Προσηλωμένος στην επιστήμη του θέτοντας σε κίνδυνο τη ζωή του, επίμονος και ακούραστος ερευνητής έθεσε τις βάσεις για όσα γνωρίζουμε σήμερα (Γράμμα στον Γαλιλαίο)

Δεν είχες αντιληφθεί τι προσέφερες σε αυτόν τον μοχθηρό κόσμο και στους ανθρώπους που σε δίκασαν, ήσουν εσύ που ανέτρεψες τις θεωρίες των Αρχαίων Ελλήνων με τον ζήλο και το μεράκι που σε διέκρινε καθ’ όλη τη διάρκεια της πλούσιας ζωής σου. Χωρίς σταματημό, με συγκέντρωση, με επιμονή, με υπομονή μα όχι πάντα με στήριξη πάλεψες για όλα όσα πίστευες και πρέσβευες. Οι πλανήτες ήταν οι συνοδοιπόροι σου, το σύμπαν ήταν το σπίτι σου, τα άστρα η συντροφιά σου καθώς και το τηλεσκόπιο που έγινε ένας άλλος αδερφός σου. Γαλιλαίε τι και αν η Ιερά Εξέταση θέλει να σε στείλει εις το πυρ το εξώτερον ως μίασμα και ως βλάσφημο, αυτά μπόρεσαν να καταλάβουν και αυτά κατάλαβαν. Εσύ γενναίος και θαρραλέος προσπάθησες να εξηγήσεις με την ψυχραιμία που σε διέκρινε μα η κακία των ανθρώπων και δη των ιερωμένων παραλίγο να σου κοστίσει την ίδια σου τη ζωή. Και τι και αν αποκήρυξες για λίγο τις ιδέες σου και τις πεποιθήσεις σου για να τους κάνεις το χατίρι να πιστέψουν πως όλα τα γνώριζαν ως δήθεν πάνσοφοι και επαΐοντες. Μέσα σου γνώριζες πολύ καλά πως τα όσα ανακάλυψες έμοιαζαν με τη φωτιά που έδωσε ο Προμηθέας στους ανθρώπους και υπέστη και αυτός τη μήνι του Δία. Θαυμαστός και σπουδαίος έμεινες στους αιώνες να σε μελετάμε και να αντλούμε διδάγματα από την πορεία σου. Η επιστημοσύνη σου είναι μάθημα για τους επιγόνους σου, είναι διδαχή για τους τότε αντιπάλους σου, είναι φως λαμπερό για τους σημερινούς μελετητές. Ο κόσμος σου ήταν τα μαθηματικά, η αστρονομία, η αστρολογία και κάθε τι που θα διευκόλυνε την έρευνά σου, κάθε τι που θα σου άνοιγε το δρόμο για μεγαλύτερες αποκαλύψεις για το περίπλοκο σύμπαν. Αφοσιωμένος και δοσμένος κυριολεκτικά σε αυτό που τάχθηκες να υπηρετήσεις δεν παρέκλινες στιγμή γιατί είχες μια οφειλή δική σου να εκπληρώσεις για σένα πρώτα και για την επιστήμη και για τους ανθρώπους έπειτα. Πολλοί σύγχρονοί σου σε εκτιμούσαν, σε θαύμαζαν, σε παίνευαν, σε αναγνώριζαν και αυτό ήταν για σένα η ύψιστη τιμή, ήταν ένα δείγμα πως το μονοπάτι που ακολούθησες ήταν το σωστό. Υπηρετώντας στην αυλή των Μεδίκων μπόρεσες να εργαστείς ατάραχος και να διεισδύσεις βαθιά και στέρεα σε έναν κυκεώνα δύσκολων εξισώσεων για να χτίσεις τα δικά σου πιστεύω. Η επιστήμη της αστρονομίας και οι επιστήμες γενικότερα σου οφείλουν πολλά και αυτό οφείλεις να το έχεις κατά νου. Δεν ήσουν ο μόνος που ατιμάστηκε και περιφρονήθηκε για τις πεποιθήσεις του, ανήκεις σε εκείνους τους επιστήμονες που αντιμετώπισαν τον άκρατο θρησκευτικό φανατισμό και υπέστησαν πολλά από τα άχρηστα δόγματα, αυτά που καταστρέφουν τις επιστήμες γιατί οι επιστήμες αποδομούν τους ανόητους δογματισμούς. Θα ήταν σχεδόν αδύνατο να σε υποστηρίξει μια σκοταδιστική Εκκλησία που δεν είχε γνώσεις παρά μόνο