Πόσοι και πόσοι δημιουργοί, συγγραφείς, μουσικοί, ζωγράφοι και ποιητές δεν έχουν υμνήσει με τα έργα τους το κοσμοϊστορικό γεγονός που ονομάζεται Γαλλική Επανάσταση. Ο Ντελακρουά μέσα από τον πίνακά του, “Η Ελευθερία οδηγεί τον λαό”, ο Βίκτωρ Ουγκό με το εμβληματικό μυθιστόρημά του 1793 και πόσοι άλλοι σύγχρονοι δημιουργοί εξύψωσαν αυτή την θεμελιώδη στιγμή στην Ιστορία της Ευρώπης και του κόσμου. Η Γαλλική Επανάσταση αποτελεί αδιαμφισβήτητα ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα στην ιστορία της ανθρωπότητας. Έχουν λεχθεί και έχουν γραφτεί πολλά για το κατά πόσο η Επανάσταση ήταν πράγματι μία ή περισσότερες αλλά η ουσία είναι πως το έτος 1789 σήμανε την αρχή του τέλους μιας ολόκληρης εποχής μη δημοκρατικών καθεστώτων που είχαν εδραιωθεί από τους Ρωμαϊκούς χρόνους μέχρι και την Αναγέννηση. Ο κόσμος μετά τη Γαλλική Επανάσταση δεν θα ήταν ποτέ ο ίδιος, συμπαρασύροντας και άλλα κράτη στην ανάγκη για ελευθερία, ανεξαρτησία και ανθρώπινα δικαιώματα.
Η Επανάσταση που έφερε επανάσταση σε όλα τα επίπεδα
Η αστική τάξη από την οποία προήλθε κυρίως η ανάγκη για αλλαγή έγινε παλλαϊκή απαίτηση, ο πολυτελής βίος των ολίγων βασιλικών και της αυλής τους εις βάρος των πολλών που είχαν εξαθλιωθεί και είχαν οδηγηθεί στην απόλυτη ένδεια καθώς και η φιλοσοφία του Διαφωτισμού – ο λόγος των διαφωτιστών που ζητούσαν Ελευθερία, Ισότητα και Αδελφοσύνη ηχούσε ήδη πριν το ξέσπασμα της Επανάστασης – που έβαλλε κατά της απόλυτης μοναρχίας ήταν οι κύριοι παράγοντες και το εφαλτήριο για την ανατροπή της πολιτικής κατάστασης, η οποία επικρατούσε στη χώρα. Ο διαφωτισμός είχε ήδη ανάψει την σπίθα της παρακίνησης του λαού για μια κομβική αλλαγή που θα έθετε τέλος στην αυθαιρεσία της εξουσίας και αυτό φάνηκε ξεκάθαρα στην προετοιμασία που έλαβε χώρα όλον τον 18ο αιώνα.
Το 1789 είναι λοιπόν χρονιά ορόσημο για τη Γαλλία, εκείνη την χρονιά πραγματοποιείται η πολυπόθητη Γαλλική Επανάσταση, η οποία είχε προετοιμαστεί χρόνια πριν από τους Γάλλους πολίτες. Εκείνη η χρονιά λοιπόν και τα χρόνια που θα ακολουθήσουν θα καταστούν πεδίο κοινωνικών και πολιτικών ζυμώσεων με απανωτές επαναστάσεις και διαδηλώσεις, φυλακίσεις βασιλικών, εκδηλώσεις ενθουσιασμού για τη νέα εποχή που ανοίγεται μπροστά. Πολλές φορές όμως αυτή η ξέφρενη γιορτή ανεξαρτησίας και αποτίναξης του ζυγού θα οδηγήσουν σε συνεχόμενες καταχρήσεις αυτής της κατακτημένης ελευθερίας, απόρροια ίσως της πίεσης αιώνων. Και έπειτα όμως η σταδιακή αποσυμπίεση από τις συνθήκες ανελευθερίας και η ολοένα και αυξανόμενη ελευθερία έκφρασης που επικρατούσαν μετά την Επανάσταση θα οδηγήσουν και θα διαμορφώσουν ένα θετικό κλίμα ανάπτυξης συγγραφής κειμένων που αντιμετωπίζονται με μεγαλύτερη δημοκρατική ευαισθησία και δεν εκδίδονται παράνομα όπως συνέβαινε κατά τη διάρκεια των τελευταίων χρόνων της μοναρχίας.
