Το νησί των θησαυρών είναι αναμφίβολα ένα από τα πλέον αναγνωρισμένα και πολυδιαβασμένα βιβλία παγκοσμίως, είναι από εκείνα τα αναγνώσματα που όσες φορές και αν το διαβάσεις έχει να σου αποκαλύψει κάτι μοναδικό και συναρπαστικό. Ο Στίβενσον είχε πει κάποτε σχετικά με την έννοια του ταξιδιού: “Δεν ταξιδεύω για να πάω κάπου αλλά για να πάω. Ταξιδεύω για χάρη του ταξιδιού. Το ζήτημα είναι να μετακινείσαι”. Το νησί των θησαυρών κατά μία έννοια είναι η πραγματοποίηση της φιλοσοφίας του αυτής αφού ταξιδεύει ο ίδιος μέσω των ηρώων του και ταξιδεύει και εμάς σε έναν κόσμο που στην εποχή του ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής. Σε αυτόν τον μυστήριο κόσμο της ανακάλυψης υπήρχαν κάθε λογής θησαυροί, χρυσές λίρες, σεντούκια με κάθε λογής άγνωστα λάφυρα και άλλα πολλά τιμαλφή που περίμεναν κάποιον να τα αναζητήσει.
Στην μαγική χώρα των παραμυθιών
Ο κόσμος του Στίβενσον ήταν από την πολύ μικρή ηλικία του ένας κόσμος πασπαλισμένος και γεμάτος από παραμύθια που του διάβαζε η αφοσιωμένη νοσοκόμος Άλισον Κάνιγχαμ (στην οποία οφείλει το όνομά της η Άλισον Γκρέιμ στο μυθιστόρημα Ο Άρχοντας του Μπαλαντρέ). Ο ίδιος είχε πολύ ασθενική φύση και αρρώσταινε συχνά και λόγω της ευπάθειάς του αυτής η ανάγνωση παραμυθιών και αλλόκοτων ιστοριών ήταν για αυτόν βάλσαμο για την ψυχή του μιας και τον αποσπούσε από τις κακές σκέψεις. Γέμιζε τις στιγμές του και τα όνειρά του με διάφορους ήρωες σε τέτοιο βαθμό που ο ίδιος είχε πει πως “για μένα η κακή μου υγεία χρονολογείται από τότε που έμενα άγρυπνος στις τρομερές ατέλειωτες νύχτες, ταραγμένος αδιάκοπα από τον πνιχτό εξαντλητικό βήχα και το πρωί παρακαλώντας να κοιμηθώ, μέσα από τα βάθη του τσακισμένου μικρού κορμιού μου”.
Είχε λοιπόν πλήρη συνείδηση της κλονισμένης υγείας του, ταξίδευε μικρός σε άλλες χώρες παράξενες με το μυαλό του και κάπου εκεί συναντούσε πρόσωπα που η αληθινή επίγεια ζωή δεν μπορούσε να του προσφέρει. Γνώριζε κατά μία έννοια το πεπρωμένο του και μπορεί κάποιος να ερμηνεύσει ιστορίες σαν και αυτήν που παρουσιάζεται εδώ και που ο ίδιος αφηγείται ως ένα είδος αντίδοτου σε όλα αυτά που ο ίδιος θα ήθελε να ζήσει αλλά δεν μπορούσε. Ωστόσο, δεν έλειψαν και τα παρακινδυνευμένα ταξίδια και αυτό που μαθαίνει κανείς είναι πως ο πατέρας του συγγραφέα ήταν ένας Σκωτσέζος μηχανικός και ένα από τα καθήκοντά του ήταν να επιθεωρεί τους φάρους και τα λιμάνια κατά μήκος των άγριων ακτών της Σκωτίας. Σε αυτά τα ταξίδια ο μικρός Ρόμπερτ κάποιες φορές τον συνόδευε και έτσι φαίνεται πως πολλά γεγονότα από τη ζωή του πατέρα του έγιναν αργότερα οι περιπέτειες των αμέτρητων ηρώων που ζουν μέσα στις ιστορίες του.
Ο ίδιος, ως μικρό παιδί, πρέπει να ένιωθε μαγεμένος από τα τοπία και τη θάλασσα, τον αέρα, το πέλαγος, την αλμύρα, τα πλοία που έβλεπε να μπαίνουν και να βγαίνουν στα λιμάνια και βέβαια όλα αυτά που σίγουρα θα του αφηγούταν ο πατέρας του όταν γύριζε από τα ταξίδια του. Ο ίδιος μάλλον περνούσε τις ώρες του να φαντάζεται όλα αυτά που αργότερα έγιναν κτήμα του και δικός του θησαυρός, δηλαδή αλλόκοτες και μυστηριώδεις ιστορίες από ήρωες που επινοούσε με το πολυμήχανο μυαλό του. Ακόμα και όταν μεγάλωσε πια η παιδική του ψυχή μοιάζει να μην τον εγκατέλειψε ποτέ και έβαλε στο χαρτί όλα αυτά τα ερεθίσματα που τόσα χρόνια καλλιεργούσε με επιμονή και υπομονή μέσα του. Έτσι ξεπήδησαν χαρακτήρες όπως είναι ο Τζιμ Χόκινς, ο Καπετάνιος Σμόλετ, οι πειρατές, ο Μπεν Γκαν και πολλοί άλλοι.
“Πιστεύω ότι κανείς δεν κουράστηκε ποτέ τόσο πολύ όσο εγώ για να μάθει μία τέχνη. Η φύση δε μου έδωσε πολλά χαρίσματα, κι αν κατάφερα κάτι, αυτό οφείλεται μόνο στις τρομερές προσπάθειες που κατέβαλα.”
