“Ο τρόπος που σκέφτομαι είναι καρπός των στοχασμών μου ͘ είναι αποτέλεσμα της ύπαρξής μου, της εσωτερικής μου συγκρότησης (…). Ακολουθώ αυτές τις αρχές και αυτές τις ορέξεις μέχρι φανατισμού, και ο φανατισμός είναι το προϊόν της καταδίωξης των τυράννων μου. (…) Θα το δηλώσω σε όλον τον κόσμο”. Στο μυαλό μας ο Μαρκήσιος ντε Σαντ είναι ταυτισμένος με τον όρο “σαδισμός”, αφού εκφράζει ανοιχτά την πεποίθηση πως ο άνθρωπος πρέπει να ζει στο έπακρο τα συναισθήματά του και να βιώνει έντονα τα πάθη του. Στα βιβλία του, όπως και σε αυτό εδώ, δεν κρύβει τη φιλοσοφία του καθώς δεν περιορίζεται, δεν ελέγχει τις ορμές του και εξωτερικεύει αυτό που του υπαγορεύει η συνείδησή του μακριά από κανόνες και πρέπει. Εξωθεί τον άνθρωπο και δη τη γυναίκα στην οριστική απελευθέρωση από τα ήθη της εποχής, δηλαδή έναν σεξουαλισμό χωρίς ενοχές και εμποτισμένο με μια αχαλίνωτη επιθυμία για συνεύρεση.
Αυτό που διαβάζουμε εδώ όπως και σε όλα τα βιβλία του είναι η η απολυτότητα της άποψής του περί απελευθέρωσης του ανθρώπου καθώς υπέρτατη αξία έχει για αυτόν η ατομική ικανοποίηση και για αυτό το λόγο κάθε εμπόδιο που θα οδηγούσε σε αυτήν πρέπει να ξεπεραστεί. Βάλλει κατά των νόμων που αποτελούν ανασταλτικό παράγοντα της απόλαυσης της ηδονής και του ερωτικού πόθου, εναντιώνεται στην εκκλησία και τις διδαχές τις και την κατηγορεί πως βάζει προσχώματα για να ικανοποιεί τα μέλη της και τις ανήθικες ορέξεις τους. Επιπλέον, αντιτίθεται στις πεποιθήσεις για έννομο βίο και ηθική γιατί δεν αφήνουν τον άνθρωπο να εκφράσει την αρχέγονη αποστολή της φύσης του που είναι οι ερωτικές περιπτύξεις και που τελικά οδηγούν στην ολοκλήρωσή του, αντιπαρατίθεται σφόδρα σε ό,τι οπισθοδρομικό και σε ό,τι συντηρητικό που βάζει σε κίνδυνο τις αρχές του.
Προκλητικός ιππότης του έρωτα
Θα προκαλέσει σκάνδαλο με τα γραπτά του, θα λογοκριθεί έντονα για τις θεωρίες του και τα βιβλία του ενώ θα καταδικαστεί σε φυλάκιση για ανάρμοστη συμπεριφορά και διαταραγμένες απόψεις. Ο Μαρκήσιος ντε Σαντ, αυτός ο εκκεντρικός πρίγκιπας της ερωτικής τέχνης, με βιβλία του όπως αυτό εδώ έρχεται να ταράξει τα νερά και να προκαλέσει σκάνδαλο με τις διεστραμμένες ιστορίες του αλλά και τις πράξεις του. Πράξεις, οι οποίες όμως πηγάζουν από ένα υποσυνείδητο που δεν λειτουργεί απάνθρωπα αλλά υπηρετεί μία καθαρή πνευματική διέγερση η οποία ενέχει σε πρώτο βαθμό το ερωτικό σκίρτημα που αγγίζει ή ίσως και υπερβαίνει τον πυρετό των πόθων του πολλές φορές σε βαθμό ακραίο ή ίσως και ακατανόητο. Καλεί μέσω των ιστοριών του τους ανθρώπους να νιώσουν την ελευθερία της ερωτικής περιπέτειας και να εκτονωθούν μέσω ενός φτερωτού Θεού που ποτέ δεν παύει να χειραγωγεί τους ανθρώπους και να εξαπολύει τα βέλη του.
