“Φως της αλήθειας, μάρτυρας των καιρών, δάσκαλος της ζωής είναι η Ιστορία” είχε γράψει ο Κικέρων. Πράγματι, η ιστορία όπως και η τέχνη, είναι το πέρασμα του ανθρώπου από τη γη, είναι η απόδειξη της ίδιας του της ύπαρξης, των λαθών του αλλά και των επιτευγμάτων του. Τα πρόσωπα της Ιστορίας είναι συνυφασμένα με τις τύχες των λαών, πρόσωπα που άλλαξαν προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο τον ρου της ιστορίας και τον επηρέασαν καίρια με τις σωστές ή λανθασμένες αποφάσεις της. Η ιστορία μάς διδάσκει και μας θυμίζει πώς να αποφεύγουμε τα λάθη του παρελθόντος, πολλές φορές όμως μας θυμίζει και το πόσο τρωτοί είμαστε, πόσο εύθραυστοι είμαστε, πόσο αδύναμοι είμαστε. Η Ιστορία είναι όμως και αμείλικτη και διορθωτική πολλές φορές, τοποθετεί τα πράγματα στη θέση τους και φέρνει στο προσκήνιο όλα εκείνα που κάποιος θα ήθελε να μείνουν εν κρυπτώ.
Η επιστήμη της Ιστορίας είναι εδώ για να ανατρέχουμε κάθε στιγμή σε αυτήν και να τη συμβουλευόμαστε, να μαθαίνουμε τι συνέβη στο παρελθόν και τι μέλλει γενέσθαι στο άμεσο και απώτερο μέλλον, είναι η σοφή μητέρα όλων μας. Διότι οι εποχές μπορεί να αλλάζουν, οι άνθρωποι όμως όχι. Εδώ παρουσιάζονται βιβλία που αφορούν σε πολύ μακρινές αλλά και σε πιο πρόσφατες περιόδους της Ιστορίας μέσα από τις οποίες γινόμαστε σοφότεροι και αντιλαμβανόμαστε τι μπορούμε να πετύχουμε δίχως πολέμους και με περισσότερη ειρήνη και ομόνοια. Ο άνθρωπος πάντα θα παραμένει ικανός για το καλύτερο και το χειρότερο και η Ιστορία είναι η τρανή απόδειξη αυτού!
Ανδρέας Κ. Μπουρούτης, Ολοκαύτωμα στη Θεσσαλονίκη, Εκδόσεις Αλεξάνδρεια
«Πρέπει να ήταν μια αλλόκοτη σκηνή να βλέπεις αυτές τις τρομακτικές σιλουέτες, τα τρένα αυτά να προχωρούν μέσα στη νύχτα, σαν νεκροφόρες, να διασχίζουν την Αυστρία με το φορτίο τους από ελαφρά τεθωρακισμένα και τανκς». Αυτές οι τρομακτικές σιλουέτες δεν είναι άλλες από τους ανθρώπους που μεταφέρονται στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, στην τελευταία δηλαδή κατοικία τους, κυρίως Εβραίοι, οι οποίοι δεν κατάφεραν να ξεφύγουν από τα δίχτυα των αιμοσταγών Ναζιστών. Το βιβλίο εστιάζει στους Εβραίους της Θεσσαλονίκης που και αυτοί στοιβάχτηκαν σε τρένα με προορισμό την εξόντωση και την εξολόθρευσή τους, ένα φρικτό τέλος δίχως έλεος. Ποιος ο ρόλος των Ιταλών, ποια η διαδικασία μεταφοράς, ποιοι κατάφεραν να γλιτώσουν και πόσοι τελικά καταδικάστηκαν στους θαλάμους αερίων; Ερωτήσεις που απαντώνται με ακρίβεια και στοιχεία εντός.
David Brewer, Ελλάδα 1453-1821. Οι άγνωστοι αιώνες, Εκδόσεις Πατάκη
29 Μαΐου 1453 η Πόλις εάλω. Είναι η απαρχή τριών και πλέον σκοτεινών αιώνων, μία άγνωστη περίοδος της Ελληνικής Ιστορίας που ξαναβγαίνει στο φως χάρη στον περίφημο ιστορικό David Brewer, τον συγγραφέα που έχει αφιερώσει τη ζωή του και στη μελέτη της Ελληνικής Ιστορίας. Στο βιβλίο αυτό μαθαίνουμε για τα όσα εκτυλίχθηκαν στην πολύπαθη ελληνική επικράτεια μέχρι το ξέσπασμα της Ελληνικής Επανάστασης που έφερε την λύτρωση από του Τουρκικό ζυγό ύστερα από μία περίοδο σχεδόν τετρακοσίων χρόνων. Το ιστορικό αυτό πόνημα εστιάζει στην οθωμανική διοίκηση και τις αντιδράσεις του υπόδουλου Ελληνισμού που αναζητούσε για πολλά χρόνια το φως της απελευθέρωσης. Εκτός όμως από αυτά, μαθαίνουμε και άγνωστες πτυχές και αλήθειες που ίσως να μην είχαν αναδυθεί στην επιφάνεια στο παρελθόν.
