Έχοντας ταξιδέψει και ζήσει σε πολλά σημεία του ορίζοντα, έχοντας παρατηρήσει τόσα έντονα γεγονότα στα μέρη αυτά και έχοντας το μικρόβιο του ψυχαναλυτή τόσο στο πνεύμα όσο και στο χαρτί, ο μοναδικός Γκράχαμ Γκρην υπήρξε, διατηρώντας απόλυτα τη διαφορετικότητά του, ένα κράμα ανάμεσα σε Τζόζεφ Κόνραντ και Σόμερσετ Μωμ. Γνώριμος ήδη στο ελληνικό κοινό από τα πολλά μυθιστορήματά του, πολλά από τα οποία έχουν εκδοθεί από τις εκδόσεις Πόλις, ο Γκράχαμ Γκριν υπήρξε πράκτορας των Βρετανικών Μυστικών υπηρεσιών και από τη θητεία του αυτή άντλησε πολλά από τα θέματά του. Χρησιμοποίησε τις εμπειρίες του και όλη αυτή τη γνώση που αποκόμισε για να εμπνευστεί θέματα και να αφιερωθεί στη συγγραφή σπουδαίων βιβλίων που θίγουν ζητήματα φλέγοντα και καίρια, επίκαιρα μέχρι και σήμερα.
Ένας άνθρωπος ευάλωτος και εύθραυστος, ένας άνθρωπος που αναζητά διεξόδους
Γνωστός για την ευαισθησία του σε κοινωνικά, πολιτικά και θρησκευτικά θέματα που τον οδήγησαν στη συγγραφή πολλών μυθιστορημάτων όπως ένα εκ των κορυφαίων του “Η Δύναμις και η Δόξα” ή “Ο ήσυχος Αμερικανός”, ο πολυταξιδεμένος και αποδέκτης πολλών ερεθισμάτων Γκράχαμ Γκρην, εντάσσει στις ιστορίες του ανθρώπους που ακροβατούν ανάμεσα στην από Θεού συγχώρεση και την προσωπική τους θυσία εις το όνομα του Πατρός. Εγγεγραμμένος σε ένα πλαίσιο αυτολύτρωσης από τα δεινά που τον μαστιγώνουν ως άνθρωπο τον ίδιο, ο Γκρην μεταθέτει τις ανησυχίες του στα πρόσωπα που περιγράφει και ντύνει τους χαρακτήρες του με την αγωνία του Θείου δράματος που κάθε φορά εκφράζεται διαφορετικά στο πρόσωπο του καθενός.
Ο Γκριν δεν αφηγείται απλά τα γεγονότα αλλά καθίζει τους ήρωές του στην πολυθρόνα του ψυχολόγου, τους ακτινογραφεί και μας τους παραδίδει έτοιμους να εισέλθουν μέσα μας για να τους παρακολουθήσουμε και να εξάγουμε τα συμπεράσματά μας. Η γλώσσα του και το ύφος του ταυτίζονται με το απαραίτητο πλαίσιο μέσα στο οποίο κινείται το μυθιστόρημα και εκφράζουν τη ζωή ενός ανθρώπου σχεδόν που στροβιλίζεται και βασανίζεται από ερωτήματα για όσα του έχουν συμβεί. Ο πρότερος βίος του τον ενταφιάζει μέσα σε στοές ανησυχίας και ενδοσκόπησης και όταν μεταβαίνει στο παλιό Βελγικό Κονγκό, τότε η επαφή του με εκπροσώπους της καθολικής θρησκείας αρχίζει να του γρατζουνάει τον σκληρό δίσκο της ψυχής του.
