Πολλές φορές θεωρούμε τη φιλοσοφία ως ένα στοιχείο πολυτέλειας, κάτι όχι και τόσο άμεσα αναγκαίο στην καθημερινότητά μας, χανόμαστε στα πιο απλά πράγματα και αναζητούμε λύσεις υλικές που θα μας βγάλουν από το αδιέξοδο ενός συναισθηματικού κενού ή μιας αποτυχίας. Έχουμε κατά νου τη φιλοσοφία ως κάτι παντελώς θεωρητικό που το προσπερνάμε γιατί η ουσία βρίσκεται αλλού, στα πιο άμεσα και απτά. “Η φιλοσοφία μου χάρισε την ετοιμότητα να αντιμετωπίσω οποιαδήποτε στροφή της μοίρας” θα μας πει ο Διογένης ο Κυνικός και πόσο δίκιο έχει. Διαβάζοντας κλασικούς φιλοσόφους δεν κερδίζουμε απλά την επαφή με ένα βιβλίο, ερχόμαστε σε επαφή με μια ολόκληρη κοσμοθεωρία για το πώς κινούμαστε, τι σκεφτόμαστε, πώς αντιδρούμε σε δυσκολίες και προβλήματα που εμφανίζονται.
Το σπουδαίο μονοπάτι της στωικής φιλοσοφικής σχολής
Η φιλοσοφία γίνεται αδιαμφισβήτητα το απαραίτητο εργαλείο για να αντιληφθούμε αλλιώς τη ζωή στο σύνολό της, τις χαρές και τις λύπες της. Μελετώντας φιλοσοφία δεν σημαίνει πως κινητοποιείται κάποιος αυτόματος μηχανισμός που μεταβάλλει με το πάτημα ενός κουμπιού τη διάθεση μας προς το καλύτερο, οδηγώντας μας στην ευδαιμονία από τη μια στιγμή στην άλλη. Είναι μια διαρκής διαδικασία προσπάθειας αλλαγής θέασης των πραγμάτων, ένας άλλος εναλλακτικός τρόπος που μόνο θετικά μπορεί να μας προσφέρει γιατί έτσι θα κατανοήσουμε το πραγματικό νόημα της ύπαρξής μας και της παρουσίας μας στον κόσμο. Οι στωικοί φιλόσοφοι μιλούν με παραδείγματα και μας βοηθούν ο καθένας με τον δικό του μοναδικό τρόπο να αντλήσουμε χαρές από την καθημερινότητά μας αποφεύγοντας έτσι τις δυσάρεστες στιγμές που μας επιβαρύνουν. Ο λόγος τους είναι καίριος και συνδράμουν τον άνθρωπο του τότε όπως και του σήμερα να χτίσει τείχη ανοσίας κατά της θλίψης.
Οι στωικοί φιλόσοφοι αποτέλεσαν μία σχολή πολύ δημοφιλή στην Αρχαιότητα και σήμερα έχουν το αποτύπωμά τους σε σύγχρονες φιλοσοφικές τάσεις καθώς αυτό που αναζητούμε όλοι στη ζωή μας είναι μια κάποια ισορροπία και διαχείριση προβλημάτων που θα μας προσφέρουν μικρές σανίδες σωτηρίας απέναντι σε όλα αυτά που συμβαίνουν γύρω μας. Είναι οι λεγόμενες μικρές χαρές όπως συνηθίζουμε να τις αποκαλούμε. Ο συγγραφέας αναφέρει χαρακτηριστικά σε αυτό το πολύ διαφωτιστικό και εποικοδομητικό εγχειρίδιο γνώσης: “…θα πρέπει να θυμόμαστε ότι οι Στωικοί δεν ήταν παθητικοί και αποτραβηγμένοι από τον κόσμο. Το αντίθετο ίσχυε – δίνοντας πλήρως στην καθημερινή ζωή. Από αυτό βγαίνουν δύο συμπεράσματα: είτε οι Στωικοί ήταν υποκριτές που δεν έπρατταν σύμφωνα με τις αρχές τους, είτε στο παραπάνω επιχείρημα έχουμε παρερμηνεύσει, με κάποιον τρόπο, τις Στωικές αρχές”.
