Εδώ και περίπου δύο χρόνια έχω αναλάβει είτε μόνος μου, είτε συμμετέχοντας σε ομάδες, προσπάθειες καθαρισμού ακτών, ανακύκλωσης υλικών και αναδάσωσης, κατανοώντας τον μέγα κίνδυνο που διατρέχει πια ο πλανήτης μας. Κινητοποιούμαι από την κλήση της συνείδησής μου όπως και τόσοι άνθρωποι που μόνοι ή συλλογικά παλεύουν να σώσουν τον πλανήτη από το τέλμα που οδηγείται. Και αυτό γιατί τόνοι πλαστικού συσσωρεύονται καθημερινά στις θάλασσες μας, ψάρια πνίγονται από σακούλες που επιπλέουν στο βυθό, χελώνες βρίσκουν φρικτό θάνατο από δίχτυα ή πετονιές τυλιγμένες γύρω από το λαιμό τους και δεν της αφήνουν να αναπνεύσουν. Δυστυχώς, τα παραδείγματα ανά την παγκόσμια επικράτεια είναι πάρα πολλά. Πρόσφατα μάλιστα στην Αλόννησο, η γνωστή φώκια, ο Κωστής, βρήκε τραγικό θάνατο από ψαροντούφεκο.
Πέρα από αυτά τα τραγικά συμβάντα, σε πολλές χώρες ανά τον κόσμο, η έννοια περιβαλλοντική συνείδηση απουσιάζει για διάφορους λόγους που δεν είναι της παρούσης και επιπλέον η διαχείριση των απορριμμάτων σε πολλές από αυτές τις χώρες όπως η δική μας δεν έχει ακόμα λυθεί. Αν κοιτάξουμε σε άλλες ηπείρους λιγότερο ανεπτυγμένες και σε χώρες που δεν έχουν ακόμα επιστρατεύσει την πολύ σημαντική λύση της ανακύκλωσης πλαστικών και άλλων συσκευασιών ή τον ενάλιο καθαρισμό, το πρόβλημα είναι εξαιρετικά οξυμένο, είναι ένα πρόβλημα που απειλεί τα ζώα και τον ίδιο τον άνθρωπο και που οφείλει επειγόντως να μας προβληματίσει και να μας κινητοποιήσει όλους μαζί και καθέναν ξεχωριστά στην καθημερινότητά μας. Είμαστε υπεύθυνοι όλοι, το κράτος, οι πολίτες, οι επιχειρήσεις, οι οργανώσεις και έχουμε σοβαρούς λόγους να αναλάβουμε δράση και να αναλάβουμε πρωτοβουλίες.
Έχουμε πολλά όπλα στη φαρέτρα μας, από την πλαστική σακούλα που δεν θα χρησιμοποιήσουμε γιατί θα έχουμε τη μόνιμη πάνινη, από το πλαστικό ποτήρι που δεν θα χρησιμοποιήσουμε επιλέγοντας ένα ποτήρι πολλαπλών χρήσεων, από το αυτοκίνητο που δεν θα οδηγήσουμε για να χρησιμοποιήσουμε τα πιο φιλικά προς το περιβάλλον μέσα μαζικής μεταφοράς για να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο υπερθέρμανσης του πλανήτη καθώς και πολλές άλλες πιθανές εναλλακτικές και βιώσιμες λύσεις για να βελτιώσουμε την κατάσταση του πληγωμένου πλανήτη μας. Είναι πλέον διαδεδομένο πως είμαστε ενώπιον μιας κλιματικής κρίσης την οποία διανύουμε και η οποία επελαύνει με αλματώδεις ταχύτητες που ίσως και να μην τις προλαβαίνουμε από όσο ισχυρίζονται οι ειδικοί. Οι δράσεις μας όμως ίσως και να επιβραδύνουν τον κίνδυνο αυτό και να μπορέσουμε να σώσουμε την παρτίδα. Γιατί όπως λένε και οι ειδικοί δεν υπάρχει πλανήτης άλλος, παρά μόνον αυτός. Τα παρακάτω βιβλία, το καθένα μέσα από το δικό του πολύ ιδιαίτερο πρίσμα, θα μας βοηθήσουν να έρθουμε σε επαφή με το ζήτημα αυτό και να αναθεωρήσουμε έτσι τον τρόπο συμπεριφοράς μας.
