Μια ταραγμένη εποχή, μία εποχή όπου τα πολιτικά τερτίπια και οι συνωμοσίες έδιναν και έπαιρναν. Η κατάσκοπος της βασίλισσας είναι η αποτύπωση μιας περιόδου της ευρωπαϊκής ιστορίας όπου δυστυχώς οι αυλές των βασιλέων αποφάσιζαν για το μέλλον των ανθρώπων και λίγοι πεφωτισμένοι ανάμεσά τους είχαν το όραμα και την βούληση να προσφέρουν. Στις περισσότερες περιπτώσεις, όπως συμβαίνει και εδώ, η ανθρώπινη έπαρση, οι συνωμοσίες και η αλαζονεία της εξουσίας, σε κάθε μορφή της, θόλωναν το μυαλό και πλήγωναν θανάσιμα την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Το παράδειγμα της θανάτωσης ανθρώπων κατά το δοκούν υπήρξε μία πάγια και συνήθης τακτική για την βασιλική εξουσία μέχρι και την Γαλλική Επανάσταση, γιατί ύστερα η ασυδοσία λάμβανε χώρα σε μικρότερο βαθμό. Ο κόσμος της Αναγέννησης δεν ήταν μόνο ωραίοι πίνακες, υπέροχα γλυπτά και εξαίσιες μουσικές και αρχιτεκτονικές δημιουργίες. Δυστυχώς, πίσω από την λάμψη των βασιλικών παλατιών υπήρχε ένας κόσμος ανθρώπινης θλίψης και δραμάτων, όπως αυτό που περιγράφεται εδώ.
Μια γυναίκα θύμα της αντρικής βαρβαρότητας
Είναι γνωστό πως η θέση της γυναίκας ήταν στο κατώτατο επίπεδο της κοινωνίας, ήταν δυστυχώς ένα αντικείμενο πόθου ή ένα εργαλείο γέννησης και ανατροφής παιδιών και τίποτα παραπάνω. Δικαιώματα δεν είχε, υπόσταση σχεδόν δεν είχε, αξιοπρέπεια δεν της είχε μείνει και ζούσε απομονωμένη σε ένα σπίτι δίχως καμία διασκέδαση, χωρίς να έχει άποψη για τα πράγματα, απλά μόνο υποχρεώσεις και υπομονή στην πολλές φορές ασύδοτη και βίαιη αντρική συμπεριφορά. Το βιβλίο αναφέρεται στη μικρή εβραιοπούλα, τη Χάνα Γκριν, η οποία αποτέλεσε και ένα από τα πιο αινιγματικά πρόσωπα του 16ου αιώνα μέσα σε έναν κυκεώνα ραγδαίων εξελίξεων. Η συγγραφέας στο βιβλίο καταγράφει τη δραματική περιπέτεια της μικρής Χάνα που αναγκάζεται να διαφύγει σε άλλη χώρα για να γλιτώσει από το ράπισμα της Ιεράς Εξέτασης, αυτού του βάρβαρου οργάνου λήψης αποφάσεων.
Πρόκειται για μια ιστορία που σκιαγραφεί με γλαφυρό τρόπο μια ολόκληρη εποχή όπου ο βασιλιάς και η θρησκεία εν προκειμένω, είχαν τη δύναμη να ορίζουν τις τύχες των ανθρώπων και να λειτουργούν με βάση σκουριασμένες αντιλήψεις που θύμιζαν μεσαίωνα και όχι μία νέα εποχή όπως ήταν η Αναγέννηση. Η ιστορία της βασιλικής εξουσίας ανά την Ευρώπη αποδεικνύει περίτρανα πως η Ευρώπη δεν είχε καμία σχέση με την δημοκρατική διάσταση που την διέπει σήμερα. Ελάχιστοι βασιλείς υπήρξαν υπηρέτες του λαού τους που να βοηθούσαν την ανάπτυξη και την ευημερία, οι περισσότεροι κλεισμένοι στις αίθουσες και τα δωμάτια των παλατιών τους και αδιάφοροι για τα όσα συνέβαιναν εκτός, ζούσαν σε υπέρμετρη πολυτέλεια και δίχως καν συνείδηση του ρόλου που τους είχε ανατεθεί. Η εκκλησία σε αυτό είχε και εκείνη την ευθύνη της αφού λίγες φορές παρενέβαινε για να αποσοβήσει τραγωδίες όπως αυτή.
