Το Μονοπάτι για τα Βάθη του Βορρά χάρισε επάξια στον Φλάναγκαν το βραβείο Booker το 2014 και αυτό αποδεικνύεται τόσο από τα προηγούμενα βιβλία του όσο και από τα επόμενα όπως είναι αυτό εδώ. Ένας συγγραφέας από μία χώρα, όχι παραδοσιακή δύναμη της λογοτεχνίας, καταφέρνει και εδραιώνεται σε μία εποχή που το βιβλίο περνά κρίση ταυτότητας αλλά κυρίως ποιότητας. Την ποιότητα αυτή αλλά και την δεξιοτεχνία της αφήγησης ο Φλάναγκαν την κατέχει και με το παραπάνω, αρκεί να διαβάσετε ένα από τα πολλά βιβλία του, ανάμεσα τους και αυτό εδώ. Πραγματεύεται ανοιχτά πολλά θέματα που σχετίζονται με την ύπαρξη του ανθρώπου, τις αναστολές του, τα ηθικά του διλήμματα, τα όρια του και άλλα πολλά ερωτήματα που δεν βρίσκουν εύκολες απαντήσεις. Ο συγγραφέας μας παρουσιάζει τη ζωή ενός ορατού αόρατου συγγραφέα, ενός συγγραφέα που βουτάει στη λάσπη για να μπορέσει να ορθοποδήσει και να εξασφαλίσει το μέλλον του στη ζωή αλλά και την συγγραφή.
Ένας συγγραφέας σε αναζήτηση ταυτότητας
Ο Κιφ Κέλμαν είναι ένα πρόσωπο με μία ασταθή ζωή, προσπαθεί να βρει την έμπνευσή του και να γράψει το μυθιστόρημα που θα τον κάνει διάσημο, αυτό που θα απογειώσει την καριέρα του, αυτό που θα είναι το πρώτο βήμα μέχρι το επόμενο. Βουτηγμένος στην απαισιοδοξία και την ανέχεια, παλεύει πρώτα από όλα με τα δικά του φαντάσματα και τις δικές του σκιές και αναζητά διαδρόμους και διεξόδους για να βγει από το τέλμα της μη παραγωγής που έως τώρα τον έχει στοιχειώσει. Ο ίδιος σε έναν διάλογο με τον εαυτό του θέτει καίρια ερωτήματα ως προς την πορεία του ως συγγραφέα και αναφέρει χαρακτηριστικά: “Η τέχνη, διάβασα, ήταν να βρεις το κέντρο σου και να γράψεις απ’ αυτό. Δεν ήταν ότι φοβόμουν πως δεν μπορούσα να φτάσω στο κέντρο μου. Απλώς φοβόμουν πως είχα φτάσει. Και δεν υπήρχε τίποτα εκεί”.
Ο Φλάναγκαν τοποθετεί μπροστά στην οθόνη του συγγραφικού του σχεδίου, τον εκάστοτε συγγραφέα, ενδεχομένως τον ίδιο τον εαυτό του κατά μια έννοια, αφού αναφέρεται σε έναν συγγραφέα που πασχίζει να βρει την κατάλληλη ευκαιρία για να γίνει κυρίαρχος των ίδιων του των επιδιώξεων και να κατορθώσει να υψωθεί στο κοινό που θέλει να κατακτήσει. Εξάλλου, σε κάθε άνθρωπο που ασχολείται με τις τέχνες δεν υπάρχει οροφή για την επιτυχία και ο πυρετός της αναγνώρισης είναι πάντα εκεί να ανεβάζει θερμοκρασία. Έτσι και εδώ, ο Κιφ Κέλμαν είναι η προσωποποίηση του άγνωστου και ανώνυμου συγγραφέα που διψά για αναγνώριση, που λαχταρά την ανέλιξή του στο βάθρο ενός επίδοξου βασιλιά της γραφής.
Όταν λοιπόν του προσφέρεται απλόχερα αυτή η ευκαιρία για να γράψει την βιογραφία ενός γνωστού απατεώνα και να λάβει για αυτό ένα τεράστιο ποσό, ο Κιφ οδηγείται εύλογα σε μία ενδελεχή ενδοσκόπηση των θέλω του, επιχειρεί μία ανασκαφή στα ενδότερα του ψυχισμού του για να επιβεβαιώσει το κατά πόσο αντέχει να υποβληθεί σε αυτή την δοκιμασία. Ηθικά ζητήματα εγείρονται πλέον και ο ίδιος βρίσκεται αντιμέτωπος με μία απροσδόκητη πρόκληση, τι να αποφασίσει, πώς θα πραγματοποιήσει και θα φέρει εις πέρας δίχως παράπλευρες απώλειες για τη συνείδησή του και το όνομά του ένα τέτοιο επικίνδυνο εγχείρημα. Τον ταλανίζουν τόσα πολλά στον δρόμο προς την εκπλήρωση των βαθύτερων προσδοκιών του γιατί από την άλλη πλευρά τον αντιμάχεται ο εσωτερικός κόσμος του που τον προβληματίζει και τον σταματά να αναλάβει μια τέτοια επισφαλή αποστολή, σχεδόν τρελή.
