Ένα καλό αστυνομικό μυθιστόρημα είναι αυτό που πηγαίνει πέρα από την απλή ανακάλυψη του δολοφόνου και την εξιχνίαση του εγκλήματος. Είναι αυτό που διαθέτει λογοτεχνική ευστροφία, αφηγηματικό ειρμό, αυθεντική και όχι επιτηδευμένη αγωνία, αυτό που με λίγα λόγια συνδυάζει αστυνομικό δαιμόνιο και χτίσιμο ευφάνταστων χαρακτήρων. Είναι πολλές φορές εμποτισμένο με κοινωνικές, ιστορικές, πολιτικές ή άλλες εκφάνσεις που αφορούν σε γεγονότα πραγματικά ή κοντά στην πραγματικότητα έτσι που να αιχμαλωτίζει τον αναγνώστη με μια αύρα μυστηρίου. Η τέχνη του αστυνομικού μυθιστορήματος ίσως να είναι και η πιο δύσκολη ως προς την σύλληψη των χαρακτήρων, την συνοχή και την εξιστόρηση με τέτοιο τρόπο που ο αναγνώστης να νιώθει πως το αστυνομικό που κρατά στα χέρια του δεν αντιγράφει μανιέρα αλλά διατηρεί την δική του προσωπική χροιά και ύφος. Τα παρακάτω αστυνομικά μυθιστορήματα αποτελούν μια επιλογή αυτών που πληρούν τα παραπάνω κριτήρια, χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει πως είναι τα μόνα.
Πέτρος Μάρκαρης, Άμυνα ζώνης, Εκδόσεις Κείμενα
Ο αστυνόμος Χαρίτος ποτέ δεν σταματά να εξιχνιάζει φόνους και να παλεύει όπως μπορεί για την απόδοση δικαιοσύνης, άλλη μία υπόθεση λοιπόν που ο Χαρίτος παλεύει με τα όργανα του κακού για να φωτίσει το καλό. Ο Μάρκαρης ουσιαστικά γράφει ένα κοινωνικό μυθιστόρημα που έχει την επένδυση της αστυνομικής ιστορίας για να μας αφηγηθεί όλα αυτά που έχει στο μυαλό του. Γιατί πίσω από τον Χαρίτο κρύβεται ο αστυνόμος που έχει να διεκπεραιώσει πλήθος υποθέσεων με πρόσημο βαθιά ανθρώπινο, τόσο σε κοινωνικό και όσο και σε ψυχολογικό επίπεδο. Αν επίσης διαβάσει κάποιος τα βιβλία του Γιάννη Μαρή θα δει και στον αστυνόμο Μπέκα τα ίδια στοιχεία, τα αμιγώς ελληνικά που ταυτίζονται με περιόδους αστάθειας και ανασφάλειας. Ο Μάρκαρης χειρίζεται την υπόθεση με πολύ αληθοφανή τρόπο και προσδίδει στην ιστορία τέτοια χαρακτηριστικά που όποιος αναγνώστης εντρυφήσει σε αυτήν θα διαπιστώσει πολλές ομοιότητες με όσα συνέβησαν στο παρελθόν, σε αντίστοιχες υποθέσεις.
Nicholas Blake, Το κτήνος πρέπει να πεθάνει, Εκδόσεις Αλεξάνδρεια
Τι συμβαίνει άραγε όταν ο ίδιος ο συγγραφέας αστυνομικών μυθιστορημάτων εμπλέκεται σε μία αποτρόπαια πλην όμως δίκαια δολοφονία για τον ίδιο; Ποιες μπορεί να είναι οι συνέπειες και ποιες οι επόμενες κινήσεις για να υπερασπιστεί τον εαυτό του και να μπορέσει να πείσει πως ό,τι έγινε ήταν δίκαιο; Ο συγγραφέας Nicholas Blake μας επανασυστήνεται με ένα ακόμα αστυνομικό μυθιστόρημα αριστούργημα που μας καθηλώνει και μας εξάπτει την φαντασία ενώ δημιουργεί ένα ολόκληρο ψυχολογικό πορτραίτο πίσω από τον πρωταγωνιστή του έτσι που άλλοτε προκαλεί την συμπάθειά μας και άλλοτε την αποστροφή μας. Πρόκειται για μια ιδιαίτερη σκοτεινή υπόθεση και για ένα ακόμα πιο αγωνιώδες παιχνίδι συνειδήσεων με τον συγγραφέα να μας αφοπλίζει με την ευρηματική αφηγηματική του δεξιοτεχνία, μία ακόμα προσθήκη στην υπέροχη σειρά του μαύρου γάτου που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια.
