Ο Μακιαβέλλι έχει παρεξηγηθεί από πολλούς που χρησιμοποιούν εσφαλμένα το όνομά του για να δηλώσουν και να υπονοήσουν ένα κάποιο είδος δολοπλοκίας ή και συνωμοσίας, κάτι που σαφώς και δεν ισχύει επ’ ουδενί. Αυτό καθίσταται σαφές μέσα από αυτό το εγχειρίδιο γνωριμίας με τον κορυφαίο στοχαστή που έβαλε τη σφραγίδα του στα γράμματα και στην πολιτική σκέψη. Αδιαμφισβήτητα, ο ηγεμόνας αποτελεί ένα από τα πιο εμβληματικά βιβλία στην ιστορία των αιώνων και είναι ένα βιβλίο που γράφεται από τον Νικολό Μακιαβέλι ως οδηγός διακυβέρνησης και οδηγός δημοκρατίας σε άστατους καιρούς. Σε αυτό, καταγράφει όλες του τις σκέψεις περί της ορθής ηγεμονίας τόσο σε καιρούς ειρήνης όσο και πολέμου, απόψεις που ποτέ δεν έγιναν αποδεκτές και σεβαστές, ποτέ δεν εισακούστηκαν από την φλωρεντινή πολιτική τάξη της εποχής του.
Εισαγωγή στη ζωή και τις απόψεις ενός διαχρονικού στοχαστή με καίρια πολιτική σκέψη
“Έχουμε ανάγκη την ιστορία, γιατί μας χρειάζεται η ανάπαυλα. Μια παύση για να καταλαγιάσει η συνείδησή μας, για να διατηρήσουμε τη δυνατότητα να έχουμε συνείδηση – ως έδρα όχι μόνο της σκέψης, αλλά και ενός πρακτικού λόγου που θα μας δίνει κάθε ελευθερία δράσης. Σε αυτό το έργο αφοσιώνονται με απόλυτη συνέπεια οι ποιητές: να διασώσουν το παρελθόν, να διασώσουν τον χρόνο από τους φρενήρεις ρυθμούς του παρόντος”. Αυτά μεταξύ πολλών άλλων δήλωσε κατά το εναρκτήριο μάθημα ο Patrick Boucheron στο Collège de France, ένα από τα ιστορικότερα ιδρύματα της Γηραιάς ηπείρου. Αυτό κάνει πράξη και με αυτό το πόνημα ο Πατρίκ Μπουσερόν με σκοπό να μας μυήσει στη ζωή του Μακιαβέλλι και στις πτυχές που ενδεχομένως αγνοούμε.
Ο Μακιαβέλλι ενδεχομένως μελέτησε τους Αρχαίους Έλληνες αλλά και Ρωμαίους συγγραφείς και φιλοσόφους όπως για παράδειγμα τον Θουκυδίδη αλλά και το Μάρκο Αυρήλιο καθώς τόσο αυτοί όσο και πολλοί άλλοι είχαν ήδη μιλήσει και καταθέσει τις απόψεις τους για αυτό το μέγα ζήτημα στα δικά τους γραπτά. Ο Μακιαβέλλι, πρωτοπόρος και ρηξικέλευθος για την εποχή του αλλά και για κάθε εποχή, είναι ο συγγραφέας,, εκτός από τον Ηγεμόνα και των όχι και τόσο γνωστών στο ευρύ κοινό Φλωρεντινών ιστοριών, ιστοριών που αποτυπώνουν ανάγλυφα την μακραίωνη ιστορία της πόλης της Φλωρεντίας αλλά και της ευρύτερης περιοχής μέσα από τα μάτια ενός σπουδαίου στοχαστή. Φιλόδοξος και πολυμήχανος σαν Οδυσσέας υφαίνει ήδη τον ιστό της πολιτικής του αναρρίχησης με υπομονή και στρατηγική που πολλοί θα ζήλευαν για να καταδείξει στους ανθρώπους πώς θα πρέπει να κινούνται πολιτικά με στόχο το κοινό καλό.
