Η ιστορία ως επιστήμη δεν έπαψε ποτέ να μας εκπλήσσει καθώς η συνεχόμενη μελέτη της παρουσιάζει νέα στοιχεία για κάθε ιστορική εποχή. Οι σύγχρονοι συγγραφείς χρησιμοποιούν την ιστορία για να μπορέσουν να την αφηγηθούν μέσω της μυθοπλασίας, βασιζόμενοι όμως παράλληλα και σε αληθινά γεγονότα. Αυτό το μείγμα είναι μια ευκαιρία για τον σύγχρονο αναγνώστη να έρθει σε επαφή με ιστορικά στοιχεία, τα οποία ίσως να μην μάθαινε από ένα αμιγές βιβλίο ιστορίας γιατί θα του φαινόταν ίσως όχι και τόσο εκλαϊκευμένο. Ωστόσο, η αφήγηση των ιστορικών γεγονότων ενέχει και παγίδες, δεν είναι μία απλή και εύκολη υπόθεση για αυτό και ο συγγραφέας οφείλει να έχει πραγματοποιήσει πριν την έρευνά του για να μην υποπέσει σε αντιφάσεις, να μην προσβάλει την ίδια την ιστορία και τελικά να μείνει πιστός στο σεβασμό της παρά τις όποιες αλλαγές επιφέρει.
Στα μονοπάτια του Δυτικού Μεσαίωνα και της Βυζαντινής ιστορίας
Ο κόσμος του Μεσαίωνα είναι ένας κόσμος άστατος σε όλα του, ένας κόσμος σκοτεινός και σκληρός ακόμα περισσότερο και από αυτόν της Αναγέννησης. Τα διάφορα βασίλεια του Δυτικού κόσμου αντιπαλεύονται μεταξύ τους για την επικείμενη κυριαρχία τους, οι διάφοροι βασιλείς και οι οικογένειές τους παλεύουν για την υπερίσχυσή τους έναντι των εχθρών, των εξωτερικών αλλά συνάμα και των εσωτερικών. Η Βυζαντινή αυτοκρατορία παλεύει και αυτή για την επιβίωσή της, δίχως όμως να μένει ανέγγιχτη από συνωμοσίες, εντάσεις, εσωτερικές διενέξεις, αλληλομαχαιρώματα και άλλες άνομες ενέργειες που τελικά βαίνουν εις βάρος της. Όσα αφηγείται ο Νίκος Βιτωλιώτης στο βιβλίο του είναι το απόλυτο σκηνικό μιας εποχής που διέπεται από ανασφάλεια, αβεβαιότητα και ευθραυστότητα, ένας κόσμος απόκοσμος και απάνθρωπος όπου οι λαοί υποφέρουν από τον σκοταδισμό της Εκκλησίας και όπου τα πολιτικά παιχνίδια υποθάλπουν το μέλλον τους.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, το ιστορικό, το κοινωνικό, το πολιτικό και το γεωγραφικό, η ιστορία που εξιστορεί ο συγγραφέας είναι πολύ κοντά στην πραγματικότητα παρά τα φανταστικά στοιχεία που προκαλούν στον αναγνώστη μία μεγαλύτερη αγωνία. Ο συγγραφέας Νίκος Βιτωλιώτης με την πολύτιμη αρωγή και συμβολή του βυζαντινολόγου Νίκου Γανωτά παραθέτει τα γεγονότα και τα ιστορικά δρώμενα της εποχής μέσα από μία χρονολογική εξέλιξη που διαφωτίζει τον αναγνώστη ενώ παράλληλα μέσα από την εναλλαγή των προσώπων και την περιπετειώδη αλλά και μυστηριώδη δράση δίνει στην αφήγηση τον μυθοπλαστικό χαρακτήρα. Από την εξιστόρηση των γεγονότων αναδύεται ένα πέπλο μυστηρίου για το τι κρύβεται πίσω από τους πολέμους και τις συνωμοσίες μεταξύ των πρωταγωνιστών. Εξάλλου, οι εποχές εκείνες των τελευταίων χρόνων του 12ου αιώνα και των αρχών του 13ου αιώνα εγείρουν πολλά ερωτήματα και αναδεικνύουν πως ο Ευρωπαϊκός χώρος ουσιαστικά διαιρεμένος αδυνατεί να υπερισχύσει του κινδύνου που ελλοχεύει από την Ανατολή.