Maurice Attia, Το κόκκινο και το φαιό, Εκδόσεις Πόλις
Η απαγωγή του πολιτικού άνδρα Άλντο Μόρο το 1978 αποτέλεσε και αποτελεί ένα ισχυρό πλήγμα για αυτό που θέλουμε να ονομάζουμε δημοκρατία, μία υπόθεση που απασχόλησε όχι μόνο την ιταλική κοινωνία αλλά και τη διεθνή γνώμη. Η Ιταλία είχε συγκλονιστεί με το γεγονός αυτό και δεν είναι λίγοι αυτοί που τότε έκριναν ως υπαίτια την ανάμειξη των Ηνωμένων Πολιτειών στην εξόντωση του μέλους του κόμματος των Χριστιανοδημοκρατών λόγω της ανάμειξης των κομμουνιστών σε μία κυβέρνηση σωτηρίας. Ο Attia, με ισχυρό όπλο τον περίφημο Πάκο Μαρτίνεθ που ξαναβρίσκει τον εαυτό του ερευνώντας μία παλιά υπόθεση, με αυτό το βιβλίο και φέρνει στο φως όσοι πολλοί θα ήθελαν να παραμείνουν στο σκοτάδι σε σχέση με τη δολοφονία του Άλντο Μόρο. Παράλληλα, προκύπτει και μια άλλη υπόθεση απόρροια ενός εγγράφου από το μακρινό 1899 και την ιστορία γύρω από μία αντισημιτική οργάνωση. Ένα πολυπεπίπεδο μυθιστόρημα αντάξιο των προηγούμενων του Attia που αποκαλύπτει τον βρώμικο κόσμο των πολιτικών παιχνιδιών που πολλές φορές είναι άκρως επικίνδυνα.
Georges Simenon, Ο Μαιγκρέ και η νεκρή κοπέλα, Εκδόσεις Άγρα
O πολυγραφότατος Ζωρζ Σιμενόν υπήρξε αδιαμφισβήτητα από τους θεμελιωτές του αστυνομικού μυθιστορήματος γράφοντας και δημιουργώντας σε μία εποχή όπου οι δυσκολίες των ανθρώπων πολεμούσαν την εύρυθμη λειτουργία της κοινωνίας γιατί η αλληλεγγύη ήταν μία δύσκολη λέξη μπροστά στην οποία ο αγώνας για επιβίωση ηχούσε πιο έντονα και πιο επιτακτικά από ποτέ. Οι εικόνες που σχημάτιζε ο ίδιος μέσα από αυτήν την πάλη των διάφορων κοινωνικών ομάδων του ενέπνευσαν τα μυθιστορήματα αυτά που έχουν λόγο ηχηρό και αντιεξουσιαστικό. Έχοντας κατά νου του την δασκάλα του είδους, την Αγκάθα Κρίστι, η οποία χάριζε στις ιστορίες της μία αραχνοΰφαντη πλοκή από τον ιστό της οποίας δύσκολα κάποιος μπορούσε να ξεμπλέξει, ο Σιμενόν προσδίδει στις δικές του περιπέτειες μία σύγχρονη μορφή ποτίζοντάς τες με τραχύτητα, ωμότητα και ευθύτητα χωρίς να αφήνει περιθώρια στον αναγνώστη να στρέψει αλλού το βλέμμα του και την προσοχή του. Έχει όμως και μία καφκική διάσταση της ανθρώπινης ύπαρξης που παλεύει για το αδύνατο και το μη αναστρέψιμο για να το καταστήσει δυνατό. Πολλοί πάλι βρίσκουν ομοιότητες με την γραφή του Καμύ και τον Ξένο, μόνο που ο Σιμενόν δεν προχωρά τόσο εις βάθος τα νοήματά του αλλά στέκεται στο ανήθικο ακροβατώντας που διακατέχει τους ήρωές του.
