Φέτος είναι η χρονιά των εορτασμών καθώς ο απανταχού Ελληνισμός θα γιορτάσει σε λίγες μέρες τα 200 χρόνια από την εθνική παλιγγενεσία μέσα σε κλίμα υπερηφάνειας και συλλογισμού για το μέλλον. Ήδη η επιτροπή που έχει συσταθεί από πέρυσι προετοιμάζει τις εργασίες για τη διάδοση της συμπλήρωσης των δύο αιώνων ύπαρξης του Νεοελληνικού κράτους και η συγκυρία είναι μία πρώτης τάξεως ευκαιρία για να αναστοχαστούμε εαυτούς και αλλήλους και να επαναπροσδιορίσουμε τη θέση μας στον κόσμο που συνεχώς αλλάζει. Ο αγώνας των Ελλήνων ήταν προϊόν μακρόχρονης προσπάθειας στο εσωτερικό της επικράτειας αλλά και μέσα από τις παροικίες της ελληνικής διασποράς που προετοίμαζε χρόνια πριν τον αγώνα για αποτίναξη του τουρκικού ζυγού ύστερα από 400 χρόνια σκλαβιάς. Ανά τη χώρα μικρές ομάδες ανθρώπων άρχισαν να οργανώνονται και να συντονίζουν τις δράσεις τους με απώτερο στόχο να κινητοποιήσουν όλο τον πληθυσμό για τον υπέρ πάντων αγώνα.
Ο εχθρός δεν είχε λάβει γνώση και δεν είχε αντιληφθεί τη δυναμική αυτού του κινήματος που διψούσε για ελευθερία και ανεξαρτησία και για αυτό εξεπλάγη από την αντίσταση, το θάρρος και το ασίγαστο πάθος για μάχη κατά του κατακτητή. Στο διάστημα του πολέμου αυτού οι Έλληνες αγωνιστές, οι ένδοξοι πολεμιστές – πολλοί από αυτούς έπεσαν ηρωικά για την πατρίδα – όπως ο Αθανάσιος Διάκος, ο Γεώργιος Καραϊσκάκης, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο Κωνσταντίνος Κανάρης, ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, η Μαντώ Μαυρογένους και όλοι οι υπόλοιποι ήρωες της Ελληνικής επανάστασης είχαν στο πλευρό τους και πολλούς Ευρωπαίους Φιλέλληνες που πάλεψαν στο πλευρό τους και βοήθησαν ηθικά και οικονομικά τον αγώνα αυτό. Διανοούμενοι, συγγραφείς, ποιητές και πολιτικοί άνδρες στάθηκαν αρωγοί και συμπαραστάτες και με το έργο τους το συγγραφικό ή με την ίδια τους την παρουσία πολέμησαν στο πλευρό των Ελλήνων, χαρακτηριστικότερη περίπτωση ο Λόρδος Μπάιρον που σκοτώθηκε.
Δημήτρης Ψαρράς, Πώς συλλογάται ο Ρήγας, Πόλις
Σε αυτήν την ξεχωριστή μελέτη, ο Δημήτρης Ψαράς αποκαλύπτει πτυχές της ζωής του μοναδικού Ρήγα Φεραίου και μας φέρνει πιο κοντά στο έργο και τη ζωή αυτού του πραγματικού επαναστάτη του μυαλού και του λόγου, ο οποίος προσπάθησε με το πνεύμα του και την δράση του να συνδράμει στην απελευθέρωση του γένους. Το όραμα του Ρήγα Βελεστινλή υπήρξε ιερό, γενναίο και οξυδερκές, η φιλοδοξία του ήταν να ενώσει όλους τους λαούς των Βαλκανίων υπό την ίδια σκέπη και να εμποτίσει τις ιδέες για απελευθέρωση από τον Τουρκικό ζυγό με όλα όσα ο ίδιος είχε μελετήσει σε σχέση με τον Διαφωτισμό. Πεφωτισμένος ηγέτης και μάρτυρας του αγώνα που πλήρωσε με τη ζωή του αυτή την αδήριτη ανάγκη για ελευθερία και άλλα ιδανικά, υπήρξε αδιαμφισβήτητα από εκείνους που άναψαν την φλόγα για να αποτιναχτεί η μέγγενη της σκλαβιάς.
