Δεν υπάρχει μεγαλύτερη χαρά από την ανακάλυψη πολύτιμων βιβλίων που για κάποιο αόριστο ή ανεξήγητο λόγο δεν βρήκαν στο σωστό χρόνο την κατάλληλη θέση τους μέσα στο λογοτεχνικό στερέωμα ή δεν είχαν την πρέπουσα προβολή κατά την πρώτη κυκλοφορία τους – στη γλώσσα τους ή στη μετάφρασή τους – και άρα κάπου λησμονήθηκαν. Κάποια από αυτά μεταφράζονται για πρώτη φορά στα Ελληνικά και αυτό είναι πολύ σημαντικό εκδοτικό γεγονός. Έρχεται όμως πάντα η στιγμή όπου κάποιος θα βρεθεί με την επίμονη σκαπάνη του – είναι κάποιοι αυτοί – να φέρει στην επιφάνεια βιβλία που ξεχωρίζουν και αξίζει να μνημονευτούν. Πάντα υπήρχε μέσα μου το μικρόβιο και η λαχτάρα να ξετρυπώνω μικρά λογοτεχνικά αριστουργήματα που παραμένουν διαχρονικά μέχρι σήμερα, βιβλία διαφορετικά μεταξύ τους ως προς την θεματική, βιβλία όμως που σαγηνεύουν και αιχμαλωτίζουν την ανάγνωση, βιβλία που αξίζει να κοσμούν κάθε βιβλιοθήκη, βιβλία ξεχωριστά και πολύτιμα σαν πετράδια που κάποιος βρίσκει στην έρημο. Τέτοια είναι τα βιβλία που παρουσιάζονται εδώ με μόνο και αποκλειστικό κριτήριο την ποιότητα της αφήγησής τους και την αδιαμφισβήτητη λογοτεχνική τους αξία, βιβλία γραμμένα από συγγραφείς που άφησαν το αποτύπωμά τους και τη σφραγίδα τους στο χρόνο.
Roberto Bolano, Το πνεύμα της επιστημονικής φαντασίας, Εκδόσεις Άγρα
Με εχέγγυο τις εξαιρετικές μεταφράσεις του Κρίτωνα Ηλιόπουλου, ο συγγραφέας του 2666 και του Τρίτου Ράιχ εμφανίζεται και πάλι ενώπιον του ελληνικού αναγνωστικού κοινού με ένα ακόμα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο. Πρόκειται για άλλο ένα ανέκδοτο χειρόγραφό του, ένα μυθιστόρημα που μας έρχεται από το 1984, ένα ακόμα βιβλίο της εκκεντρικής λογοτεχνίας ενός δεξιοτέχνη του λόγου που κάθε φορά μας εξουσιάζει με την ανατρεπτική του αφήγηση που θυμίζει κεντρί μέλισσας. Ο τίτλος του μυθιστορήματος άλλωστε είναι από μόνος του ένα κεφάλαιο που χρήζει ανάλυσης. Η ιστορία του βιβλίου που και αυτή τη φορά κινείται ανάμεσα σε πολιτική, κοινωνία και φαντασία (επιστημονική) δεν αφήνει περιθώρια μη συγκέντρωσης. Είναι πράγματι σαγηνευτικά περίπλοκο το πνευματικό δρομολόγιο του Μπολάνιο στο δικό του μικρόκοσμο. Ποίηση, σεξ, έρωτας, όλα εδώ αποκαλύπτονται και όλα εδώ μένουν κρυμμένα!
Στέλιος Νέστωρ, Το συναξάρι μου, Εκδόσεις Πατάκη
Πώς μπορείς να μην γράψεις, να μην καταθέσεις τα εσώψυχά σου και τις αγωνίες σου όταν έχεις στην πλάτη σου την Ιστορία την οποία έχεις ζήσει από πρώτο χέρι και την κουβαλάς πάνω σου; Πώς να αντισταθείς στο έργο της γραφής όταν η Ιστορία σε καλεί να αναμετρηθείς και να συνομιλήσεις μαζί της; Ο Στέλιος Νέστωρ, ένας αριστερός από άλλες εποχές, αφηγείται σε αυτό το βιβλίο, που θυμίζει βιογραφία αλλά δεν είναι, το αποτύπωμα της Ιστορίας στη ζωή του, την πολυτάραχη ζωή του ξεκινώντας από την δικτατορία του Μεταξά μέχρι και το πρόσφατο σήμερα. Πρόκειται για ένα δεξιοτεχνικά δοσμένο μωσαϊκό Ιστορίας στο οποίο ο Νέστωρ ξεδιπλώνει όλα τα συμβάντα που σημάδεψαν τόσο τον ίδιο όσο και τη χώρα. Η δική του ζωή είναι συνυφασμένη με μια σειρά καίριων και ιστορικών γεγονότων που επηρέασαν τον ρου της εξέλιξης του βίου του και μας τα καταμαρτυρά χωρίς φειδώ και χωρίς επιφυλάξεις.