“Είμαι ένας ακόλαστος, αλλά δεν είμαι εγκληματίας ούτε δολοφόνος, και αφού με εξαναγκάζουν να τοποθετήσω την απολογία μου δίπλα στη δικαίωσή μου, θα πω λοιπόν ότι πιθανότατα αυτοί που τόσο άδικα με καταδικάζουν δεν είναι σε θέση να αντισταθμίσουν τις αισχρότητές τους με καλές πράξεις τόσο πασιφανείς σαν αυτές που εγώ μπορώ να αντιτείνω στα σφάλματά μου”. Σε κάθε ευκαιρία ο ντε Σαντ υπερασπίζεται τον εαυτό του και τις απόψεις του παρακάμπτοντας κάθε ηθική αναστολή, ξεδιπλώνει όλο το κουβάρι των προκλητικών και χυδαίων σκέψεών του. Δεν διστάζει να αποκαλύψει όλες τις ορέξεις του, τις πιο ακραίες διαθέσεις του, τα ερωτικά και σκανδαλώδη όργια που τον στοιχειώνουν, να κατευθύνει τα θύματά του ως ένδοξος και αποφασισμένος δήμιος στο δρόμο της απόλαυσης και τελικά να αφυπνίσει τον άνθρωπο της εποχής του ώστε να επανέλθει στη φύση που του έχει ορίσει ο υπέρτατος και μοναδικός θεός του έρωτα.
Ένας τολμηρός και γενναίος συγγραφέας για κάθε εποχή
Απευθυνόμενος στην κυρία ντε Σαντ εκφράζει τη μελαγχολική του διάθεση για το γεγονός πως παραμένει φυλακισμένος σε τέσσερις τοίχους σαν αυτό να ήταν η απόλυτη καταδίκη του, ο τελειωτικός εξευτελισμός του, το επαίσχυντο τέλος του, αυτός που έχει τόσα να προσφέρει στην ηδονική ανάταξη των ανθρώπων, στη λύτρωση των πόθων που παραμένουν έγκλειστοι σε υπόγεια σοκάκια υποκρισίας που κανείς δεν θέλει να αποφυλακίσει. Ο ντε Σαντ δεν είναι ένας απλός ακόλαστος όμως, είναι ένας φιλόσοφος με εκκεντρικές και προχωρημένες απόψεις για την εποχή του, είναι ένας αληθινός στοχαστής της ζωής που λαχταρά να βγει έξω από τα τετριμμένα, ίσως όχι στα άκρα που εκείνος θερμά και αβίαστα προτείνει. Ωστόσο, η ουσία της φιλοσοφίας του είναι σωστή όταν αρνείται οποιονδήποτε εξουσιαστή των ανθρώπων όπως για παράδειγμα την Εκκλησία και το υποκριτικό ηθικό πλεονέκτημα.
Αναμφίβολα, προκαλεί ακόμα και σήμερα με τις πεποιθήσεις του για τις οποίες μόχθησε, αγωνίστηκε και υπέφερε μέχρι τέλους και για αυτό κυνηγήθηκε και λοιδορήθηκε. Αυτό που αξίζει να σημειώσει ο αναγνώστης είναι πως σπάνια κάποιος βρίσκει, σχεδόν 250 χρόνια μετά, έναν τόσο αξιόμαχο υπερασπιστή μιας αλήθειας που ο ίδιος πρεσβεύει δίχως παρεκκλίσεις και συμβιβασμούς, όσα βέλη και αν δέχεται και όσο παραλογισμό και αν αυτή ίσως κρύβει. Είναι ένας Δον Κιχώτης κάπως παραλλαγμένος αλλά το γεγονός πως οι ερωτικοί πόθοι μετά τον Σαντ έλαβαν άλλη ερμηνεία και έγιναν πιο λαϊκοί και με λιγότερη λογοκρισία το οφείλουμε σε αυτόν τον μεγιστάνα του λόγου που έστω και αν δεν συμφωνούμε μαζί του σε πολλά σίγουρα ταυτιζόμαστε με το παρακάτω απόσπασμά του: “Ο τρόπος που σκέφτομαι είναι ο καρπός των στοχασμών μου. Είναι αποτέλεσμα της ύπαρξής μου, της εσωτερικής μου συγκρότησης. Δεν είναι στο χέρι μου να τον αλλάξω. Δεν θα είναι ποτέ και δεν θα το κάνω. Αυτός ο τρόπος σκέψης που κατακρίνετε αποτελεί τη μόνη παρηγοριά της ζωής μου”.
“Σκοτώστε με ή δεχθείτε με όπως είμαι, διότι δεν πρόκειται να αλλάξω”.
“Πραγματική ελευθερία είναι να μη φοβάται κανείς ούτε τους ανθρώπους ούτε τους θεούς”.