Η γραφή και η λογοτεχνία ως φάρμακο
Σαν τον ζωγράφο Πολ Γκωγκέν που ταξίδεψε στην μακρινή Ταϊτή για να ζωγραφίσει και έτσι να γιατρέψει την ψυχή του από το πολύβουο Παρίσι και τον θόρυβο των ανθρώπων, έτσι και ο Στίβενσον πραγματοποίησε πολλά ταξίδια, παρά την αδύναμη κράση του, προσπαθώντας κάθε φορά να βρει το ιδανικό μέρος όπου θα ξεκούραζε για λίγο την αδύναμη φύση του και θα τον ξαλάφρωνε από το βάρος της αρρώστιας που τον ακολουθούσε. Αυτά τα ταξίδια ήταν δίχως άλλο και η καλύτερη αφορμή για τις εμπνεύσεις του και την δημιουργία των χαρακτήρων. Η διαφυγή λοιπόν του ενήλικα Στίβενσον μέσω των ταξιδιών είναι το περίφημο και ξακουστό νησί των θησαυρών, ένα βιβλίο ταξίδι στο άγνωστο που αγγίζει μικρούς και μεγάλους, εκείνους τους μεγάλους που θέλουν να ξαναγίνουν παιδιά και εκείνους τους μικρούς που επιθυμούν διακαώς να ζήσουν τις εμπειρίες των μεγάλων.
Πρόκειται για ένα βιβλίο που έχει διαβαστεί από γενιές και γενιές και έχει επηρεάσει συγγραφείς όπως ο Μπόρχες, ο Ναμπόκοφ, ο Προυστ, ο Χένρι Τζέιμς και πολλοί άλλοι. Στο βιβλίο του αυτό συγκεντρώνονται όλοι εκείνοι οι πρωταγωνιστές που ο ίδιος διάβαζε στα σκωτσέζικα παραμύθια όταν ήταν μικρός και εδώ τους μεταπλάθει με τον δικό του ξεχωριστό τρόπο σε ένα μείγμα περιπέτειας και στοχασμού για τη ζωή. Εδώ εξιστορεί την πορεία προς την ενηλικίωση για τον μικρό όμως γενναίο Τζιμ Χόκινς, ένα άλλο πρόσωπο ίσως του ίδιου του συγγραφέα, μιας και ο πρωταγωνιστής του διαπερνά και κατορθώνει να σταθεί όρθιος απέναντι στις αντιξοότητες, να γλιτώσει από τα χέρια των πειρατών, να τα βάλει με θηρία και να βγει νικητής και καπετάνιος στην θέση του καπετάνιου. Ένα μικρό παιδί παίρνει στα χέρια του την ζωή και σαλπάρει με το πλοίο Ισπανιόλα σε μία αποστολή που κανείς δεν γνωρίζει πως θα εξελιχθεί, σε μία περιπέτεια με στόχο την εύρεση ενός περίφημου θησαυρού και με όπλο έναν χάρτη όπου είναι σημαδεμένο το σημείο του θησαυρού.
Το νησί των θησαυρών είναι η γη όπου ο Τζιμ Χώκινς ενηλικιώνεται και είναι η γη όπου το πνεύμα και ο νους του Στίβενσον αναπαύεται, παρέα με περίεργα όντα και τρομακτικούς πολλές φορές ανθρώπους, που όμως δεν τον πτοούν και ο ίδιος είναι αποφασισμένος να ζήσει. Με κάποιο τρόπο, η θέληση για ζωή του Στίβενσον είναι η ίδια με αυτή του Τζιμ Χώκινς, είναι μια ζωή που απαιτεί τόλμη, θάρρος και γενναιότητα, είναι η επαφή με τον έξω κόσμο, τον δύσκολο κόσμο που ο Στίβενσον γνώρισε στα ταξίδια του αλλά αυτό που τον απειλούσε ήταν κυρίως η αρρώστια. Και αυτήν την πολέμησε όπως τίποτε άλλο με οδηγό τις ιστορίες που έπλαθε με το μυαλό του. Στο βιβλίο αυτό κατοικεί όλη η παιδικότητα και όλη η ζωντάνια του συγγραφέα, σε μία έκδοση με ιδιαίτερη εικονογράφηση και σε νέα μετάφραση, ένα βιβλίο που δεν έχει ηλικία και φύλο, ένα βιβλίο για όλους εκείνους που κρύβουν στην ψυχή τους έναν πειρατή!
Τελικά, ο Στίβενσον δεν πέθανε από την αρρώστια που τον ταλαιπωρούσε επί χρόνια αλλά από αποπληξία ξαφνικά στα νησιά Σαμόα, όπου οι ιθαγενείς τον λάτρευαν και τον αποκαλούσαν παραμυθά. Και στην ταφόπλακα χαράχτηκε ο παρακάτω επιτάφιος:
“Κάτω απ’ τον πλατύ, τον έναστρο ουρανό
σκάψετε μνήμα κι άστε να ξεκουραστούν.
Χαρούμενα όπως έζησα
έτσι πεθαίνω με χαρά.
Στο μνήμα να χαράξετε θέλω τα λίγα λόγια αυτά:
Κείτεται εδώ όπου τόσο λαχταρούσε
για νά βρη μιαν ημέρα τη θανή.
Και βρήκε σπίτι ο ναύτης, ο ταξιδευτής
Σπίτι ο κυνηγός και των βουνών ο εραστής.”