Ωστόσο, μέσα από το βιβλίο διαβάζουμε πως τα προσκόμματα και τα συμφέροντα τον καθιστούν δευτερεύον πρόσωπο και όχι πρωταγωνιστή τη στιγμή που είναι έτοιμος ο ίδιος να πρωταγωνιστήσει στα πολιτικά δρώμενα της εποχής και να αναλάβει ρόλο. Για αυτό και απογοητευμένος αλλά και δραστήριος, ρίχνεται με μεράκι στη συγγραφή κειμένων που παραμένουν επίκαιρα και πάντα ζωντανά μέχρι σήμερα. Ο ίδιος, ζυγίζει τις καταστάσεις και φροντίζει να “χτυπήσει” την κατάλληλη στιγμή για να αδράξει την ευκαιρία που γνωρίζει πως θα του δοθεί, είναι η τέχνη, η δική του τέχνη αυτή. Μα αυτή η ευκαιρία και η ελπίδα να δει το όραμά του να παίρνει σάρκα και οστά πέφτει στο κενό λόγω συμφερόντων και εχθρών που τον φοβούνται.
Ο Μακιαβέλι είναι πανούργος και οξυδερκής, είναι εκείνος που γράφει “γεννήθηκα φτωχός και έμαθα να μοχθώ σκληρά προτού γλεντήσω”. Προφανώς και δεν περιγράφεται ως άγιος από τον Μπουσερόν, αλλά είναι γεγονός πως επιδιώκει να περιγράψει με αντικειμενικό τρόπο τα πεπραγμένα του σε μια προσπάθεια να σκιαγραφήσει την προσωπογραφία του. Σε ένα άλλο σημαντικότατο βιβλίο με τίτλο “Ποιος ήταν πραγματικά ο αμφιλεγόμενος συγγραφέας του Ηγεμόνα” πάλι από τις εκδόσεις Πατάκη, ο συγγραφέας Νικολλό Καπόνι, θα αναλύσει την προσωπικότητα του αινιγματικού Μακιαβέλλι για να μπορέσει ο αναγνώστης, ειδικός και μη, να έρθει σε επαφή με το πραγματικό πρόσωπο του πολιτικού στοχαστή. “Να ξέρετε μόνο ότι ούτε τα σχεδόν πενήντα χρόνια μου με ταλανίζουν, ούτε τα πλέον δύσβατα μονοπάτια με αποθαρρύνουν, ούτε η σκοτεινιά της νύχτας με τρομάζει” εκμυστηρεύεται ο ατάραχος Μακιαβέλλι.
Ο σπουδαίος ιστορικός Πατρίκ Μπουσερόν ξετυλίγει διάφορες πτυχές του βίου του, το γεγονός πως υπήρξε αστός και αριστοκράτης μαζί και είχε τη δυνατότητα να έχει επαφή με τα ανώτατα κλιμάκια της Φλωρεντινής εξουσίας. Ο Μακιαβέλλι είναι από αυτούς που μιλάει χωρίς να κρατά προσχήματα και για αυτό ο λόγος του είναι απεχθής στο περιβάλλον του. Με όπλο και μοχλό την αρχαία σκέψη ξεδιπλώνει το κουβάρι των πολέμων και των συγκρούσεων για να συγκρουστεί ο ίδιος με την ανάγκη για προσφυγή σε συρράξεις. Ο ίδιος παρουσιάζεται ώριμος όσο ποτέ και τα όσα καταγράφει αποτελούν αδιαμφισβήτητα κληρονομιά και παρακαταθήκη για το πώς αξίζει να κυβερνάται ο κόσμος και το πώς οι ηγεμόνες οφείλουν να δρουν και να συμπεριφέρονται για το καλό της κοινωνίας και της πόλης τους. Στο τέλος του βιβλίου, ο Μπουσερόν πραγματοποιεί ένα σύντομο χρονικό στους συγγραφείς και στοχαστές που άντλησαν διδάγματα και έμπνευση από τα γραπτά του Μακιαβέλλι και βάσισαν τη σκέψη τους πάνω στη δική του μοναδική σκέψη.
“Ο Μακιαβέλλι διερευνά τις ιδιότητες που καθιστούν τον ηγεμόνα ανενδοίαστο δεξιοτέχνη της προσωπικής του συντήρησης”
“…η πολιτική σκέψη του Μακιαβέλλι είναι η φιλοσοφία της αναγκαιότητας”