Το μετέωρο βήμα του πελαργού
Το υποκείμενο και αντικείμενο της βιογραφίας είναι αυτό του περίφημου και ξακουστού υπόδικου Ζίγκφριντ Χάιντι που σε λίγο καιρό θα διαβεί την αίθουσα δικαστηρίου για να δικαστεί ενώπιον της δικαιοσύνης για οικονομικά και άλλα αδικήματα. Πρόκειται για ένα πρόσωπο άκρως αμφιλεγόμενο και πολύ επικίνδυνο, είναι ένας απατεώνας που έχει συμμετάσχει σε πλήθος δράσεων και το μόνο που του μένει είναι η βιογραφία αυτή που μπορεί να τον βγάλει, θεωρητικά, από την δύσκολη θέση στην οποία έχει περιέλθει, όχι άδικα. Το βιβλίο πρέπει να είναι έτοιμο έως τότε και ο ίδιος δεν φαίνεται καθόλου συνεργάσιμος, ειδικά για τον Κιφ, ο οποίος δεν έχει συνηθίσει τέτοιου είδους συνεργασίες. Και εδώ υπεισέρχεται ο διχασμός και η διαίρεση του ενός προσώπου, του ίδιου του συγγραφέα, που παλεύει με τα θηρία στην προσπάθεια από την μία να αντλήσει πληροφορίες για τον Χάιντι και από την άλλη στη μάχη που δίνει για να κρατηθεί όρθιος και να μην αποσυρθεί και χάσει τα χρήματα που τόσο έχει ανάγκη.
Ο Φλάναγκαν παίζει με τον ήρωά του και τον διατηρεί σε εγρήγορση, μέσα σε μια καιόμενη βάτο από την οποία καλείται να βγει όσο λιγότερο τραυματισμένος ψυχικά γίνεται. Και όλα αυτά συμβαίνουν ενώ ο ίδιος περιμένει η γυναίκα του να γεννήσει δίδυμα, τα έξοδα τρέχουν και ο ίδιος τρέχει από το κυνηγητό των εφιαλτών του και των αμφιβολιών που τον μαστιγώνουν μέρα με τη μέρα. Μέσα σε όλο το πολεμικό σκηνικό που στήνεται μέχρι να φτάσει στην συγγραφή αυτού του βιβλίου, ο Κιφ Κέλμαν είναι ένας συγγραφέας που γίνεται έρμαιο μιας ανάγκης, της δικής του ανάγκης να φανεί αντάξιος της συγγραφής που τόσο αγαπά και να θυσιαστεί ως άλλη Ιφιγένεια στο βωμό του σκοπού. “Το βιβλίο που έγραφα ήταν η δική μου ιστορία και – χωρίς να είμαι πια ο ίδιος – ήμουν τελικά εγώ”. Τελικά πόσο αθώα ήταν αυτή η ανάληψη και πόσο ισχύει εδώ το γνωστό ρητό ο σκοπός αγιάζει τα μέσα;
“Είχα πιστέψει πως το ζητούμενο ήταν να γράψω ό,τι ήξερα, αλλά ύστερα από ένα διάστημα ανακάλυψα πως όσο περισσότερο αναγνώριζα όσα δεν ήξερα, τόσο πιο κοντά σε κάποια αλήθεια φαινόταν να φτάνω”.
“Να ζεις σημαίνει να κάνεις λάθη, αλλά με την ελπίδα να τη βγάλεις καθαρή. Να ζεις σημαίνει να νικιέσαι απ’ όλο και μεγαλύτερα πράγματα και μπορεί να συμβαίνει να μαθαίνεις από τις ήττες σου, κυρίως όμως νικιέσαι απ’ όσα μαθαίνεις. Ίσως ο αποκλειστικός σκοπός της ζωής, κατέληξα να πιστεύω, είναι να μάθεις να καταλαβαίνεις το μέτρο της δικής σου αποτυχίας”.
