Άουσβιτς. Η πόλη φάντασμα που ο χρόνος σταμάτησε. Ο τόπος στον οποίο κάποιοι παρανοϊκοί αποφάσισαν να στρατοπεδεύσουν τα πιο εγκληματικά τους όνειρα για χειραγώγηση αθώων ανθρώπων απλά και μόνο με βάση τη διαφορετικότητά τους. Ένας τόπος μνήμης σήμερα που πάντα θα μας θυμίζει τι συνέβη εκείνα τα δραματικά χρόνια, τότε που ολόκληρα τρένα διέσχιζαν την Ευρώπη για να καταλήξουν τόσο εκεί όσο και σε άλλα στρατόπεδα συγκέντρωσης για να εξολοθρεύσουν ανθρώπινες ψυχές που δεν είχαν φταίξει σε κάτι, το μόνο για το οποίο θα λογοδοτούσαν με το θάνατό τους ήταν η φυλή τους. Το Άουσβιτς, το οποίο γεωγραφικά τοποθετείται δυτικά της πόλης της Κρακοβίας μόλις 60χλμ, από το 1979 αποτελεί μέρος των Μνημείων Παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO.
Η ιστορία της ανθρωπότητας έχει πολλά παραδείγματα φρίκης και αποτροπιασμού, ίσως η ιστορία αυτών των χώρων “αποθήκευσης” ανθρώπων για την εξόντωσή τους να βρίσκει όμοιά της την Ιερά Εξέταση στην Αναγέννηση και την πυρά στον Μεσαίωνα, τότε που αθώοι άνθρωποι καίγονταν ζωντανοί με το πρόσχημα μιας κάποιας φανταστικής αιρετικής δράσης. Σε κάθε περίπτωση, το Άουσβιτς είναι ένα γεγονός ως όλον, το οποίο θα μείνει και πρέπει να μείνει χαραγμένο στην μνήμη όλων ώστε να μην επαναληφθούν στο μέλλον τέτοιας μορφής αποτρόπαιες πράξεις που κανένας νους δεν μπορεί να χωρέσει. Όλοι αυτοί, οι εκατομμύρια άνθρωποι, ανάμεσά τους Πολωνοί, Σοβιετικοί, Εβραίοι, Ρομά και πολλοί άλλοι, οι οποίοι στα κρεματόρια και στους θαλάμους αερίων έπεσαν θύματα κάποιων ψυχοπαθών που διψούσαν για βία, σήμερα τιμώνται και μνημονεύονται χάρη σε βιβλία όπως αυτά που παρουσιάζονται εδώ.
Annette Hess, Η Διερμηνέας, Εκδόσεις Ψυχογιός
Σε αυτό το μυθιστόρημα, το οποίο φέρνει στην επιφάνεια τη Δεύτερη Δίκη του Άουσβιτς, μία κοπέλα, η Εύα, έρχεται σε επαφή με το παρελθόν της χώρας της και καλείται να πάρει θέση στα όσα συνέβησαν κατά την δραματική εκείνη περίοδο. Ως διερμηνέας η ίδια, θα συναντήσει κατά μέτωπο το σκοτεινό πρόσωπο της Ιστορίας, από το οποίο πολλοί συμπατριώτες θέλουν να ξεφύγουν και να ξεχάσουν ως κάτι που ποτέ δεν έλαβε χώρα. Από ντροπή, από αδιαφορία, από άγνοια ή ίσως κάτι άλλο; Εκείνη έρχεται αντιμέτωπη με δύσκολα και σκληρά διλήμματα πάνω που ετοιμαζόταν να γίνει η καλή σύζυγος. Και όμως ήρθε η ώρα η αλήθεια να αποκαλυφθεί και να ξεσκεπαστεί η φρίκη των χρόνων εκείνων όσο και αν λεκιάζει και σημαδεύει τις ζωές. Δεν είναι εύκολο να παραδεχτεί κάποιος τις ενοχές για λογαριασμό κάποιων άλλων, να ζητήσει συγγνώμη, να μάθει την αλήθεια όπως ήταν και να προχωρήσει παρακάτω. Η Εύα όμως τολμά και αποκαλύπτει…
Antonio G. Iturbe, Η βιβλιοθηκάριος του Άουσβιτς, Εκδόσεις Κλειδάριθμος