Στην πραγματικότητα -και διαβάζοντας το βιβλίο με προσοχή- ανακαλύπτουμε έναν άνθρωπο του οποίου ο νους διαπνέεται από ανασφάλεια και ανισορροπία, έχει διαπράξει κάτι απαγορευμένο, σαν τον καρπό των πρωτόπλαστων, είναι ανάξιος των πράξεών του ή χαμένος εντελώς και άρα καμένο χαρτί όπως αναφέρει και ο τίτλος του μυθιστορήματος; Έχει δικαίωμα στη συγχώρεση και άραγε θα αποδεχθεί να την αναζητήσει, είναι τα ερωτήματα που καίνε. Ο Γκρην είναι σταθερός στις νύξεις του περί θρησκείας σε όλα του τα βιβλία, έτσι όπως έκανε και ο σύγχρονός του Ζοζέ Σαραμάγκου, ωστόσο δεν παίρνει θέση αλλά μας υποβάλλει στη διαδικασία να αναρωτηθούμε περί του ήρωά του. Επικαλείται τα θεία για να διαμορφώσει το πλαίσιο μέσα στο οποίο ο Κερύ θα μας παρουσιαστεί και τελικά αναρωτιόμαστε ως εξωτερικοί παρατηρητές μα και ως συνδιαμορφωτές απόψεων αν τελικά όλο αυτό το σκηνικό στο έργο που ανεβάζει είναι μία γροθιά στην ιδέα περί Θεού και περί συγχώρεσης, μία κραυγή αποκάλυψης της προστασίας των αδύνατων και τρωτών ανθρώπων που είναι ευάλωτοι και εύθραυστοι.
Η λέπρα είναι ένα κεντρικό θέμα, ένα στίγμα που για εκείνη την εποχή ήταν οδυνηρό και ταύτιζε τον άνθρωπο ως κάτι μιαρό, ένα εξόριστο ον που δεν έχει δικαίωμα στη ζωή. Ο ίδιος αναφέρει: “Θα προτιμούσαν να τους πλύνουν τα πόδια με τα μαλλιά τους σαν τη γυναίκα του Ευαγγελίου, παρά να τους καθαρίσουν με κάποιο αντισηπτικό”. Τελικά αυτοί είναι οι άνθρωποι που οδηγούνται στην «πυρά» και τον θάνατο για να εδραιώσουν την αγιότητα του Χριστού και την λάμψη του εις τους αιώνες των αιώνων ή είναι η αποδοχή πως ο άνθρωπος ποτέ δεν θα κατανοήσει την μεγαλειότητα της θυσίας για κάτι μεγαλειώδες που δεν βρίσκεται στα επίγεια στρώματα; Ο Γκρην θέτει εμμέσως πλην σαφώς ερωτήματα για αιώνες μετέωρα περί της υπάρξεως του Θεού. Ο Κερύ είναι ένα πρόσωπο ιδιαίτερο, ιδιόρρυθμο, ένας χαρακτήρας που παγιώνει εκείνον που αδυνατεί να ξεφύγει από το παρελθόν του.
Η παρουσία της Εκκλησίας μέσω του ηγούμενου από τη μία και του Κερύ από την άλλη, δημιουργούν μια δυάδα που αναδεικνύει τον ρόλο της συγχώρεσης ως το απόλυτο και ευκταίο γεγονός. Είναι μια σχέση εξομολογητική για τον Κερύ, ο οποίος όμως αδυνατεί να δει όλη την αλήθεια μπλεγμένος σε ένα περιβάλλον όπου επικρατούν και οι φυλετικές διακρίσεις και όλη η κρίσης της αποικιοκρατίας που καλά κρατεί και διατηρείται τόσα χρόνια. Ο Κερύ μοιάζει δέσμιος των ίδιων του των περιπετειών και των αποφάσεων, δεν πιστεύει πια και δεν βρίσκει κανέναν ενδοιασμό να το ανακοινώσει με κάθε ευθύτητα και ειλικρίνεια στον ηγούμενο. Με αυτόν τον τρόπο, ο εξαιρετικά δεξιοτέχνης Γκρην μάς θέτει ως θεατές και αναγνώστες να γίνουμε εμείς οι υποστηρικτές ή αρνητές του ήρωά του για την απόφασή του αυτή. “Κάπου κάπου ο άνθρωπος χρειάζεται απεγνωσμένα κάποιον που να βιώνει τις ίδιες αδυναμίες”.
“Δεν θέλω να αγαπάτε τη λέπρα. Θέλω να εξαλειφθεί η λέπρα”
“Όταν κάποιος είναι ξένος, άγνωστος μεταξύ αγνώστων, προσπαθεί πάντα να δημιουργήσει μια οικεία ατμόσφαιρα, ίσως με κάποια φωτογραφία ή με καμιά σειρά βιβλία…”
