Η ιστορία ανέκαθεν αποτελούσε το όχημα εκείνο πάνω στο οποίο πατάει ο άνθρωπος για να γνωρίσει τον ίδιο του τον εαυτό μέσα από γεγονότα, κρίσεις και ανατροπές. Τα βιβλία αυτά που παρουσιάζονται εδώ προσφέρουν πλήθος πληροφοριών σχετικά με διαφορετικές περιόδους της Ιστορίας. Με αναφορές σε διαφορετικές περιόδους της ιστορίας και μέσα από μία πληθώρα πηγών επιβεβαιώνουν του λόγου το αληθές και μας ταξιδεύουν παρέα με την μηχανή του χρόνου σε όσα αξίζει να γνωρίζουμε για το παρελθόν μας. Με γνώση και αξιέπαινη ευρυμάθεια τα βιβλία αυτά μας παίρνουν από το χέρι και μας προσφέρουν με την οπτική γωνία του ιστορικού στην αρχαιότητα, κλασική και ύστερη, τη σύγχρονη ιστορία, την τέχνη, τη θρησκεία, την πολιτική και εμπλουτίζει το πεδίο των γνώσεών μας.
Τα πρόσωπα της Ιστορίας είναι συνυφασμένα με τις τύχες των λαών, πρόσωπα που άλλαξαν προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο τον ρου της ιστορίας και τον επηρέασαν καίρια με τις σωστές ή λανθασμένες αποφάσεις της. Η ιστορία μάς διδάσκει και μας θυμίζει πώς να αποφεύγουμε τα λάθη του παρελθόντος, πολλές φορές όμως μας θυμίζει και το πόσο τρωτοί είμαστε, πόσο εύθραυστοι είμαστε, πόσο αδύναμοι είμαστε. Η Ιστορία είναι όμως και αμείλικτη και διορθωτική πολλές φορές, τοποθετεί τα πράγματα στη θέση τους και φέρνει στο προσκήνιο όλα εκείνα που κάποιος θα ήθελε να μείνουν εν κρυπτώ.
Η επιστήμη της Ιστορίας είναι εδώ για να ανατρέχουμε κάθε στιγμή σε αυτήν και να την συμβουλευόμαστε, να μαθαίνουμε τι συνέβη στο παρελθόν και τι μέλλει γενέσθαι στο άμεσο και απώτερο μέλλον, είναι η σοφή μητέρα όλων μας. Διότι οι εποχές μπορεί να αλλάζουν, οι άνθρωποι όμως όχι. Εδώ παρουσιάζονται βιβλία που αφορούν σε πολύ μακρινές αλλά και σε πιο πρόσφατες περιόδους της Ιστορίας μέσα από τις οποίες γινόμαστε σοφότεροι και αντιλαμβανόμαστε τι μπορούμε να πετύχουμε δίχως πολέμους και με περισσότερη ειρήνη και ομόνοια. Ο άνθρωπος πάντα θα παραμένει ικανός για το καλύτερο και το χειρότερο και η Ιστορία είναι η τρανή απόδειξη αυτού!
Στέφανος Καβαλλιεράκης, 1814-1821: Η προετοιμασία μιας Επανάστασης, Εκδόσεις Μεταίχμιο
Φέτος συμπληρώνονται 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση του 1821, 200 χρόνια από την Εθνική Παλιγγενεσία. Εδώ παρουσιάζεται όλο το χρονικό προετοιμασίας για την έλευση του απελευθερωτικού αγώνα και για μάχες που δόθηκαν κατά την πορεία προς την σύσταση ενός νέου έθνους-κράτους καθώς και για τις πρώτες ημέρες λειτουργίας του. Αυτό που σήμερα εμείς θεωρούμε δεδομένο αποτέλεσε προϊόν περίπλοκων διαβουλεύσεων και όχι πάντα εύκολων διαδικασιών. Κατατίθεται η διαδρομή μιας ολόκληρης δεκαετίας πριν το ξέσπασμα του Εθνικού αγώνα και περιγράφεται εδώ η προεπαναστατική δράση, τα διαφορετικά συμφέροντα που έλαβαν χώρα και διαμόρφωσαν τις συνθήκες της γέννησης του ελεύθερου κράτους. Η πλούσια αυτή μελέτη φέρνει τον αναγνώστη σε επαφή με τα τεκταινόμενα και τα γεγονότα της εποχής που τελικά διαμόρφωσαν αυτό που εμείς σήμερα γνωρίζουμε λίγο ως πολύ ως τελικό αποτέλεσμα ενός λειτουργικού κράτους.
