Στα χαλεπά χρόνια του μεσοπολέμου εκτυλίσσεται η ιστορία που ο Ρούγκε μας αφηγείται με τόση λεπτομέρεια και με αφορμή τα όσα γεγονότα λαμβάνουν χώρα στην κομμουνιστική Σοβιετική Ένωση της ταραγμένης δεκαετίας του ’30 που ακολουθεί την ακόμα πιο ταραγμένη περίοδο του ’20, ενώ επέρχεται μια περίοδος που θα σημάνει πολλά για αυτή την τόσο πολυδιάστατη πληθυσμιακά χώρα. Οι πρωταγωνιστές του Ρούγκε φτάνουν σε μια Σοβιετική Ένωση σχεδόν σαθρή, γεμάτη υποκρισία και άκρως αντιδημοκρατική παρά τις εξαγγελίες, τις επαναστάσεις, τα μανιφέστα και όλα τα άλλα που υπόσχονταν μια κοινωνία της ισότητας και της δικαιοσύνης. Στα μάτια των υψηλά ιστάμενων αυτές μοιάζουν ιδέες σπουδαίες μα η πράξη επιδεικνύει τελικά τα αποτελέσματα και αυτή δείχνει το δρόμο κατά πόσο η κοινωνία μπορεί να ωφεληθεί από όλα αυτά.
Όμηροι ενός πολιτικού συστήματος που υποβαθμίζει τον άνθρωπο και την ελευθερία του
Ο Ρούγκε, με εξαιρετική δεξιοτεχνία και αφηγηματικό οίστρο, ξεδιπλώνει το κουβάρι των εξελίξεων σε μια Σοβιετική Ένωση που θέτει ανθρώπους στην υπηρεσία του κόκκινου συστήματός της διατυμπανίζοντας για την ισχύ του και την αξία να τίθεται κανείς στο καθήκον της υπεράσπισής του. Η Ευρώπη όλο και αλλάζει, τα κινήματα του φασισμού και του εθνικοσοσιαλισμού κυριαρχούν και το φάσμα του πολέμου όλο και πλησιάζει ενώ η Σοβιετική Ένωση ως οντότητα κινείται σε άλλες σφαίρες πολιτικές και παρακολουθεί τις εξελίξεις από άλλο μετερίζι. Τα όσα συμβαίνουν στο ξενοδοχείο Μετροπόλ, όπου ο συγγραφέας στήνει το σκηνικό δράσης του, είναι μια μικρογραφία των όσων συμβαίνουν έξω από αυτά. Φιμωμένη η ελευθερία του τύπου, πολιτικές εξορίες σε πρώτη προβολή, παύση της ανεξαρτησίας της ελευθερίας της γνώμης, άνθρωποι σε περιορισμό και υπό παρακολούθηση, είναι μόνο μερικά από τα δυσοίωνα που επικρατούν.
Το σταλινικό οικοδόμημα καλά κρατεί και διατηρείται σε υψηλά επίπεδα αντοχής και διάρκειας χάρη στον σύντροφο Στάλιν, τον οποίο όλοι θαυμάζουν αλλά και χάρη σε όσους τον υπηρετούν και πραγματοποιούν με ζέση την πολιτική του. Όσοι βρίσκονται έξω από το δίκτυό του και αντιδρούν, όπως εκείνοι που κατοικούν στο ξενοδοχείο Μετροπόλ, αντιμετωπίζονται ως μιάσματα και ως εχθροί της χώρας, στέλνονται εις το πυρ το εξώτερον βιώνοντας την αθλιότητα και την παραγκώνιση. Αναφέρει ο συγγραφέας για το σύστημα και τις αξίες του: “Οι πολίτες της ΕΣΣΔ έχουν δικαίωμα στην εργασία, δικαίωμα στην ανάπαυση, δικαίωμα στην υλική υποστήριξη στα γηρατειά, δικαίωμα στη μόρφωση, το οποίο διασφαλίζεται με δωρεάν σχολική και πανεπιστημιακή εκπαίδευση, με κρατικές υποτροφίες για την πλειονότητα των φοιτητών…”.
