“Φως της αλήθειας, μάρτυρας των καιρών, δάσκαλος της ζωής είναι η Ιστορία” είχε γράψει ο Κικέρων. Πράγματι, η ιστορία όπως και η τέχνη, είναι το πέρασμα του ανθρώπου από τη γη, είναι η απόδειξη της ίδιας του της ύπαρξης, των λαθών του αλλά και των επιτευγμάτων του. Τα πρόσωπα της Ιστορίας είναι συνυφασμένα με τις τύχες των λαών, πρόσωπα που άλλαξαν προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο τον ρου της ιστορίας και τον επηρέασαν καίρια με τις σωστές ή λανθασμένες αποφάσεις της. Η ιστορία μάς διδάσκει και μας θυμίζει πώς να αποφεύγουμε τα λάθη του παρελθόντος, πολλές φορές όμως μας θυμίζει και το πόσο τρωτοί είμαστε, πόσο εύθραυστοι είμαστε, πόσο αδύναμοι είμαστε. Η Ιστορία είναι όμως και αμείλικτη και διορθωτική πολλές φορές, τοποθετεί τα πράγματα στη θέση τους και φέρνει στο προσκήνιο όλα εκείνα που κάποιος θα ήθελε να μείνουν εν κρυπτώ.
Η επιστήμη της Ιστορίας είναι εδώ για να ανατρέχουμε κάθε στιγμή σε αυτήν και να τη συμβουλευόμαστε, να μαθαίνουμε τι συνέβη στο παρελθόν και τι μέλλει γενέσθαι στο άμεσο και απώτερο μέλλον, είναι η σοφή μητέρα όλων μας. Διότι οι εποχές μπορεί να αλλάζουν, οι άνθρωποι όμως όχι. Εδώ παρουσιάζονται βιβλία που αφορούν σε πολύ μακρινές αλλά και σε πιο πρόσφατες περιόδους της Ιστορίας μέσα από τις οποίες γινόμαστε σοφότεροι και αντιλαμβανόμαστε τι μπορούμε να πετύχουμε δίχως πολέμους και με περισσότερη ειρήνη και ομόνοια. Ο άνθρωπος πάντα θα παραμένει ικανός για το καλύτερο και το χειρότερο και η Ιστορία είναι η τρανή απόδειξη αυτού!
Jacques Dugast, Η πολιτιστική ζωή στην Ευρώπη, Εκδόσεις Gutenberg
Η πολιτιστική ζωή είναι αναπόσπαστο κομμάτι της Ιστορίας καθώς τα καλλιτεχνικά κινήματα και η καλλιτεχνική δημιουργία επηρεάζονται ή και απαντούν στα ιστορικά γεγονότα που εξελίσσονται. Το βιβλίο αυτό επικεντρώνεται στα πολιτιστικά δρώμενα, στα κινήματα και τις μεταμορφώσεις στον χώρο του πολιτισμού που έλαβαν χώρα ανάμεσα στα έτη 1880 και 1910. Πρόκειται για τρεις δεκαετίες που σημάδεψαν την καλλιτεχνική ζωή με την ανάδειξη πολύ σημαντικών φυσιογνωμιών, διανοούμενων και στρατευμένων δημιουργών όπως ο Ζολά στην υπόθεση Ντρέιφους. Είναι η περίοδος κατά την οποία η πολιτιστική ζωή στην Ευρώπη μεταμορφώνεται και αναδύεται ένας νέος ρόλος των καλλιτεχνών που πλέον εκφράζονται ελεύθερα και παίρνουν μέρος ενεργά στις εξελίξεις ενώ απασχολούν έντονα τον Τύπο και τις ηγεσίες.
Pierre–André Taguieff, Ο Αντισημιτισμός, Εκδόσεις Άγρα
Πρόκειται για ένα ιστορικό και κοινωνικό φαινόμενο που προέκυψε μέσα από τα ιστορικά γεγονότα πολλών χρόνων και εκδηλώθηκε μέσα από διάφορες παρανοϊκές πρακτικές, μορφώματα πολιτικά και κοινωνικές ομάδες ισχυρές που οδήγησαν τελικά στην εχθρότητα κατά των Εβραίων σε διάφορες χώρες της Δύσης. Οι διωγμοί, η επιθετικότητα και η εχθρική διάθεση απέναντι στους Εβραίους βρήκε πρόσφορο έδαφος και στις ίδιες τις κοινωνίες και τους λαούς που έλαβαν την σκυτάλη. Οι μορφές αυτής της μισαλλοδοξίας και του αισθήματος μίσους λαμβάνουν διάφορες μορφές μέσα από ποικίλες αντιδράσεις που κυμαίνονται από χώρα σε χώρα. Ο αντισημιτισμός που δεν έχει πάψει ούτε και σήμερα έφτασε στο αποκορύφωμά του κατά την τρίτη δεκαετία του 20ου αιώνα και εκφράστηκε με μένος με την βαρβαρότητα, την βαναυσότητα τον διωγμό, τον εξευτελισμό και τέλος με το περίφημο και ολέθριο ολοκαύτωμα και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Ένα βιβλίο απόλυτα διδακτικό!