Ο Στέφαν Τσβάιχ στην σκακιστική νουβέλα, αυτό το κορυφαίο έργο, περιγράφει γλαφυρά πώς προσπαθεί κλεισμένος σε ένα δωμάτιο να χρησιμοποιήσει όσο του το επιτρέπουν οι αντοχές το μυαλό του για να μην οδηγηθεί στην λήθη. Η ιστορία της Ντίτα είναι κάτι αντίστοιχο, κάτι παρεμφερές. Με όπλο τα βιβλία και το πολιτιστικό αγαθό της ανάγνωσης, η μικρή κοπέλα καταφεύγει στα βιβλία και στην παράνομη βιβλιοθήκη για να κρατήσει ακμαίο το ηθικό της και σε εγρήγορση την πνευματική της κατάσταση. Με κινητήριο μοχλό τη δίψα της για γνώση και με κίνδυνο της ζωής της, δίνει ένα πραγματικό μάθημα γενναιότητας και θάρρους, το βιβλίο είναι ο οδηγός ζωής, είναι το μέσο μέσω του οποίου δίνει τον δικό της αγώνα για την επιβίωση σε έναν χώρο όπου οι πιθανότητες να βγεις ζωντανός είναι απειροελάχιστες. Και όμως σε πείσμα των καιρών και των συνθηκών εκείνη με την αγάπη της για το διάβασμα παλεύει να εφαρμόσει αυτό που έλεγε κάποτε ο Φλωμπέρ: “Διαβάζω για να ζω”.
Annette Wieviorka, Το Άουσβιτς, όπως το εξήγησα στην κόρη μου, Εκδόσεις Πόλις
Η συγγραφέας του βιβλίου αυτού έχει ασχοληθεί επισταμένως με την ιστορία των Εβραίων του Εικοστού Αιώνα, με την δραματική ιστορία του Ολοκαυτώματος και έχει αφιερώσει σημαντικό χρόνο από τη ζωή της για να αποτίσει φόρο τιμής στα θύματα αυτής της θλιβερής περιόδου της Ιστορίας που δεν πρέπει ποτέ να λησμονήσουμε όσα χρόνια και αν περάσουν. Με εργαλείο αυτό το συγκλονιστικό βιβλίο, αυτή τη μοναδική εξιστόρηση, η συγγραφέας θα προσπαθήσει να αφηγηθεί στην κόρη της τα όσα συνέβησαν σε εκείνο τον ιστορικό πλέον τόπο που ονομάζεται Άουσβιτς Μπιρκενάου, θα επιχειρήσει να εξηγήσει το κακό που έλαβε τότε χώρα και να απαντήσει με όσο μεγαλύτερη ευκολία και με απλό τρόπο γίνεται στα όσα εκτυλίχθηκαν τότε. Αναμφίβολα, ο λόγος της απευθύνεται σε όλους μικρούς και μεγάλους με οδηγό την λαχτάρα της και την έντονη επιθυμία της να ξετυλίξει το νήμα των εξελίξεων, να φωτίσει τα πρόσωπα και να αναδείξει τα γεγονότα με τον φακό της γραφής της. Μία σπουδαία μελέτη που όλοι οφείλουμε να διαβάσουμε στα παιδιά μας!
Erick Hackl, Γάμος στο Άουσβιτς, Εκδόσεις Κριτική
Η αγάπη, όσα δεινά και αν της τύχουν, έχει τη δυνατότητα να επιβιώσει μέσα στις πιο δυσοίωνες συνθήκες γιατί πάντα μέσα από τα χαρακώματα θα φυτρώνει μία παπαρούνα, η ζωή αναγεννιέται μέσα από τις στάχτες της. Έτσι και ο έρωτας του Ρούντι και της Μαρία που περιγράφεται με τόσο χαρακτηριστικό και γλαφυρό τρόπο από τον συγγραφέα του βιβλίου. Γνωρίστηκαν κατά τον Ισπανικό Εμφύλιο και πριν προλάβουν να απολαύσουν τον έρωτά τους και την γνωριμία τους έρχεται ένας ακόμα πόλεμος να τους θυμίσει πως και οι δύο οφείλουν να παλέψουν για την αγάπη τους. Ένας γάμος θα τελεστεί με ειδική άδεια σε ένα περιβάλλον άκρως αντιρομαντικό και απάνθρωπο, μέσα σε έναν στρατόπεδο συγκέντρωσης, αυτό του Άουσβιτς. Είναι εκεί που η αγάπη κονταροχτυπιέται στον θάνατο και την θλίψη, είναι εκεί που η φλόγα του έρωτα προσπαθεί να μείνει ζωντανή, ο γάμος τους είναι η ελπίδα του κόσμου για ζωή.