Φίλιπ Κερ, Φοβού τους Δαναούς, Εκδόσεις Κέδρος
Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη προσπάθεια για να συστήσει κανείς και να μιλήσει για τον Φίλιπ Κερ. Έχει εδραιωθεί το όνομά του με το ιστορικό και αστυνομικό μυθιστόρημα χρόνια τώρα και ο πρόσφατος θάνατός του ήρθε να μας θυμίσει το μεγαλείο της γραφής του και την ποιότητα της αφήγησής του καθώς μας ταξιδεύει στα έγκατα της ιστορίας μέσα από έναν αστυνομικό μανδύα που μόνος εκείνος ξέρει να μεταχειρίζεται τόσο εύστοχα. Ο Μπέρνι Γκούντερ, αυτός ο ηρωικός υπάλληλος που εξιχνιάζει εγκλήματα, είναι ταυτισμένος με τον μοναδικό Κερ και ως αναγνώστες δεν χορταίνουμε να διαβάζουμε για τις περιπέτειές του στον χρόνο. Εδώ βρισκόμαστε μέσα στο σώμα του Β’ Παγκοσμίου πολέμου και ο ήρωας του Κερ έρχεται αντιμέτωπος με το ειδεχθές έγκλημα των Ναζί κατά των Εβραίων της Θεσσαλονίκης, άραγε ποιος δολοφόνησε τον πρώην στρατιώτη της Βέρμαχτ και ποιος θέλει να του κλείσει το στόμα;
Αγκάθα Κρίστι, Ο μυστηριώδης κύριος Κουίν, Εκδόσεις Ψυχογιός
Η Αγκάθα Κρίστι θεωρείται, και δίκαια, η «Βασίλισσα του είδους», μοιάζει στην όψη με την Βασίλισσα Ελισσάβετ. Οι ιστορίες της έχουν αφήσει εποχή και με τον ιδιαίτερο, ευφυή και γοητευτικό τρόπο γραφής της εδραίωσε, μαζί με συγγραφείς όπως ο Έντμουντ Κρίσπιν, η Ντόροθυ Σάιερς και άλλους μια ολόκληρη σχολή αστυνομικού μυθιστορήματος. Η ίδια δεν θα πάψει ποτέ να μνημονεύεται ακόμα και σήμερα όταν κάποιος θέλει να αναφερθεί στο αστυνομικό μυθιστόρημα, θα μπορούσαμε να την ονομάσουμε Ντίκενς του αστυνομικού. Στα μυθιστορήματά της θα βρούμε συνήθως να πρωταγωνιστεί ο περίφημος Βέλγος επιθεωρητής Ηρακλής Πουαρό και η Μις Τζέιν Μαρπλ. Ωστόσο, σε αυτό απουσιάζουν οι δύο περίφημοι επιθεωρητές καθώς πρωταγωνιστεί ο περίφημος κύριος Κουίν και η πολυσχιδής προσωπικότητά του, ο αινιγματικός του χαρακτήρας που μας βάζει σε σκέψεις. Είναι και αυτός εκκεντρικός, φλεγματικός κύριος, είναι ένας μυστηριώδης τύπος όπως αναφέρει και ο τίτλος και η Κρίστι τον τοποθετεί σε πρώτο πλάνο για να μας δημιουργήσει ένα πλέγμα αγωνίας.
Ρόμπερτ Φαν Γκούλικ, Το αίνιγμα της κινέζικης καμπάνας, Εκδόσεις Μίνωας
Οι ιστορίες του Δικαστή Τι που υπήρξε ένα πραγματικό πρόσωπο της εποχής της δυναστείας των Τανγκ από το 630 έως το 700 μ.Χ. αποτελεί τον αντίστοιχο Σέρλοκ Χολμς του ξεχωριστού συγγραφέα, διπλωμάτη αλλά και μελετητή του πολιτισμού της Ανατολής Ρόμπερτ Βαν Γκούλικ. Οι αστυνομικές ιστορίες του δεν έχουν πάψει ποτέ να προκαλούν ευχάριστα το κοινό καθώς τα βιβλία του αποτελούν μία πρώτης τάξεως ευκαιρία για τον αναγνώστη να ανακαλύψει νέα μονοπάτια και να έρθει σε επαφή με έναν μακρινό πολιτισμό όπως αυτός της Κίνας που είναι όμως σαγηνευτικός λόγω της διαφορετικότητάς του. Ο ίδιος ο Γκούλικ, ο οποίος έζησε πολλά χρόνια στην Ανατολή, ξετυλίγει το κουβάρι μίας περίεργης υπόθεσης μέσα από την οποία όμως και με όπλο το αστυνομικό του δαιμόνιο περιγράφει τον τρόπο ζωής και δράσης στην Κίνα της εποχής.