Αντώνης Λιάκος, Ο ελληνικός 20ος αιώνας, Εκδόσεις Πόλις
Ο επιφανής ιστορικός Αντώνης Λιάκος επανέρχεται με ένα μεγαλειώδες βιβλίο και μία αξιέπαινη προσπάθεια να συμπυκνώσει τα γεγονότα της ελληνικής ιστορίας του ταραγμένου 20ου αιώνα. Με αφετηρία την περίοδο 1912-1922 που περιλαμβάνει και τον ολέθριο Εθνικό διχασμό, ο ιστοριογράφος επιχειρεί μία πολύ φιλόδοξη αναδρομή στον χρόνο φωτίζοντας την ελληνική ιστορία με ματιές και σε όσα εκτυλίσσονται στο παγκόσμιο στερέωμα, μέρος του οποίου είναι και η Ελλάδα. Ο 20ος αιώνας θα βρει την Ελλάδα να λαμβάνει μέρος σε δύο Παγκόσμιους πολέμους μέσα από τους οποίους θα αναζητήσει κέρδη και απώλειες και μετά τον σπαρακτικό εμφύλιο πόλεμο θα προσπαθήσει να ορθώσει και πάλι το ανάστημά της. Τα επόμενα χρόνια πολύ ταραγμένα με πολλές αλλαγές και πολιτικές συγκρούσεις. Ο Αντώνης Λιάκος με μοχλό και τα προσωπικά του βιώματα ξεδιπλώνει τον ρου της ιστορίας σε όλες τις πτυχές της μέσα από μία ανάλυση που χρήζει μελέτης.
C.M. Woodhouse, Μια ζωή γεμάτη τόλμη, Εκδόσεις Παπαδόπουλος
Μία σπουδαία φυσιογνωμία, ένας γενναίος στρατιώτης κατά του φασισμού, ένας περήφανος αντιστασιακός, ένας αφοσιωμένος μυστικός πράκτορας και ένας ταγμένος κοινοβουλευτικός είναι μόνο μερικά από τα χαρακτηριστικά που μπορεί κανείς να προσδώσει στον Γούντχαους που έφυγε από τη ζωή πριν σχεδόν 20 χρόνια. Και όμως η σφραγίδα του στην πολιτική και την ιστορία έχει μείνει ανεξίτηλη χάρη στις πολυποίκιλες δράσεις εντός και κυρίως εκτός Βρετανίας. Συμμετείχε στην Αντίσταση των Ελλήνων ενάντια στους Ναζί, αντιστάθηκε σθεναρά απέναντι στη Δικτατορία των Συνταγματαρχών, γενικότερα θα υπερασπιστεί τη Δημοκρατία και τις ελευθερίες της. Στο βιβλίο αυτό ο αναγνώστης ανατρέχει σε όλα τα βήματα της ζωής του μέσα από ένα βιβλίο που διαβάζεται απνευστί.
Serhii Plokhy, Γιάλτα. Το τίμημα της ειρήνης, Εκδόσεις Πατάκη
Ο Β’ Παγκόσμιος πόλεμος έχει σημάνει την ήττα του ναζιστικού μορφώματος και παράλληλα την νίκη των Συμμάχων. Οι τρεις βασικές φυσιογνωμίες, οι ηγέτες των τριών μεγάλων χωρών, οι Τσώρτσιλ, Ρούζβελτ και Στάλιν συναντώνται στη μακρινή Γιάλτα για να υπογράψουν την περίφημη Συμφωνία που θέτει επίσημο και οριστικό τέλος στον πόλεμο. Οι τρεις του λαμβάνουν ιστορικές αποφάσεις για το μέλλον του Δυτικού κόσμου, με τον διαμοιρασμό της Γερμανίας και το χτίσιμο του μισητού Τείχους, την ανακατανομή των εδαφών της Ανατολικής Ευρώπης, τη δημιουργία του φιλόδοξου και ειρηνοποιού ΟΗΕ ύστερα από την αποτυχία της Κοινωνίας των Εθνών. Πολλοί ιστορικοί μέχρι και σήμερα αναρωτιούνται αν αυτή η Συμφωνία στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων ή αν τελικά άναψε το σπίρτο για τον επικείμενο Ψυχρό πόλεμο. Ο σημαντικός ιστορικός Πλόχυ ξετυλίγει με επιτυχία το κουβάρι της ιστορίας και φέρνει στην επιφάνεια άγνωστα σοβιετικά έγγραφα.
