Η ιστορία μας ως χώρα είναι εμποτισμένη ευτυχώς από μεγάλες στιγμές και από συνταρακτικές νίκες, από γεγονότα με δόξα και υπερηφάνεια. Η ιστορία μας ωστόσο έχει σημαδευτεί από περιόδους έντονου διχασμού και από εσωτερικές διαμάχες που μας οδήγησαν δια μέσου των χιλιετιών και των αιώνων σε ολέθριες καταστροφές και απώλειες. Μία από αυτές τις περιόδους είναι και εκείνη προ του Α’ Παγκοσμίου πολέμου και του μεσοπολέμου με την αιματηρή Μικρασιατική καταστροφή να είναι πρωταγωνίστρια. Τότε, ένα μεγάλο κομμάτι του ελληνισμού ξεριζώθηκε από την γη που κατοικούσε για δύο χιλιετίες. Αυτή η καταστροφή ήταν που οδήγησε στη Δίκη των Έξι, την οποία και πραγματεύεται εδώ ο σπουδαίος επιστήμονας Θανάσης Διαμαντόπουλος. Πρόκειται αναμφίβολα για μια πολύ σπουδαία μελέτη, ένα πόνημα που αξίζει να διαβάσει κάθε Ελληνίδα και κάθε Έλληνας γιατί ως γνωστόν μέσα από την ιστορία μας μαθαίνουμε και γινόμαστε καλύτεροι.
Μια εσωτερική διαμάχη στέρησε από την χώρα την ειρήνη σε μια πολύ κρίσιμη περίοδο
Τα πρόσωπα που έγραψαν ιστορία την περίοδο εκείνη ήταν κυρίως ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος και ο Ελευθέριος Βενιζέλος, δύο πρόσωπα κομβικά σε έντονη διαμάχη για τον προσανατολισμό της χώρας. Η εποχή του Εθνικού διχασμού τους ανήκει ολοκληρωτικά διότι έχοντας διανύσει νικηφόρα τους Βαλκανικούς πολέμους, έχοντας απελευθερώσει σημαντικές περιοχές της επικράτειας όπως την Θεσσαλονίκη, η χώρα μπήκε και πάλι δυστυχώς σε ένα παρατεταμένο κλίμα εσωστρέφειας μοιράζοντας διχόνοια. Αιματηρές συγκρούσεις, μια επανάληψη ενός εσωτερικού πολέμου σχεδόν εμφυλίου που για λίγο δεν έλαβε χώρα, συναντούμε μια χώρα σε διάλυση πολιτική και κοινωνική από κυβερνήσεις που αλλάζουν. Οι φιλοβασιλικοί και οι βενιζελικοί είχαν δημιουργήσει δύο στρατόπεδα και τα επεισόδια μεταξύ τους σε δρόμους και πλατείες με χιλιάδες θύματα ήταν καθημερινό φαινόμενο.
Η περίοδος του εθνικού διχασμού ξεκινά στις αρχές της δεκαετίας του 1910 όπου και αρχίζει να διαμορφώνεται ένα κλίμα μίσους στην κοινωνία, απόρροια του μίσους των δύο πολιτειακών παραγόντων που στην πορεία θα συγκρουστούν για τον ρόλο της χώρας και τον προσανατολισμό της στον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο. Από την μία η σύμπλευση με την Αντάντ, δηλαδή τους Αγγλογάλλους και τους έτερους συμμάχους, κάτι που υποστηριζόταν από τον Βενιζέλο και από την άλλη η συμμαχία με τον γερμανικό άξονα, κάτι που υποστηριζόταν από τον βασιλιά Κωνσταντίνο, αυτή ήταν η συγκυρία. Ουσιαστικά, υπηρετούσαν ο καθένας για τους λόγους του αυτές τις συμμαχίες και επηρεάζονταν από τις κάθε λογής υποσχέσεις. Η χώρα βρισκόταν μεταξύ Σκύλλας και Χάρυβδης και το κακό δεν θα αργούσε να έρθει.