Η μικρή Χάνα είναι ένα πρόσωπο αμφιλεγόμενο, καθώς στις ταραγμένες βασιλικές αυλές όπως αυτή την Τυδώρ, η Χάνα μπορούσε να λειτουργήσει ως απειλή αλλά και ως βάλσαμο. Η ίδια πετυχαίνει να γίνει χρήσιμο εργαλείο στα χέρια του χαρισματικού γιου του βασιλιά, ο οποίος την προτείνει και ως μια υπέροχη ψυχαγωγό για την βασίλισσα Μαρία αλλά και συνοδό της βασίλισσας Ελισσάβετ. Σε αυτή την τόσο επισφαλή συγκυρία, η Χάνα έχει το προνόμιο να διαδραματίζει κομβικό ρόλο καθώς υποδύεται τη γελωτοποιό που χαρίζει γέλιο αλλά στην ουσία αναλαμβάνει χρέη κατασκόπου και αυτό είναι κάτι που τελικά μπορεί να της κοστίσει τη ζωή. Η Γκρέγκορι κατορθώνει μέσα από αυτό το μυθιστόρημα να σκιαγραφήσει ένα τεράστιο μωσαϊκό ανθρώπινης ψυχολογίας, πολιτικής και ιστορίας που μας ταξιδεύει νοερά στο παρελθόν.
Το βιβλίο μάς πηγαίνει πίσω λοιπόν για να διαπιστώσουμε τα όσα τεκταινόμενα αποτελούσαν τότε μία κανονικότητα καθόλου κατακριτέα αλλά μάλλον καθιερωμένες συνήθειες μιας κοινωνίας απάνθρωπης παρά φιλικής στον άνθρωπο. Μην ξεχνάμε πάντως πως οι ραδιουργίες και οι πανουργίες ήταν το αλατοπίπερο της εποχής και βέβαια το να αφαιρείς την ζωή από έναν άνθρωπο με έναν τέτοιο απάνθρωπο τρόπο, όπως αυτός της Ιεράς Εξέτασης, δεν ήταν ένα συμβάν άξιο κριτικής, μάλλον το αντίθετο. Αποτελούσε μία κατά κόρον συνήθεια απονομής μιας κάποιας δικαιοσύνης, η Θέμιδα είχε τους δικούς της κανόνες τότε.
Κρεμάλες, απαγχονισμοί, πυρά, μαστιγώματα και άλλες τέτοιες μέθοδοι ήταν κατά κόρον συνήθεις και σε πρώτη προβολή του καταλόγου της τιμωρίας στην Ιερά εξέταση και τα βασανιστήρια θύμιζαν βαθύ Μεσαίωνα, με άλλα λόγια ήταν ένα καθημερινό φαινόμενο για την κοινωνία εκείνων των εποχών και μάλιστα το κοινό απολάμβανε αυτά τα θεάματα εν είδει ψυχαγωγίας. Το βιβλίο έχει στοιχεία που αναδεικνύουν μια θεατρικότητα έντονη και άρα θα ήταν ιδανικό για να μεταφερθεί και στην μεγάλη οθόνη όπως άλλωστε και το άλλο βιβλίο της συγγραφέως με τίτλο Η άλλη ερωμένη του βασιλιά.
“Θα δοκιμάσω να είμαι ξεκάθαρος μαζί σου. Δεν μπορώ να γίνω υποχείριο. Δεν μπορώ να συμμορφώνομαι με τις επιθυμίες σου και να σε χρίσω αρχηγό του σπιτικού μας. Πρέπει να είμαι άνδρας και κύριος στην κλίνη και στον οίκο μου, αδυνατώ ακόμα και να συλλάβω κάτι διαφορετικό, και πιστεύω ότι δεν νοείται κάτι διαφορετικό”
“Μύριζα τους Ισπανούς, τους έβλεπα και τους άκουγα, και τους αισθανόμουν μ’ έναν τρόπο που δεν είχα αντιληφθεί μέχρι τότε. Τρίκλισα προς τα πίσω κι ένιωσα τον παγωμένο πέτρινο τοίχο να με στηρίζει, όντας στα πρόθυρα της λιποθυμίας, συντετριμμένη από μια νοσταλγία και μια λαχτάρα για την Ισπανία τόσο ισχυρή, ώστε ήταν σαν μέγγενη στα σωθικά μου”