Η μάχη για την κυριαρχία είναι βαμμένη με αίμα
Ο Νίκος Βιτωλιώτης περιγράφει με γλαφυρό τρόπο και με δεξιοτεχνία αφήγησης τα όσα εκτυλίσσονται στην ευρωπαϊκή επικράτεια. Στη Δύση, προετοιμάζεται ήδη από τον 12ο αιώνα η ιδέα περί σταυροφορίας για την εξολόθρευση του εχθρού που έχει καταλάβει την Ιερουσαλήμ ύστερα από τις εγκληματική αδυναμία του Χριστιανικού κόσμου να διατηρήσει τα εδάφη της Ιερουσαλήμ και των Αγίων Τόπων. Στην Ανατολή της Ευρώπης, το Βυζάντιο περνάει δύσκολες μέρες με απαγωγές, δολοφονίες, εσωτερικές αντιθέσεις και εμφυλιοπολεμικό κλίμα για το ποιος θα κυριαρχήσει στον θρόνο του Κωνσταντίνου. Εκτός αυτού, οι Ρωμιοί της Πόλης αντιμετωπίζονται με περιφρόνηση από τους Δυτικούς, οι οποίοι ονειρεύονται την κατάκτησή της. Ολέθριες πολιτικές που δύο αιώνες αργότερα θα οδηγήσουν στην Άλωση καθώς και τόσο οι Δυτικοί όσο και οι Βυζαντινοί αφήνουν τον εχθρό να οργανώνεται υπόγεια και υποδόρια ενώ εκείνοι “σκοτώνονται” μεταξύ των.
Ο Τιμωρός που είναι η Οργή του Θεού μοιάζει να είναι η ίδια η φωνή του Θεού που δεν παύει να κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για τις πράξεις αμφότερων, είναι ένα σημάδι που αγνοούν επιδεικτικά και οι δύο πλευρές, είναι μία είδους προφητεία για το επικείμενο κακό που κανείς δεν μπορεί με οξυδέρκεια να προβλέψει και να προλάβει. Αυτή η περίφημη κληρονομιά του παρελθόντος δείχνει να σπαταλιέται και να ξοδεύεται σε εσωτερικές έριδες, ο θρόνος του Βυζαντίου να παραμένει επί ξύλου κρεμάμενος, επισφαλής και οι επίδοξοι αυτοκράτορες, ανάξιοι και επικίνδυνοι να τρώνε τις σάρκες τους. Τα πρόσωπα που πρωταγωνιστούν εδώ όπως ο Ισάακιος, ο Αλέξιος Κομνηνός αλλά και οι αυλές τους, οι συγγενείς τους και ο περίγυρός τους περί άλλων τυρβάζουν και θέτουν ήδη από τις αρχές του 13ου αιώνα την αυτοκρατορία σε κίνδυνο.
Ο σφετερισμός, η έπαρση και η αδιαλλαξία θα ανοίξουν το δρόμο στην τιμωρία, οι συμπεριφορές αυτές θα γεννήσουν αναμφίβολα φίδια που δεν θα μπορέσουν να αντιμετωπιστούν, ο κόσμος θα αλλάξει με όπλο την αδιαφορία και τα εδάφη θα δεχτούν πλήγματα, τα οποία πρώτος ο ίδιος ο λαός θα βρει ενώπιόν του. Αναφέρεται χαρακτηριστικά στο κείμενο ως προς τον κύκλο εσωστρέφειας και αβεβαιότητας το εξής: “Αυτή είναι η ζωή που μου φύλαγε η μοίρα μου; Πόλεμους και σφαγές, φωτιές και λεηλασίες, κόλακες και ζήτουλες, όλα ανάκατα, να μην ξεχωρίζεις τον εχτρό απ’ το φίλο και να μην βρίσκεις πουθενά αναπαμό;”. Το μέλλον του κόσμου όπως το γνωρίζαμε έως τότε σε λίγο θα αποτελεί παρελθόν γιατί η Οργή του Θεού έχει χέρι τιμωρού για αυτούς που βάζουν τον άνθρωπο σε δεύτερη μοίρα και δυναμιτίζουν το ευοίωνο μέλλον του.
“…Λίγος καιρός έμεινε ακόμα, αγαπημένε μου αδελφέ, μέχρι να ξανασμίξουμε. Μόνο να τελειώσει καλά το ταξίδι σου. Μη χάσεις πολύ χρόνο στο Νότο, μα έλα όσο πιο γρήγορα μπορείς εδώ. Ο κύκλος έκλεισε κι αυτοί που ήταν πρώτα φίλοι και μετά εχτροί, γενήκαν πάλι φίλοι, ακόμα και τα παραμύθια γενήκαν αληθινά. Όμως, σου ‘χω κι άλλα μαντάτα, πιο συνταραχτικά. Και να ξέρεις ότι όλος ο κόσμος είναι και πάλι σ’ αναταραχή, οι παπικοί όπως θα τα ‘μαθες κινούν για νέα σταυροφορία και αυτό μπορεί να βγει σε όφελός μας”.
“Μεγάλες βλέψεις, αλήθεια, μα τόσα και τόσα είχαν συμβεί τον τελευταίο καιρό, γιατί όχι και τούτο; Όμως όλοι, αργά ή γρήγορα, συναντούν τη μοίρα τους”.