Η Μικρασιατική καταστροφή δεν θα μπορούσε να είχε δυστυχώς αποφευχθεί καθώς η κορύφωση του διχασμού προέκυψε με την λήξη του Α’ Παγκοσμίου πολέμου όταν και οι δυνάμεις της Αντάντ, μέρος των οποίων ήταν και η Ελλάδα, κέρδισαν τον πόλεμο. Την συνθήκη των Βερσαλλιών του 1919 που απέφερε καρπούς ευεργετικούς για την χώρα προκάλεσε στο εσωτερικό ένα αίσθημα παντοδυναμίας και τροφοδοτήθηκε η μεγάλη Ιδέα της επέκτασης της επικράτειας προς την Ανατολή, κάτι όμως που έγινε δίχως κανένα απολύτως σχέδιο και δεν είχε και καμιά ελπίδα επιτυχίας. Η κατάληψη της Σμύρνης από τις ελληνικές δυνάμεις εορτάστηκε και προκάλεσε στο τουρκικό στρατιωτικό καθεστώς αλλά και στην κοινωνία ένα αίσθημα κατωτερότητας. Αυτή η προέλαση ήταν κάτι που σχεδόν επιβλήθηκε από τις ξένες δυνάμεις με την συνθήκη, ωστόσο η στήριξη την οποία είχαν υποσχεθεί πως θα παρέχουν δεν ήρθε ποτέ και οι Έλληνες έμειναν αβοήθητοι.
Τα γεγονότα που ακολούθησαν είναι λίγο πολύ γνωστά και αυτό που αξίζει κάποιος να θυμάται είναι πως επρόκειτο για ένα όνειρο και μια ουτοπία πολύ μεγαλύτερη από τις δυνατότητές μας, ένα αχρείαστο σχέδιο με το οποίο σπαταλήθηκαν χρήματα που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την ανοικοδόμηση της χώρας. Σε κάθε περίπτωση, η απίστευτη τραγωδία με τον ξεριζωμό της Ιωνίας από τους κατοίκους της πραγματοποιήθηκε με τον Βενιζέλο σε εξορία και με τον Κωνσταντίνο στην εξουσία. Οι υπεύθυνοι της τραγωδίας αυτής δικάστηκαν στην περίφημη Δίκη και καταδικάστηκαν σε θάνατο για τα ολέθρια λάθη τους. Το κακό είχε ήδη συμβεί και ο διωγμός των ελληνικών πληθυσμών, η ανταλλαγή τους όπως ονομαζόταν, μετά και από την Συνθήκη των Σεβρών, μια συνθήκη εύθραυστη, αποτελούσε μονόδρομο για να κατευναστεί ο κεμαλισμός.
Το πόνημα αυτό περιγράφει με κάθε λεπτομέρεια και με πλούσιο υλικό βιβλιογραφικό αλλά και σημειώσεις όσα ο συγγραφέας επιθυμεί να μας μεταφέρει διότι η ιστορία προσφέρει διδάγματα και δείχνει το δρόμο των σωστών πολιτικών όταν υπάρχει σωφροσύνη και ψυχραιμία αποφάσεων. Λάθη έγιναν και από τις δύο πλευρές, ο Βενιζέλος με τον άκρατο εγωισμό του προέβη εμμέσως πλην σαφώς σε δολοφονίες αντιπάλων, όπως του σπουδαίου Ίωνα Δραγούμη που εκτελέστηκε. Από την άλλη ο βασιλιάς που παρενέβαινε σε θέματα που δεν γνώριζε, καθώς η πολιτική είναι η τέχνη του εφικτού όπως θα έλεγε ο Τσώρτσιλ μετέπειτα, οδήγησε σε εσφαλμένες στρατηγικές και τελικά εκδιώχθηκε για να επανέλθει η ηρεμία στην χώρα. Οι πολιτικές διενέξεις, η πολιτική αστάθεια, οι παλινωδίες των πολιτικών αρχόντων βύθισαν την χώρα στο πένθος και έναν αιώνα μετά τον απελευθερωτικό αγώνα του 1821, η Ελλάδα θα ζούσε και πάλι τον εφιάλτη μιας αποσταθεροποίησης.
“Κατηγορείστε ότι… εκουσίως και εκ προθέσεως υποστηρίξατε [!] την εισβολήν ξένων στρατευμάτων, ήτοι του τουρκικού εθνικιστικού στρατού, εις την επικράτειαν του Βασιλείου…”
“Ριψοκίνδυνη νοοτροπία από τη μία και συντηρητισμός που επεδίωκε ελαχιστοποίηση των κινδύνων από την άλλη συγκρούστηκαν, λοιπόν, τότε για πρώτη φορά”