Paul Bushkovitch, Ιστορία της Ρωσίας, Εκδόσεις Αιώρα
Στο βιβλίο αυτό ο συγγραφέας παρουσιάζει με απόλυτα εύληπτο τρόπο και ιδιαίτερη ακρίβεια και εγκυρότητα μέσα από πλήθος δεδομένων και στοιχείων την ιστορία μιας υπερδύναμης που αν και αποδυναμωμένη σήμερα πρωταγωνιστεί στα παγκόσμια δρώμενα. Ο Bushkovitch ξεδιπλώνει την ιστορία της Ρωσίας από τους μεσαιωνικούς χρόνους μέχρι και σήμερα, έχοντας συμπεριλάβει και την περίοδο της Σοβιετικής ένωσης που σημάδεψε φυσικά τον 20ο αιώνα κατά τη διάρκεια του οποίου διαμελίστηκε. Σε αυτό το πανόραμα, ο αναγνώστης γνωρίζει μια αυτοκρατορία, η οποία κάποτε κάλυπτε όλο το γεωγραφικό φάσμα της Ευρασίας και είχε ενεργό ρόλο και στις δύο ηπείρους. Εκτός από τα ιστορικά δρώμενα και συμβάντα, μαθαίνουμε για την οικονομία, την πολιτική, τις τέχνες, τα γράμματα και τις επιστήμες μέσα από μία ανάλυση άκρως ενδιαφέρουσα.
Δημήτρης Ε. Φιλίππης, Ισπανικός εμφύλιος (1936-1939), Εκδόσεις Εστία
Ο Ισπανικός Εμφύλιος πόλεμος ξεκίνησε στις 17 Ιουλίου 1936 και ολοκληρώθηκε με την επικράτηση του δικτάτορα Στρατηγού Φρανσίσκο Φράνκο την 1 Απριλίου 1939. Πρόκειται για έναν πόλεμο σημαδιακό και καθόλα αιματηρό, έναν ολέθριο πόλεμο ο οποίος άναψε το φυτίλι για το ξέσπασμα του Δευτέρου Παγκοσμίου πολέμου, όπως τουλάχιστον αναφέρουν οι μελετητές. Είναι ο πόλεμος που κόστισε συνολικά τη ζωή σε περίπου 500000 ανθρώπους, που διέλυσε την πόλη Γκουέρνικα και αφάνισε χωρίς λόγο 250000 αμάχους, είναι ο πόλεμος που ανέδειξε τον στρατηγό Φράνκο ως κυρίαρχη μορφή της ισπανικής πολιτικής σκηνής των επόμενων δεκαετιών βυθίζοντας τη χώρα στην ανελευθερία και την καταστρατήγηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Είναι ο πόλεμος που στηρίχτηκε καθολικά από το ναζιστικό μέτωπο κυρίως με πρωταγωνιστές το Χιτλερικό μόρφωμα και το Μουσολινικό καθεστώς. Είναι όμως και ο πόλεμος της αντίστασης των Δημοκρατικών και άλλων δυνάμεων απέναντι στον φασισμό που εδραιωνόταν σαν μάστιγα στη χώρα. Αυτό το βιβλίο συμβάλλει τα μέγιστα στο να γνωρίσουμε την περίοδο αυτή, πρόκειται για ένα πόνημα πολύ αξιόλογο.
John Higgs, Μια ιστορία του 20ου αιώνα, Εκδόσεις Μεταίχμιο
Με τα μάτια του 21ου αιώνα, ο σύγχρονος ιστορικός μπορεί και ρίχνει πιο φρέσκιες ματιές στην ιστορία του 20ου αιώνα που αν μη τι άλλο άφησε το σημάδι της ανεξίτηλο. Ένας αιώνας που ξεκίνησε με πλήθος πολιτικών, κοινωνικών και πολιτιστικών εξελίξεων οδήγησε σε έναν αιματοβαμμένο Α’ Παγκόσμιο πόλεμο, σε έναν ακόμα πιο ολέθριο μεσοπόλεμο και κατέληξε ως προς το πρώτο μισό στον ακόμα πιο καταστροφικό Β’ Παγκόσμιο πόλεμο. Είναι ένας αιώνας πρόσφατος άρα νιώθουμε πολύ πιο οικεία με την ιστορική αναδρομή, η οποία στο δεύτερο μισό είχε ηχηρά και επαναστατικά μηνύματα με το ξέσπασμα του Ψυχρού πολέμου, τις εξεγέρσεις των φοιτητών κατά το Μάη του ’68, τις δικτατορίες σε Χιλή, Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία, την πτώση του τείχους του Βερολίνου που άνοιξε νέους ορίζοντες ισχυροποίησης της Ευρώπης. Ένα βιβλίο που μας καλεί να ξανακαλύψουμε όσα ίσως δεν θυμόμαστε ή ακόμα και όσα αγνοούμε.
