένος και ζήλο την άποψη πως η ανθρώπινη συμπεριφορά οφείλει να διέπεται από την ορθολογική στάση του ανθρώπου απέναντι στο ηθικό και θεωρεί πως η ψυχή που εκφράζεται με το λόγο μπορεί να αποκτήσει τη δική της ελεύθερη βούληση και να απελευθερωθεί από τον σχολαστικισμό του παρελθόντος. Ένα έργο που καθίσταται επίκαιρο και αναγκαίο σήμερα όσο και τότε!
Jean-Jacques Rousseau, Αιμίλιος ή περί αγωγής, Εκδόσεις Πλέθρον
Σε αυτό το σύγγραμμα, το οποίο ποτέ δεν έπαψε να αποτελεί σημείο αναφοράς για την παγκόσμια σκέψη, ο Ρουσώ εργάζεται για το μέλλον της ανθρωπότητας μέσω της σκέψης του. Ήταν αυτός που υπερασπίστηκε την ανάγκη ανάπτυξη της ελευθερίας και της ανεξαρτησίας της σκέψης των παιδιών μακριά από την επιρροή της κοινωνίας έτσι ώστε τα ίδια να διαμορφώνουν τη δική τους προσωπική άποψη απαλλαγμένα από νουθεσίες και δόγματα. Είχε δηλώσει άλλωστε πως οι φορείς της εκτελεστικής εξουσίας δεν είναι αφέντες του λαού, μα υπάλληλοί του. Ο λαός πρέπει να μπορεί να τους διορίζει και να τους απολύει όποτε θέλει. Δεν υπάρχει θέμα να συμβληθούν με το λαό, πρέπει να τον υπακούσουν. Πολεμήθηκε σφόδρα από τους σύγχρονούς του για τις ρηξικέλευθες απόψεις του αλλά πολέμησε και ο ίδιος παρών μέσα στο πνεύμα του Διαφωτισμού που εκείνη την εποχή επικρατούσε. Δούλεψε με τη σκέψη του για να θεμελιωθεί μια άλλη μέθοδος παιδαγωγικής, μία μέθοδος που ακόμα επηρεάζει γενιές όχι μόνο διδασκάλων και φιλοσόφων αλλά και απλών σκεπτόμενων ανθρώπων.
Φρίντριχ Νίτσε, Το λυκόφως των ειδώλων, Εκδόσεις Gutenberg
Το Λυκόφως των ειδώλων και η παρούσα εξαιρετική έκδοση είναι ίσως από τα βιβλία του Νίτσε που οφείλει κανείς να έχει διαβάσει στη ζωή του, όχι γιατί είναι μόνο ένα πόνημα του Νίτσε, που από μόνο του αποτελεί σοβαρό λόγο. Υπάρχει και ένας λόγος παραπάνω να το διαβάσει, είναι από τα βιβλία εκείνα του Νίτσε που αξίζει να διαβαστεί με προσοχή, να μελετηθεί, είναι ένα βιβλίο που αναμφισβήτητα απευθύνεται στο ευρύ κοινό, έτσι τουλάχιστον το ήθελε ο ίδιος ο Νίτσε. Ο Νίτσε δεν έγραφε τα βιβλία του για να διαβαστούν από μία πνευματική ελίτ, αφιέρωνε τον χρόνο του στη συγγραφή έχοντας στο μυαλό του το πώς θα μπορούσε να μιλήσει στην ψυχή του απλού ανθρώπου, πώς θα μπορούσαν τα λόγια του να γίνουν κατανοητά και να αγγίξουν όσο περισσότερο κόσμο ήταν δυνατό. Είναι ένας φιλόσοφος λαϊκός αν μπορεί κανείς να χρησιμοποιήσει τον όρο αυτό, είναι ένας φιλόσοφος ποιητής με εκπληκτικά σαγηνευτικό λόγο, είναι ένας μοναδικός ελεύθερος στοχαστής με οίστρο σοφίας που καλεί τον άνθρωπο σε πνευματική ανάταση.