Διαβάζοντας όλο και περισσότερο για την περίοδο του μεσοπολέμου και μελετώντας κανείς, τόσο τα ιστορικά όσο και τα μυθιστορηματικά βιβλία που γράφτηκαν κατά τη διάρκεια της συγκεκριμένης συγκυρίας, ανακαλύπτει πόσο η ατομική ευθύνη του καθενός και της καθεμιάς τελικά οδήγησε στην άνοδο του ναζισμού. Μία κοινωνία βρισκόταν σε αναβρασμό λόγω των ιστορικών γεγονότων με την απώλεια εισοδήματος, τη ραγδαία αύξηση της ανεργίας και τον πληθωρισμό που κάλπαζε και προκαλούσε φτώχεια και ανέχεια. Αυτά είναι πραγματικά γεγονότα που κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ούτε και να αγνοήσει. Και αυτά αναφέρονται μέσα στο μυθιστόρημα γιατί ο συγγραφέας αναφέρεται σε πραγματικά γεγονότα που είναι συνυφασμένα με το παρελθόν του και μας τα αποκαλύπτει. Όλα είναι μετέωρα και όλα είναι ρευστά σε ένα πολιτικό και κοινωνικό γίγνεσθαι όπου τίποτα δεν είναι βέβαιο και στέρεο γιατί τα ιστορικά γεγονότα είναι εδώ και επηρεάζουν.
Η απόγνωση είναι ζωγραφισμένη στα πρόσωπα της Σαρλότε και του άντρα της, αδυνατούν να κατανοήσουν τα όσα συμβαίνουν και πασχίζουν να βρουν μια διέξοδο σε όλο αυτό το σάπιο σκηνικό που έχει στηθεί. Τα ίδια και χειρότερα θα συμβούν σε συγγραφείς της εποχής όπως ο Ισαάκ Μπάμπελ και ο Όσιπ Μάντελσταμ, οι οποίοι θα πληρώσουν τη δική τους ζωή την αντίστασή τους στην ασυδοσία και την τυφλή πίστη σε ένα οικοδόμημα χτισμένο πάνω σε άμμο. Έχει σημασία αυτή η αναδρομή, διότι ο Ρούγκε με τη δεξιοτεχνική αφήγησή του ακολουθεί τον δρόμο των μεγάλων αυτών αφηγητών και μας παρασύρει με την μηχανή του χρόνου σε εκείνα τα δύσκολα χρόνια. Οι δύο κόσμοι, δηλαδή των ηρώων μέσω του συγγραφέα, είναι τόσο κοντά και είναι και οι δύο τόσο δραματικοί που μας προκαλούν θλίψη, οίκτο και απόγνωση για τα όσα διαδραματίζονται σε μία σοβιετική κοινωνία που βυθίζεται όλο και περισσότερο στην καταστροφή.
Στο βιβλίο αναφέρονται ονόματα που έπαιξαν ρόλο στη διαμόρφωση των γεγονότων και η ιστορία είναι για τον Ρούγκε τροφή για σκέψη. Τα πρόσωπα της Ιστορίας είναι συνυφασμένα με τις τύχες των λαών, πρόσωπα που άλλαξαν προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο τον ρου της ιστορίας και τον επηρέασαν καίρια με τις σωστές ή λανθασμένες αποφάσεις της. Η ιστορία μάς διδάσκει και μας θυμίζει πώς να αποφεύγουμε τα λάθη του παρελθόντος, πολλές φορές όμως μας θυμίζει και το πόσο τρωτοί είμαστε, πόσο εύθραυστοι είμαστε, πόσο αδύναμοι είμαστε. Η Ιστορία είναι όμως και αμείλικτη και διορθωτική πολλές φορές, τοποθετεί τα πράγματα στη θέση τους και φέρνει στο προσκήνιο όλα εκείνα που κάποιος θα ήθελε να μείνουν εν κρυπτώ.
“Είναι αδύνατον να επινοήθηκαν εκατοντάδες εγκλήματα και σαμποτάζ, εκατοντάδες δημοσιογράφοι να έβγαλαν από το μυαλό τους όσα έγραψαν στα άρθρα τους”
“Ο καπιταλισμός ήταν άδικος. Καπιταλισμός σήμαινε ότι οι μεσάζοντες έριχναν το σιτάρι στη θάλασσα για να κρατήσουν τις τιμές σταθερές, ενώ κάπου αλλού υπήρχαν άνθρωποι που πεινούσαν”