C.M. Woodhouse, 1821 Ο Πόλεμος της Ελληνικής Ανεξαρτησίας, Εκδόσεις Παπαδόπουλος
Ο περίφημος φιλέλληνας ιστορικός και αναλυτής της σύγχρονης Νεοελληνικής ιστορίας, ο οποίος μάλιστα πολέμησε στο πλευρό της ελληνικής αντίστασης κατά την γερμανική Κατοχή της Ελλάδας και έγραψε και βιβλίο για αυτό, εδώ μας παρουσιάζει ένα θεμελιώδες πόνημα για έναν άλλο ένδοξο πόλεμο. Σε αυτό το βιβλίο, καταγράφει πολλές πτυχές του Εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα και περιγράφει την πολυπλοκότητα της ελληνοτουρκικής σύρραξης και πολλές άγνωστες πτυχές του ξεσηκωμού των Ελλήνων μέσα από μία καθηλωτική αφήγηση που αιχμαλωτίζει τον αναγνώστη με την ακρίβεια, την νηφαλιότητα και τον ευκρινή λόγο του “Κρις” ή “Μόντι”, όπως τον αποκαλούσαν. Ο ίδιος με ψύχραιμη ματιά, καταθέτει όλους εκείνους τους παράγοντες που οδήγησαν στην επιτυχία της ανεξαρτησίας και με την εξιστόρηση των γεγονότων καταμαρτυρά τον ρόλο των εσωτερικών και εξωτερικών πρωταγωνιστών που διαδραμάτισαν ρόλο στα γεγονότα.
Άρης Σφακιανάκης, Η σκιά του Κυβερνήτη, Εκδόσεις Κέδρος
Είναι γνωστός ο τρόπος με τον οποίο δυστυχώς χάσαμε την ευκαιρία να έχουμε έναν κυβερνήτη που είχε όραμα για την Ελλάδα και την δυνατότητα της αναγέννησής της μέσα από μεταρρυθμίσεις και ρηξικέλευθες αποφάσεις. Είναι ίσως όμως άγνωστες οι πτυχές της πολιτικής διαδρομής του Ιωάννη Καποδίστρια που άφησε πίσω του σημαντική θέση εξουσίας ως Υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας για να έρθει να συνδράμει με τις γνώσεις του στον ελληνικό αγώνα. Το βιβλίο αυτό λοιπόν σκιαγραφεί αυτό το χρονικό της παραμονής του Καποδίστρια στην χώρα μέχρι και την δολοφονία του στο Ναύπλιο που άφησε πίσω κενό στην κυβερνησιμότητα της χώρας σε ένα κομβικό σημείο της ιστορίας της όπου επικρατούσαν για άλλη μία φορά εμφυλιακές διαθέσεις.
Maureen Connors–Santelli, Αμερικανικός φιλελληνισμός, Εκδόσεις Ψυχογιός
Είναι γνωστό τοις πάσι πως στον ελληνικό αγώνα για την ανεξαρτησία επιστρατεύθηκαν ευρωπαϊκές δυνάμεις από διάφορες χώρες με πιο γνωστό το παράδειγμα του Λόρδου Βύρωνα, που τόσο έχει συζητηθεί. Και όμως σε αυτόν τον αγώνα έλαβαν μέρος και άνθρωποι από την άλλη μεριά του κόσμου και πέρα από τον Ατλαντικό, άνθρωποι από την Αμερική που προσέφεραν τα μέγιστα ώστε ο αγώνας αυτός να πάρει σάρκα και οστά και να μετουσιωθεί σε ελευθερία. Ο αγώνας των Ελλήνων είχε για τους Αμερικανούς πολύ μεγάλη σημασία όπως αναφέρει η συγγραφέας, ήταν μια “ελληνική φωτιά” που είχε θεμέλια σε έναν αγώνα που είχε παρελθόν καθώς οι Αμερικανοί είχαν πάντα στο μυαλό τους τους αγώνες των Αρχαίων Ελλήνων και έτρεφαν ιδιαίτερη εκτίμηση στα ιδανικά που άλλωστε κινητοποίησαν και την δική τους Αμερικανική Επανάσταση. Αυτό το πόνημα λοιπόν ρίχνει φως στην συμμετοχή των Αμερικανών Φιλελλήνων στον υπέρ πάντων αγώνα.
Βασιλική Λάζου, Γυναίκες και επανάσταση 1821, Εκδόσεις Διόπτρα
Δεν ήταν μόνο οι άντρες οπλαρχηγοί και καπετάνιοι, ο Κανάρης, ο Κολοκοτρώνης, ο Παπαφλέσσας και τόσοι άλλοι που συμμετείχαν στον ξεσηκωμό του έθνους και κατάφεραν να διώξουν μακριά τον εχθρό. Στον ιερό αυτό αγώνα συμμετείχαν ηγετικές μορφές γυναικείου φύλου, γυναίκες που έδειξαν τέτοια ανδρεία πρωτοφανή και τέτοια γενναιότητα αξιοθαύμαστη που ξεπέρασε κάθε προσδοκία. Γυναίκες όπως η Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα, η καπετάνισσα που γεννήθηκε στην Ύδρα και έβαλε ψηλά την σημαία πεθαίνοντας στις Σπέτσες αλλά και η Μαντώ Μαυρογένους που με έδρα την Μύκονο και αφήνοντας πίσω την αριστοκρατική της καταγωγή πολέμησε με ψυχή και έτσι κατάφερε και στάθηκε στο πλευρό των Ελλήνων συμφιλιώνοντας αντιμαχόμενες πλευρές στον δρόμο για τον αγώνα.