Etienne–Bonnot de Condillac, Πραγματεία για τα ζώα, Εκδόσεις Πόλις
Έχει ακουστεί πως τον 18ο αιώνα κάποιος “οικολόγος” βασιλιάς κατάφερε μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα να αφανίσει ένα συγκεκριμένο είδος πτηνού, το οποίο σήμερα δεν υπάρχει ούτε για δείγμα. Εκείνη την εποχή, δεν υπήρχε κανενός τύπου οικολογική συνείδηση. Ωστόσο, την ίδια εποχή γράφεται και αυτό εδώ το σύγγραμμα που στέκεται ως αντίβαρο στην αδιαφορία των ανθρώπων για το οικοσύστημα. Σε αυτό το πόνημα ο εμπνευσμένος φιλόσοφος, επιστημολόγος, ψυχολόγος και συγγραφέας Κοντιγιάκ, εμπνευσμένος ιδιαίτερα από τις απόψεις του Τζον Λοκ, πραγματεύεται με τον δικό του ιδιαίτερο τρόπο την σχέση του ανθρώπου με τα ζώα, τον τρόπο που θα πρέπει να συμπεριφερόμαστε σε αυτά και τον τρόπο με τον οποίο θα μάθουμε να συμβιώνουμε αρμονικά. Η πραγματεία του αυτή αποτέλεσε ένα κάποιου είδους οικολογικό μανιφέστο ήδη από τον 18ο αιώνα.
Beatrice Cerocchi & Isabel Sanchez Vegara, Τζέιν Γκούντολ, Εκδόσεις Παπαδόπουλος
Η Τζέιν Γκούντολ υπήρξε εμβληματική μορφή στον αγώνα υπέρ της υπεράσπισης των ζώων – υπάρχει και πρόσφατη σχετική ταινία για τη ζωή της – μάλιστα υπάρχει και ένα ίδρυμα με το όνομά της, ένα ίδρυμα που παλεύει να διασώσει ζώα από την εκμετάλλευση και την σκλαβιά. Μέσα από αυτό το υπέροχα εικονογραφημένο βιβλίο, η αφηγήτρια και ακτιβίστρια Γκούντολ που υπηρετεί μέχρι και σήμερα την αποστολή της, μας καλεί να την προστατεύσουμε αφού πρώτα την αγαπήσουμε και καταλάβουμε πως είναι το μεγάλο μας σπίτι και όχι ένα μέρος όπου εναποθέτουμε τα σκουπίδια μας ή εκφράζουμε την ασύδοτη και αδιάφορη συμπεριφορά μας. Ο άνθρωπος έχει μάθει εύκολα να καταστρέφει όλα όσα η φύση χρειάζεται χρόνο για να οικοδομήσει και αρκεί, όπως έχουμε διαπιστώσει στις μέρες μας, αυτή η αδιαφορία και η ασυνείδητη συμπεριφορά να κοστίσει πολύ ακριβά.