Φώτης Βασιλείου, Βυζάντιο (324-451). Η ανάδυση μιας νέας αυτοκρατορίας, Εκδόσεις Εστία
Το Βυζάντιο αποτέλεσε κατά μία έννοια τη συνέχεια της Ρωμαϊκής αρχαιότητας σε συνδυασμό με την κληρονομιά του ελληνικού πολιτισμού. Ωστόσο, η μετάβαση δεν ήταν αναίμακτη καθώς ο Χριστιανισμός επέβαλε τους όρους του έναντι του Παγανισμού με μεθόδους όχι και τόσο ειρηνικές. Το Βυζάντιο γίνεται πλέον το επίκεντρο των εξελίξεων στην Ανατολική πλευρά της Ευρώπης σε παραλληλισμό βέβαια με το Δυτικό μεσαίωνα που διαμορφώνεται με τα διάφορα βασίλεια να αλλάζουν χέρια. Το Βυζάντιο συναντά πολλές πτυχές ως χώρος γεωγραφικός και αποτελεί ένα πολύπλοκο μωσαϊκό όπου συγκεντρώνονται διαφορετικές φυλές και κοινωνίες που λειτουργούν όμως υπό την ίδια “στέγη”. Η Ρώμη θα αποτελεί πλέον το κέντρο του Δυτικού κόσμου ενώ η Κωνσταντινούπολη εκείνο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, ωστόσο οι απειλές που απειλούν την συνοχή και την επιβίωσή του είναι πολλές.
Samuel P. Huntington, Η σύγκρουση των πολιτισμών, Εκδόσεις Πατάκη
Ένας κόσμος, πολλές διαφορετικές αντιλήψεις, πολλοί πολιτισμοί που αντιμάχονται ο ένας τον άλλον. Ανατολή και Δύση αντιμάχονται για το ποιος θα επικρατήσει με σημαία κυρίως τη θρησκεία, αυτό που ο Μαρξ αποκαλούσε όπιο του λαού. Το βιβλίο που παρουσιάζεται εδώ δεν απευθύνεται μόνο σε ιστορικούς, αφορά στο ευρύ κοινό μέσα από παράθεση παραδειγμάτων γιατί αυτός ο πόλεμος μεταξύ Ανατολής και Δύσης συνεχίζει να κυριαρχεί μέχρι σήμερα. Αποτελεί μια εξαιρετική καταγραφή των αιματηρών συγκρούσεων, των διαφορετικών απόψεων και πεποιθήσεων ανάμεσα σε ανθρώπους που ο καθένας υπερασπίζεται τις δικές του αξίες και αρχές με βάση όμως το μίσος και όχι έναν ουσιαστικό διάλογο. Ο συγγραφέας μέσα από παραδείγματα και ιστορικές μαρτυρίες και τεκμήρια καταδεικνύει γιατί πολλές φορές η επίμονη προσπάθεια συγκλίσεων κατά το παρελθόν δεν βρήκε ευήκοα ώτα, οδηγώντας στο χάος μιας διαμάχης που ακόμα μέχρι σήμερα δεν έχει τέλος.