Ιάκωβος Δ. Μιχαηλίδης, Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Εκδόσεις Μεταίχμιο
Πρόκειται για ένα ακόμα υπέροχο και τόσο διδακτικό βιβλίο από την σειρά για τα 200 χρόνια της Επανάστασης όπου αναλύονται οι προσωπικότητες πολλών ηρώων που έγραψαν την δική τους ιστορία. Αυτό το βιβλίο αναφέρεται στον Γέρο του Μοριά, έναν εκ των πρωταγωνιστών αλλά και δυστυχώς μοιραίων προσώπων στην πορεία προς την δημιουργία ενός Έθνους. Και αυτό γιατί ο Κολοκοτρώνης υπήρξε ηγετικό στέλεχος της Επανάστασης, δόθηκε ψυχή τε και σώματι στον αγώνα ενάντια στους Τούρκους αλλά δεν είχε το ανάλογο τέλος όπως του άξιζε. Φυλακίστηκε από αυτούς που έσωσε, λοιδορήθηκε από αυτούς που υπερασπίστηκε, έδωσε τα πάντα για τον ένδοξο αγώνα και τελικά βρέθηκε μόνος και έρημος και πέθανε σε μεγάλη για την εποχή ηλικία ξεχασμένος. Ωστόσο, το βιβλίο αυτό φωτίζει και εξυμνεί τον επιφανή ήρωα που πάντα θα είναι χαραγμένος στην μνήμη μας.
Κρίστοφερ Μ. Γούντχαουζ, Καποδίστριας, Εκδόσεις Μίνωας
Σύντομα θα κυκλοφορήσει κινηματογραφική ταινία με πρωταγωνιστή τον Ιωάννη Καποδίστρια ενώ ήδη κυκλοφορεί σε σειρά η ζωή του, πρόκειται εξάλλου για έναν μεγάλο Έλληνα. Η βιογραφία του Γούντχαουζ αφιερωμένη στον Καποδίστρια είναι άλλη μία προσφορά του σημαντικού αυτού ιστορικού στο παγκόσμιο κοινό γιατί ρίχνει φως σε ένα πρόσωπο αμφιλεγόμενο αλλά και πολύ σπουδαίο λόγω αυτής της πολυσχιδούς του προσωπικότητας που τον έκανε ή πολύ αγαπητό ή πολύ μισητό. Δολοφονήθηκε στο Ναύπλιο την ώρα που το Έθνος είχε ανάγκη έναν ηγέτη για να μπορέσει να συσταθεί. Ο Καποδίστριας υπήρξε έγκυρος και κορυφαίος διπλωμάτης και Υπουργός Εξωτερικών του Τσάρου και υπηρέτησε την πατρίδα του από αυτήν την θέση. Ο ρόλος του στην προετοιμασία του αγώνα υπήρξε σημαίνων.
Roderick Beaton, Ο πόλεμος του Μπάιρον, Εκδόσεις Πατάκη
Στον αγώνα των Ελλήνων για ανεξαρτησία και ελευθερία προσέτρεξαν πολλοί φιλέλληνες ανά την υφήλιο για να συνδράμουν το έργο της αποτίναξης του τουρκικού ζυγού. Κορυφαίος ποιητής και διανοούμενος, ο Λόρδος Μπάιρον υπήρξε εμβληματική φυσιογνωμία που από την πρώτη στιγμή έδειξε μεγάλη ευαισθησία στον υπέρτατο αυτόν αγώνα και μάλιστα πούλησε μεγάλο κομμάτι της αξιοθαύμαστης περιουσίας του για να χρηματοδοτήσει τον αγώνα. Ωστόσο, δεν έμεινε μόνο εκεί γιατί ο ίδιος με θάρρος και ζήλο αγωνίστηκε και σκοτώθηκε θυσιαζόμενος στο ιδανικό της ελευθερίας και της αυτοδιάθεσης του ελληνικού λαού. Ο Μπίτον μέσα από αυτό το βιβλίο εξηγεί για ποιους λόγους ο Μπάιρον επέλεξε να γίνει μέρος του αγώνα αφήνοντας πίσω του το αριστοκρατικό του παρελθόν και τα πλούτη του. Ένα βιβλίο που είναι ελεγεία σε αυτόν τον σπουδαίο ποιητή και άνθρωπο!