Benjamin Carter Hett, Ο θάνατος της Δημοκρατίας, Εκδόσεις Διόπτρα
Η Δημοκρατία της Βαϊμάρης βρίσκεται στο στόχαστρο αυτού του εξαιρετικού σε στοιχεία βιβλίου αφού γίνεται πλήρης ανάλυση της εποχής αυτής για πολλούς και διάφορους λόγους που αξίζει να μελετηθούν. Αυτό το γυάλινο οικοδόμημα, το Τρίτο Ράιχ, που προσπάθησε να γεφυρώσει το χάσμα των εσωτερικών παλινωδιών, να ανορθώσει την οικονομία και να ανοικοδομήσει μια νέα Γερμανία δεν είχε κανένα απολύτως μέλλον. Τόσο οι πολιτικές δυνάμεις που πρωταγωνίστησαν ή που προσπάθησαν να πρωταγωνιστήσουν, όσο και η κοινωνία που βρισκόταν στα όρια του χάους και της εξαθλίωσης, δημιουργούσαν ένα πολεμικό σκηνικό που δύσκολα μπορούσε να εξομαλυνθεί. Αλλεπάλληλες εκλογικές αναμετρήσεις, ασυνεννοησία των κομμάτων, δυσχέρεια στην σύσταση κυβερνητικών συμμαχιών, έθεταν εν αμφιβόλω την κοινοβουλευτική δημοκρατία που κάποιοι πίστευαν πως μπορούσε να θεμελιωθεί πάνω σε γερές βάσεις και να λειτουργήσει πυροσβεστικά και να βγάλει την χώρα από το αδιέξοδο.
John C. Carr, Η δυναστεία των Κομνηνών, Εκδόσεις Ψυχογιός
Πρόκειται για μία περίοδο της Βυζαντινής αυτοκρατορίας πολύ σημαντικής. καθώς για πάνω από έναν αιώνα κυριάρχησε η περίφημη δυναστεία των Κομνηνών, η οποία άλλωστε έμεινε στην ιστορία για τις πολλές και δομικές μοιραίες αλλαγές στην στρατιωτική οργάνωση του Βυζαντίου, οι οποίες δυστυχώς άνοιξαν το δρόμο στην Άλωση αιώνες αργότερα. Είναι η δυναστεία που βασιλεύει και αναλαμβάνει την εξουσία μιας αυτοκρατορίας που εξαρχής ήταν δύσκολο να διοικηθεί. Στο παρόν πόνημα, ο συγγραφέας John C. Carr αναλύει με επιτυχία και άρτια επιστημονική γνώση περί της Ιστορίας όσα εκτυλίχθηκαν κατά τη διάρκεια αυτής της βασιλείας με πρόσωπα όπως ο Αλέξιος ο Α’ ή ο Ανδρόνικος ο Α’ πρώτος και τελευταίος αντίστοιχα, οι οποίοι παρόλο που προσπάθησαν να διατηρήσουν το πνεύμα της Χριστιανοσύνης ζωντανό δυστυχώς δεν μπόρεσαν να αποσοβήσουν τα μελλούμενα.
Δημήτρης Ι. Κυρτάτας, Nota bene, Εκδόσεις του Εικοστού πρώτου
Η ιστορία ανέκαθεν αποτελούσε το όχημα εκείνο πάνω στο οποίο πατάει ο άνθρωπος για να γνωρίσει τον ίδιο του τον εαυτό μέσα από γεγονότα, κρίσεις και ανατροπές. Το βιβλίο αυτό με τις πολλές αναφορές σε διαφορετικές περιόδους της ιστορίας και μέσα από μία πληθώρα πηγών επιβεβαιώνει του λόγου το αληθές και μας ταξιδεύει παρέα με την μηχανή του χρόνου σε όσα αξίζει να γνωρίζουμε για το παρελθόν μας. Ο Κυρτάτας, σημαντικός συγγραφέας πολλών βιβλίων με ιστορικό πρόσημο, έτσι και εδώ με γνώση και αξιέπαινη ευρυμάθεια μας παίρνει από το χέρι και με αφορμή διάφορα βιβλία που μεταφράστηκαν στα ελληνικά μας ξεναγεί με την οπτική γωνία του ιστορικού στην αρχαιότητα, κλασσική και ύστερη, την σύγχρονη ιστορία, την τέχνη, τη θρησκεία, την πολιτική και εμπλουτίζει το πεδίο των γνώσεών μας.