Οι Στωικοί φιλόσοφοι, όπως άλλωστε αποδεικνύεται και από την εκτενή αφήγηση του συγγραφέα, καταπιάνονται με διάφορα θέματα που αφορούν σε κάθε πτυχή της ανθρώπινης ζωής, σε ζητήματα που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε και εκεί έγκειται η παρέμβασή τους. Φιλόσοφοι όπως ο Ζήνωνας, ο οποίος υπήρξε ο πρώτος Στωικός, έχοντας περάσει μέσα από το μονοπάτι των Κυνικών που του άνοιξαν τον δρόμο για τις δικές του θεωρίες. Το ζήτημα των Στωικών φιλοσόφων, οι οποίοι πήραν την σκυτάλη από σύγχρονούς τους φιλοσόφους και έβαλαν και εκείνοι το δικό τους λιθαράκι στο χτίσιμο αυτού που σήμερα γνωρίζουμε ως φιλοσοφία, είναι η τακτική να εστιάσουν περισσότερο στο θεωρητικό κομμάτι και να γίνουν πιο προσιτοί και πιο ανθρώπινοι, έτσι κατάφεραν σιγά σιγά να καλλιεργήσουν το έδαφος για να χτιστεί αυτό που σήμερα γνωρίζουμε ως Στωικισμός, που πήρε το όνομά του ως σχολή από την Ποικίλη Στοά.
Με όχημα τη στοχαστική ματιά των στωικών φιλοσόφων στο θέμα της χαράς, ξεδιπλώνεται ένας ολόκληρος κόσμος σκέψης αυτών των σημαντικών στοχαστών. Κακώς έχουμε κατά νου την φιλοσοφία ως κάτι παντελώς θεωρητικό που το προσπερνάμε γιατί η ουσία βρίσκεται αλλού, στα πιο άμεσα και απτά, αυτά που το βιβλίο αυτό προσφέρει στο κοινό αναγνώστη και όχι στον ειδικό. Μη λησμονούμε πως δεν υπάρχει παρθενογένεση σε κανέναν τομέα αλλά οι ιδέες προκύπτουν όταν οι στοχαστές πατάνε σε παλαιότερες πεποιθήσεις και χτίζουν έτσι τη δική τους θεωρία. Οι Αρχαίοι Έλληνες στωικοί φιλόσοφοι υπήρξαν ο οδηγός και αναδύθηκαν έτσι νέες αντιλήψεις, νέες φιλοσοφικές απόψεις που διαμόρφωσαν την δυτική σκέψη έτσι όπως την γνωρίζουμε σήμερα. Ο ρόλος του καθενός που αναφέρονται στο βιβλίο υπήρξε κομβικός και θεμελιώδης και εμείς τυχεροί που μπορούμε να τους γνωρίσουμε και έπειτα αν το θελήσουμε να εντρυφήσουμε ακόμα εκτενέστερα.
Αυτό το εγχειρίδιο κατανόησης της φιλοσοφίας και των στωικών φιλοσόφων που παρουσιάζονται στο παρόν σύγγραμμα είναι στην πραγματικότητα μία επιχείρηση κατανόησης της ίδιας της ανθρώπινης φύσης και του κόσμου στον οποίο ζούμε. Ο συγγραφέας συμπυκνώνει και καταφέρνει να συμπεριλάβει πλήθος φιλοσοφημένων ανθρώπων, στοχαστών που δαπάνησαν ώρες, μέρες και χρόνια και εμείς μέσα σε λίγες σελίδες έχουμε την μοναδική ευκαιρία να γίνουμε δέκτες αυτών τους των προσπαθειών και σαφώς μπορούμε να εξάγουμε ένα σύντομο συμπέρασμα πως η συζήτηση περί φιλοσοφίας όπως άλλωστε και στην τέχνη θα συγκεντρώνεται όλο και περισσότερο στα ανθρώπινα πάθη και τα προβλήματα του καθημερινού ανθρώπου που καλείται να συμβαδίσει με εποχές που αλλάζουν τάχιστα προκαλώντας στον ίδιο δυσκολίες κατανόησης και επιβίωσης σε έναν κόσμο που γίνεται όλο και πιο υλικός.
“Οι Στωικοί απολάμβαναν οποιοδήποτε “καλό” τύχαινε να είναι διαθέσιμο αλλά, ακόμα κι έτσι, προετοιμάζονταν ώστε να είναι έτοιμοι να το εγκαταλείψουν”
“Ίσως να φανταστεί κάποιος ότι οι Στωικοί, επειδή έχουν τα χειρότερα σενάρια κατά νου, θα έρεπαν προς τον πεσιμισμό. Ωστόσο, αυτό που βλέπουμε είναι ότι η τακτική εξάσκηση στην αρνητική αναπαράσταση έχει ως αποτέλεσμα να κάνει τους Στωικούς απολύτως οπτιμιστές”