Η υπεράσπιση του κοινού συμφέροντος αποτελεί σημείο αναφοράς
Η συγγραφέας Ξένη Μπαλωτή, με ιδιαίτερο μεράκι και ζήλο, καταγράφει σε αυτό το πολύτιμο εγχειρίδιο όλα τα γεγονότα της δεκαετίας, αλλά στέκεται και σε όσα προηγήθηκαν, σε όλο αυτό το πλαίσιο δράσης που οδήγησε τελικά το λαϊκό αίσθημα να αναλάβει τις ευθύνες της εξουσίας και να αναζητήσει τρόπους για να το πετύχει. Διαβάζοντας ή μάλλον καλύτερα μελετώντας το πόνημα αυτό, καθίσταται σαφές πως με φωτιά και με μαχαίρι πάντα ο κόσμος προχωρεί. Αυτό αποκαλύπτεται και επιβραβεύεται από το γεγονός πως όσα συνέβησαν εκείνη την ημέρα και όσα επακολούθησαν ήταν αποτέλεσμα προεργασίας ακριβώς όπως κάθε επανάσταση που στέφεται από επιτυχία. Ο κόσμος της διανόησης είχε ρίξει το σπίρτο για να πάρει φωτιά ο λαός και να ξεχυθεί στους δρόμους και να ζητήσει τρία απλά πράγματα: Ισότητα, Αδελφότητα και Ελευθερία.
Αξίζει να αναφερθεί και μια πτυχή της ιστορίας όχι και τόσο γνωστή. Αναφέρομαι στον περίφημο πίνακα του Νταβίντ, Ο θάνατος του Μαρά που έχει σχέση με την Γαλλική Επανάσταση. Το στιλέτο της Κορνταί, η οποία και δολοφόνησε τον Μαρά, ήταν το εργαλείο ελευθερίας καθώς και η απόδειξη πως η τόλμη και οι ανατροπές έρχονται από ανθρώπους που έχουν κρυφή εσωτερική δύναμη που εξωτερικεύεται σε στιγμές κρίσιμες. Ο δικός της απαγχονισμός είναι η «σταύρωσή» της προς όφελος του κοινού καλού. Ο Μαρά, επωφελούμενος της Γαλλικής Επανάστασης, θέλησε να εκμεταλλευτεί τη θέση που του εξασφάλιζε το χάος στο οποίο είχε περιέλθει η Γαλλία για να αναρριχηθεί στην εξουσία μαζί με τους υπόλοιπους ραδιούργους που τον στήριζαν και να αναγορευθεί σε δικτάτορα και δυνάστη εν τέλει του Γαλλικού λαού. Κάθε άλλο παρά ήρωας, ήταν φανερά ιδιοτελής και η ανέλιξή του στον θρόνο της φαντασίας του δεν μπορούσε να περιλαμβάνει εμπόδια και προσκόμματα. Πέρασε λοιπόν από την συγγραφή ευθύς αμέσως στην πράξη.
Ο Νταβίντ, στρατευμένος ζωγράφος και ανοιχτός υποστηρικτής της Επανάστασης με το εμβληματικό του έργο έδειξε το δρόμο προς την απελευθέρωση από την απολυταρχία και ανέδειξε τον σκοτεινό ρόλο ενός ψευτοεπαναστάτη. Κάθε επανάσταση όπως και αυτή έχει και τους εχθρούς της, αυτούς που προσπαθούν με κάθε τρόπο να επωφεληθούν και να αποκομίσουν οφέλη για την δική τους επικράτηση. Η θυσία λοιπόν της Κορνταί αλλά και τόσων αβράκωτων, όπως αποκαλούσαν τους μαχητές πρώτης γραμμής, είναι η τρανή απόδειξη πως κάθε επανάσταση, εκτός από ήρωες έχει και αντιήρωες, αλλά έχει και ανώνυμους στρατιώτες/μαχητές που μένουν στην Ιστορία γράφοντάς την με το αίμα της αφοσίωσής τους.
“Η Διακήρυξη του 1789 αποτέλεσε πρότυπο όλων των διακηρύξεων του Διεθνούς Δικαίου: από την Παγκόσμια Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του 1948 και την Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου του 1950 ως τη Χάρτα των Βασικών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης του 2000”
“Θα είστε τα πιο σταθερά στηρίγματά μας… στην αποκάλυψη της ίντριγκας που έχει κυριαρχήσει στις δημόσιες υπηρεσίες, στην εξαφάνιση των τελευταίων εγκεφάλων της προδοσίας, στην καταγγελία του άπιστου πράκτορα και του λιποτάκτη…”