Γιάκομπ Μπούρκχαρτ, Σκέψεις για την ιστορία, Εκδόσεις Printa
Ο σπουδαίος Νίτσε είχε πει κάποτε πως η εκπαίδευση στην Γερμανία περνά κρίση εξαιτίας της έλλειψης παιδαγωγών. Στα μάτια του Μπούρκχαρτ είχε ωστόσο βρει έναν αληθινό δάσκαλο και το βιβλίο αυτό το αποδεικνύει περίτρανα. Με την ευρυμάθεια να τον χαρακτηρίζει, ο Μπούρκχαρτ παραδίδει ένα πόνημα που είναι πλούσιο σε σκέψεις δικές του ως προς την επιστήμη της Ιστορίας. Είναι η ιστορία που δίνει νόημα στην ύπαρξη του ανθρώπου και είναι αυτή που καθοδηγεί ή που θα έπρεπε να καθοδηγεί στα επόμενα βήματα την ανθρωπότητα για να μην επαναλαμβάνει λάθη του παρελθόντος. Στο σημαντικό βιβλίο αυτό που αξίζει να μελετηθεί εις βάθος συναντάμε τους συλλογισμούς του ως προς τον πολιτισμό, την θρησκεία, το κράτος, είναι αναμφίβολα ένα απόλυτο ζωντανό σύγγραμμα.
Guy Hermet, Ιστορία των Εθνών και του Εθνικισμού στην Ευρώπη, Εκδόσεις Πεδίο
Είναι γνωστό τοις πάσι πως ο έντονος εθνικισμός των Γερμανών και η γέννηση του μορφώματος του Ναζισμού προέκυψε ύστερα από την ήττα των Γερμανών στον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο και έπειτα από την ακόμα πιο ταπεινωτική Συμφωνία των Βερσαλλιών. Δεν είναι όμως μόνο αυτό το δείγμα εθνικισμού στην Ευρώπη, ο Guy Hermet μέσα από αυτό το άκρως ενδιαφέρον πόνημα μεταφέρει στον αναγνώστη όλα τα στοιχεία και τις πληροφορίες εκείνες για να κατανοήσει με εύληπτο τρόπο τους λόγους έξαρσης του εθνικισμού στην Ευρώπη. Κομμουνισμός, Φασισμός, Φρανκισμός και άλλες εκφάνσεις πολιτικές αποκαλύπτουν την τάση των κρατών να οδηγούνται με όπλο τον εθνικισμό σε αντιδράσεις ολέθριες που έβαλαν την θρυαλλίδα στις πολιτικές εξελίξεις ανά την Γηραιά ήπειρο. Τα ιστορικά δεδομένα και τα συμβάντα πρωταγωνιστούν στο βιβλίο αυτό που αξίζει όλοι να μελετήσουν με προσοχή.
Θανάσης Πέτρου, Οι όμηροι του Γκαίρλιτς, Εκδόσεις Ίκαρος
Τα κόμικς και πιο συγκεκριμένα το graphic novel τα τελευταία πολλά χρόνια έχει γίνει το νέο δημοφιλές είδος που εξαπλώνεται σε όλα τις θεματικές κατηγορίες και συγκινεί τους περισσότερους αναγνώστες. Οι εκδόσεις Ίκαρος με πίστη στο ποιοτικό κόμικ έρχονται με μία ιστορία για την Ιστορία που δεν πρόκειται να αφήσει κανέναν αδιάφορο. Ο συγγραφέας Θανάσης Πέτρου εξιστορεί μία πτυχή της ελληνικής ιστορίας που ίσως δεν είχε φωτιστεί αρκετά και όμως άξιζε να λάβει την προβολή με έναν τρόπο μάλιστα κάπως για αυτούς που αγαπούν έναν πιο εκλαϊκευμένο τρόπο προσέγγισης της ιστορίας που όμως δεν κάνει εκπτώσεις στο περιεχόμενο και την παρουσίαση των γεγονότων. Με εξαιρετικό κείμενο και σχέδιο που υπογράφει ο ίδιος καταφέρνει και μας αφηγείται ένα επεισόδιο από τον αιματηρό πλην κρίσιμο Α’ Παγκόσμιο πόλεμο, στη διάρκεια μάλιστα του τρίτου χρόνου του πολέμου το 1916 οπότε και η Ελλάδα και ο στρατός της βίωσαν μία περίοδο έντονου διχασμού μέσα στον πόλεμο.