Βασίλης Ραφαηλίδης, Ιστορία (κωμικοτραγική) του Νεοελληνικού Κράτους 1830-1974, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου
Η Ιστορία δυστυχώς δεν γράφεται μόνο από τους ήρωες αλλά και από τους αντιήρωες, δηλαδή αυτούς που γράφουν την ιστορία με τις λάθος κινήσεις τους και πράξεις τους, αυτούς που δεν κατάφεραν παρά να σταθούν κατώτεροι των περιστάσεων και να μην αρθούν στο ύψος των προσδοκιών ενός λαού. Αυτοί οι πολιτικοί ή άλλοι άρχοντες που φάνηκαν μικροί μπροστά στο καθήκον είναι στο επίκεντρο της ανάλυσης του σπουδαίου ιστοριογράφου Βασίλη Ραφαηλίδη μέσα από ένα βιβλίο που αξίζει να διαβαστεί από όλους γιατί λέει πολύ απλά όλα τα πράγματα με το όνομά τους. Το βιβλίο αυτό περιδιαβαίνει τους δύο αιώνες της ύπαρξης του Νεοελληνικού κράτους και μας δίνει με λεπτομέρεια και σαφήνεια τα αρνητικά δείγματα της ιστορίας μας που οφείλουμε όλοι να γνωρίζουμε.
Χάρης Εξερτζόγλου, Η Δημόσια Ιστορία, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου
Είναι η ιστορία που δίνει νόημα στην ύπαρξη του ανθρώπου και είναι αυτή που καθοδηγεί ή που θα έπρεπε να καθοδηγεί στα επόμενα βήματα την ανθρωπότητα για να μην επαναλαμβάνει λάθη του παρελθόντος. Στο βιβλίο αυτό, ο συγγραφέας παραθέτει πλήθος παραδειγμάτων που σχετίζονται με την ανάδειξη της δημόσιας ιστορίας, δηλαδή εκείνων των μνημείων, αγαλμάτων και άλλων ιστορικών που αποτυπώνουν το στίγμα των προσώπων που έλαμψαν στον χρόνο και την διαμόρφωσαν και αναλύει τα πλούσια σε σημασία γεγονότα. Η έννοια της δημόσιας ιστορίας αναδεικνύεται ειδικά μετά από συνταρακτικά γεγονότα, όπως για παράδειγμα υπήρξε η πτώση του Σαντάμ Χουσεΐν στο Ιράκ όπου ο λαός χρησιμοποίησε την μήνι του για να αποκαθηλώσει μέσα από το γκρέμισμα αγαλμάτων τον μέχρι πρότινος αγαπημένο τους ηγέτη από την θέση του στον αστικό χώρο. Τα ίδια συνέβησαν και στη φασιστική Ιταλία και τη λενινιστική και σταλινική Ρωσία.
Ian Kershaw, Η Ευρώπη σε δίνη 1950-2017, Εκδόσεις Αλεξάνδρεια
Με τα μάτια του 21ου αιώνα, ο σύγχρονος ιστορικός μπορεί και ρίχνει πιο φρέσκιες ματιές στην ιστορία του 20ου αιώνα και ειδικά στο δεύτερο μισό του, που αν μη τι άλλο άφησε το σημάδι της ανεξίτηλο καθώς τα γεγονότα αυτά ακόμα αναλύονται. Ένας αιώνας που ξεκίνησε με πλήθος πολιτικών, κοινωνικών και πολιτιστικών εξελίξεων οδήγησε σε έναν αιματοβαμμένο Α’ Παγκόσμιο πόλεμο, σε έναν ακόμα πιο ολέθριο μεσοπόλεμο και κατέληξε ως προς το πρώτο μισό στον ακόμα πιο καταστροφικό Β’ Παγκόσμιο πόλεμο. Είναι ένας αιώνας πρόσφατος άρα νιώθουμε πολύ πιο οικεία με την ιστορική αναδρομή, η οποία στο δεύτερο μισό είχε ηχηρά και επαναστατικά μηνύματα με το ξέσπασμα του Ψυχρού πολέμου, τις εξεγέρσεις των φοιτητών κατά το Μάη του ’68, τις δικτατορίες σε Χιλή, Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία, την πτώση του τείχους του Βερολίνου που άνοιξε νέους ορίζοντες ισχυροποίησης της Ευρώπης. Ένα βιβλίο που μας καλεί να ξανα-ανακαλύψουμε όσα ίσως δεν θυμόμαστε ή ακόμα και όσα αγνοούμε.