Jack Fairweather, Ο Εθελοντής, Εκδόσεις Gutenberg
Κάποιοι λίγοι άνθρωποι παλεύουν να σώσουν αυτό που με μένος καταστρέφουν οι πολλοί. Σε αυτή την φράση ίσως θα μπορούσε να συμπυκνωθεί ο αγώνας του εθελοντή Πολωνού ήρωα, η ιστορία του οποίου δεν έχει ακουστεί όσο θα της οφείλαμε. Με το παρόν βιβλίο, το κατόρθωμα αυτού του υπέροχου ανθρώπου γίνεται πραγματικότητα και μένει στην ιστορία πια ο αγώνας του για να εισακουστεί η φωνή του μέσα από το κολαστήριο του Άουσβιτς, εκεί που λάμβαναν χώρα τα φρικιαστικά εγκλήματα κάποιων αρρωστημένων όντων που ήθελαν να λέγονται άνθρωποι. Ο Βίτολντ Πιλέτσκι έμεινε τρία χρόνια στο Άουσβιτς για να καταγράψει τα όσα συνέβαιναν σε αυτό τον τόπο μαρτυρίου και τα έγγραφα που βρέθηκαν αποκαλύπτουν το μέγεθος της φρίκης αυτής. Ο ίδιος, όχι μόνο δεν τιμήθηκε για την προσφορά, του αλλά καταδικάστηκε για εσχάτη προδοσία από το Σοβιετικό καθεστώς, το όνομά του όμως πάντα θα μείνει γραμμένο στην μνήμη μας!
Λίλι Γκράχαμ, Το παιδί του Άουσβιτς, Εκδόσεις Μίνωας
Στα στρατόπεδα συγκέντρωσης παίζεται το δράμα της επανένωσης ανθρώπων που ο ένας αναζητά τον άλλον μέσα στα συντρίμμια ενός πολέμου που διαλύει οικογένειες και διαμελίζει συνειδήσεις. Το βιβλίο της Γκράχαμ εκεί εστιάζει, στην απώλεια, την αδυναμία να βρει κανείς έστω και ένα αποκούμπι στήριξης. Στο Αουσβιτς η πρωταγωνίστρια θα βρει ευτυχώς ένα χέρι βοηθείας από την συγκρατούμενή της για να αντλήσουν και οι δύο με κάθε δυνατό τρόπο μία αχτίδα ελπίδας και να μείνει ζωντανό το όνειρο της ανεύρεσης των δικών τους ανθρώπων. Ακόμα και στις πιο σκληρές συνθήκες ο άνθρωπος πάντα θα βρίσκει τρόπο να επιβιώνει, αυτό είναι το μήνυμα που περνά η συγγραφέας καθώς ξεδιπλώνεται το κουβάρι της εξιστόρησης μιας φρικτής πραγματικότητας που άφησε ανεξίτηλα σημάδια στις μνήμες και στις ψυχές των ανθρώπων που τα έζησαν.
Φρεντιάνο Σέσι, Ένα κορίτσι στο Άουσβιτς, Εκδόσεις Καλέντης
Σαν ένα άλλο ημερολόγιο της Άννας Φρανκ, η μικρή Ελίζα βιώνει την βαρβαρότητα της εκδίωξης της οικογένειάς της από τον τόπο κατοικίας της και την μεταφορά της στο κολαστήριο του Άουσβιτς, την πύλη του οποίου βλέπουμε στο εξώφυλλο του βιβλίου. Τα όσα περιγράφονται στο βιβλίο είναι εδώ για να μας θυμίσουν την φρίκη του πολέμου, την τραγωδία του εκτοπισμού του εβραικού στοιχείου και την ανείπωτη βαναυσότητα των όσων πέρασαν αυτοί οι άνθρωποι στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, σε αυτό δηλαδή το οργανωμένο πλάνο εξόντωσης. Πώς μπορεί ένα παιδί σαν την Ελίζα να ερμηνεύσει τα γεγονότα, πώς μπορεί μία αθώα ψυχή να κατανοήσει έστω και λίγο την βιαιότητα και την αγριότητα του ανθρώπου και πώς θα μπορέσει τελικά να μείνει μέσα της ζωντανή η φλόγα της ζωής για ένα καλύτερο μέλλον;