Νίκος Ράπτης, Πολιτική φιλοζωία, Εκδόσεις Μεταίχμιο
Ο συγγραφέας μέσα από αυτό το εύληπτο και πολύ εμπεριστατωμένο βιβλίο υπενθυμίζει στον αναγνώστη πως η προστασία των ζώων θα γίνει, αν δεν έχει γίνει ήδη, ο υπ’ αριθμόν ένα λόγος της ίδιας μας της ύπαρξης, η ύπαρξή τους είναι συνυφασμένη και άρρηκτα συνδεδεμένη με την δική μας. Υπογραμμίζει το γεγονός πως ο άνθρωπος και το μέλλον του εξαρτώνται άμεσα από την ευζωία των ζώων, αυτών των πλασμάτων που δεν είναι κάποια καλλωπιστικά όντα που απλά συνυπάρχουν μαζί μας στον κόσμο. Από την προστασία τους ή μη, εξαρτάται το κατά πόσο αυτός ο κόσμος θα συνεχίσει να ζει ειρηνικά και υπό μία σχετική ευημερία, τα ζώα είναι λοιπόν εκείνες οι υπάρξεις που έχουν λόγο και μάλιστα καθοριστικό σε όλα αυτά που συμβαίνουν και θα συμβούν. Η άγρια φύση για παράδειγμα που τόσο ωραία περιέγραψαν συγγραφείς και συγγραφείς οφείλει να παραμείνει άγρια.
Βλάντισλαβ Στάνισλαβ Ρέϊμοντ, Εξέγερση, Εκδόσεις Οκτάνα
“Ανέβα στο δέντρο και δες αν καίγονται τα δάση που έχουμε μπροστά μας. Τα πουλιά φεύγουν από ‘κει και φτάνει τσίκνα καμμένου” διέταξε… Κουνήσου, ανθρώπινο γέννημα, όσο έχω τις καλές μου” φώναξε χωρίς υπομονή” γράφει χαρακτηριστικά ο βραβευμένος με Νόμπελ λογοτεχνίας Ρέϊμοντ. Πάνε σχεδόν εκατό χρόνια από την συγγραφή αυτού του πρωτοποριακού αλλά και τόσο διορατικού μυθιστορήματος. Ένα μυθιστόρημα που δυστυχώς έγινε συν τω χρόνω ένα κάλεσμα για την προστασία και τη διαφύλαξη της απειλούμενης άγριας ζωής, ένα μυθιστόρημα σκληρό που παρουσιάζει με ωμότητα την αλόγιστη σπατάλη των φυσικών πόρων και την απερίσκεπτη συμπεριφορά του ανθρώπου που έχει τη μανία της καταστροφής αντί της σωτηρίας. Ο συγγραφέας με ένα απεγνωσμένο σύγγραμμα μιλά ανοιχτά για την ανάγκη των ζώων να πάρουν τα ηνία της δικής τους ελευθερίας στα χέρια τους και να υπερισχύσουν έναντι του βάρβαρου καταπιεστή ανθρώπου.
Τζόναθαν Σαφράν Φόερ, Το κλίμα είμαστε εμείς, Εκδόσεις Κέδρος
Ο στρατευμένος και ευφυής συγγραφέας του βιβλίου Τρώγοντας ζώα επανέρχεται με ένα ακόμα ρηξικέλευθο και ιδιαίτερα διορατικό βιβλίο, το οποίο μας καλεί να αφυπνιστούμε από τον λήθαργο της αδράνειας και να ξεκινήσουμε μια ζωή πιο φιλική προς το περιβάλλον, την πηγή δηλαδή ζωής μας. Οι άνθρωποι, όπως αναφέρει και ο συγγραφέας, οφείλουμε να βάλουμε σε δευτερεύοντα ρόλο την άνεσή μας και να επικεντρώσουμε το ενδιαφέρον μας και την προσοχή μας στο πώς αυτός ο πλανήτης θα συνεχίσει να είναι βιώσιμος και λειτουργικός, τόσο για εμάς όσο και για τις επόμενες γενιές. Ο Φόερ είναι από εκείνους που ξέρουν να πείθουν και χρησιμοποιεί μια γλώσσα ιδιαίτερα ευχάριστη παρόλο που γίνεται δυσάρεστος αφού μας ξεβολεύει, εμμέσως πλην σαφώς. Ας κάνουμε την αρχή διαβάζοντας το βιβλίο αυτό και ας αλλάξουμε τις συνήθειές μας για το δικό μας καλό και το καλό όλων.