François Rabelais, Γαργαντούας και Πανταγκρυέλ, Εκδόσεις Εξάντας
Το βιβλίο αυτό είναι μεγαλειώδες, αποτελεί ένα μοναδικό σύγγραμμα μυθιστορηματικής φύσεως που έρχεται από τα βάθη του χρόνου και συγκεκριμένα από τον 16ο αιώνα, από έναν αιώνα της πρώιμης Αναγέννησης και θέατρο πολιτικών και κοινωνικών εξελίξεων. Εδώ, ο Ραμπελαί με στοχαστικό οίστρο ασκεί άμεση κριτική στα όσα βιώνει ο ίδιος αλλά και σε όσα παρατηρεί να συμβαίνουν γύρω του, σε πολλά επίπεδα. Όπλα του σε αυτή την σάτιρα είναι το καυστικό του ύφος και η κριτική του ματιά, μέσα από την οποία επιθυμεί να καταδείξει τα κακώς κείμενα και τον παραλογισμό της εποχής του, αλλά εργαλείο του είναι και η χρήση της λαϊκής κουλτούρας και των μύθων – έτσι προκύπτουν άλλωστε τα δύο πρόσωπα που θυμίζουν ήρωες της λαϊκής παράδοσης. Το έργο του επηρέασε βαθιά τη γέννηση και την εξέλιξη του σύγχρονου μυθιστορήματος και βέβαια λογοκρίθηκε από την Καθολική εκκλησία κατά της οποίας άλλωστε ο ίδιος φέρεται.
Νίκος Καχτίτσης, Η ομορφάσχημη, Εκδόσεις Κίχλη
Μετά τον συγκλονιστικό Εξώστη του Καχτίτση, στον οποίο ο συγγραφέας διεισδύει στον καφκικής φύσεως κόσμο του πρωταγωνιστή του και ίσως alter ego του, ο αναγνώστης έχει την υπέροχη τύχη να πάρει στα χέρια του αυτό το εξαίσιο ψυχογράφημα της προσωπικότητας της επιβιώσασας Γερτρούδης Στερν, μιας νεαρής Εβραίας αυστριακής καταγωγής. Η Ομορφάσχημη είναι η προσωποποίηση της ψυχανάλυσης και της εις βάθος ανάλυσης του εσωτερικού κόσμου αυτής της νέας γυναίκας, η οποία απευθύνεται σε αγνώστους ερωτικούς συντρόφους και τους περιγράφει τα δεινά του πολέμου μέσα από μια λυτρωτική όσο και αποκαλυπτική εξομολόγηση. Δεν είναι τόσο η πιστή καταγραφή των γεγονότων που ενδιαφέρει όσο η ανατριχιαστικής λεπτομέρειας ομολογία της ωμότητας και της σκληρότητας των διώξεων των ομοφύλων της από τους Ναζί, αναμνήσεις που καταδεικνύουν την οδυνηρή μετατραυματική εμπειρία του πολέμου.
Όσιπ Μάντελσταμ, Το αιγυπτιακό γραμματόσημο, Εκδόσεις Οροπέδιο
“Ο συγγραφέας συνθέτει μια ελεγεία για όλα εκείνα τα κομμάτια της Πετρούπολης που δεν βρήκαν θέση στο Λένινγκραντ, για τους χαμένους ανθρώπους μιας ξεχασμένης καθημερινότητας”. Αυτά γράφει στην εισαγωγή του βιβλίου η μεταφράστρια Βιργινία Γαλανοπούλου σε αυτό το χρονικό του συγγραφέα που θα βρει τραγικό θάνατο στην εξορία κατά τη διάρκεια του σταλινισμού και θα πληρώσει με τη ζωή του την αντίσταση σε ένα κατεστημένο. Εδώ παραθέτει με προφητικό τρόπο την επιθυμία για το όνειρο και μια καλύτερη ζωή, το οποίο όμως θα αποδειχθεί ουτοπία και φρούδα ελπίδα. Καμία προσδοκία δεν επαληθεύτηκε, ο ήρωας Παρνόκ του Μάντελσταμ, ίσως ο ίδιος, δεν είναι παρά ένας ονειροπόλος και περιπλανώμενος σχοινοβάτης-θύμα μιας θλιβερής ματαιότητας σε μια εποχή όπου οι εξελίξεις, πολιτικές και κοινωνικές έτρεχαν ραγδαία, αλλά κανένα αντίκρισμα τελικά στον καθημερινό άνθρωπο δεν είχαν.
Sherwood Anderson, Θάνατος στο δάσος, Εκδόσεις Έρμα
Σύγχρονος των Φιτζέραλντ και Χέμινγουεϊ, ο Άντερσον παραμένει άγνωστος στο ευρύ κοινό και η έκδοση αυτή στα ελληνικά έρχεται να καλύψει το κενό για έναν συγγραφέα με μεγάλη επιρροή στον λογοτεχνικό κόσμο της εποχής του. Τα διηγήματά του είναι καταπέλτης και ο ίδιος μαινόμενος κριτής του αμερικανικού ονείρου, το οποίο αποτέλεσε όπως αποδείχθηκε ένας ευγενής πόθος αλλά ποτέ δεν εκπληρώθηκε. Ξέφρενη ζωή, μεθυσμένες γιορτές όπως αυτές της Ζέλντα και του Φιτζέραλντ, ευδαιμονία και ευζωία που όμως διήρκησαν λίγο έδωσαν τη θέση τους σε απόγνωση, μελαγχολία, απώλεια περιουσιών και εσωστρέφεια. Περιγράφει στις ιστορίες του έναν κόσμο αποξενωμένο, δραματικό και απογοητευμένο, αναδεικνύει μια κοινωνία όπου οι ανθρώπινες σχέσεις καταβαραθρώθηκαν και χτυπήθηκαν καίρια από μια οικονομική κατάσταση που οδήγησε τους ανθρώπους στο χάος της μοναξιάς.