γνώριζε πως να εξολοθρεύει ανθρώπους στο όνομα κάποιου δικού τους Θεού, που ούτε καν υπήρχε. Εσύ γαλήνιος παρόλο που υπήρξες φοβισμένος και σοκαρισμένος από την μοχθηρία και την κακία, πάλεψες για τα δικά σου ιδανικά και τα κατάφερες. Άλλοι σύγχρονοί σου κάηκαν δυστυχώς στην πυρά για τις ιδέες τους, δεν υπήρξες όμως δειλός επειδή πρόσκαιρα αρνήθηκες, υπήρξες και εσύ γενναίος γιατί είχες ακόμα πολλά να δώσεις στην επιστήμη. Είσαι επίκαιρος όσο ποτέ, είσαι αναγκαίος όσο ποτέ, είσαι το πνευματικό μέσο εκείνο μέσω του οποίου ο σύγχρονος άνθρωπος θα πρέπει να αναλογιστεί τα σφάλματα του παρελθόντος μα δυστυχώς και του παρόντος και να κατανοήσει πως μόνο οι ειδικοί, οι πραγματικά ειδικοί σε κάθε τομέα είναι εκείνοι που έχουν τη δυνατότητα να δώσουν τις απαντήσεις σε δύσκολες ερωτήσεις όχι αβίαστα και πρόχειρα μα ύστερα από μια ενδελεχή έρευνα. Ο Αϊνστάιν συμφώνησε και αυτός μαζί σου όταν είπε πως στην πραγματικότητα, η γεωμετρία θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ο αρχαιότερος κλάδος της φυσικής. Χωρίς αυτή, δε θα είχα κατορθώσει να διατυπώσω τη θεωρία της σχετικότητας. Ιδού το επίτευγμά σου, ιδού η ανεκτίμητη προσφορά σου, να έχεις αφήσει πίσω μια τέτοια παρακαταθήκη, ένα τέτοιο έργο που μέχρι και σήμερα είναι πυξίδα για εκείνους που το έχουν ανάγκη για να βασιστούν πάνω σε όσα εσύ ανακάλυψες και να προχωρήσουν την έρευνα ακόμα περισσότερα. Δεν είχες παρά ελάχιστα εργαλεία, τα οποία και έφτιαξες μόνο σου και όμως η ευστροφία σου, η ευφυΐα σου, η αφοσίωσή σου υπερκάλυψαν τις όποιες ελλείψεις και σε κατέταξαν στους κορυφαίους των κορυφαίων. Είχες την ατυχία να ζήσεις σε δύσβατα μονοπάτια αλλά και τη μοναδική τύχη να ζήσεις στις αυλές σπουδαίων προσωπικοτήτων όπως οι Μέδικοι που πίστεψαν σε σένα, το μεγαλείο της επιστήμης σου ήταν για αυτούς η απόδειξη πως επενδύουν στις επιστήμες αλλά και στις τέχνες γιατί όπως και ο Μιχαήλ Άγγελος έτσι και εσύ υπήρξες πνευματικός, διανοούμενος, ένας στοχαστής. Με τις σπουδές σου, τις παρουσιάσεις σου, τα κείμενά σου, τις συνεχόμενες έρευνές σου γραμμένες σε χαρτί και με μελάνι έβαλες τη σφραγίδα σου και αυτό ήταν το ισχυρότερο όπλο. Οι αποδείξεις σου ήταν εκεί παρούσες και η αδυναμία των εχθρών σου να τις αμφισβητήσουν προκαλούσε θυμό, οργή, φθόνο. Ένας σύγχρονός σου έγραψε για σένα πως με απόλυτη βεβαιότητα σας ενημερώνω πως ο καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Πάντοβα Γαλιλαίος Γαλιλέι ανακάλυψε, χάρις σε ένα καινούργιο όργανο δικής του δημιουργίας τέσσερις νέους σε εμάς πλανήτες. Υπήρξες, αν δεν το είχες αντιληφθεί, ένας ταξιδευτής του χρόνου με όχημα το σύμπαν και ταξιδεύεις τους ανθρώπους μέχρι και σήμερα και για πάντα σε μια άλλη σφαίρα. Μην έχεις καμία αμφιβολία πως όλοι μας κοιτάμε τα άστρα και τους πλανήτες εκεί ψηλά και κοιτάμε και εσένα που είσαι εκεί πάνω χαρούμενος και σίγουρος πως άφησες πίσω κληρονομιά στιβαρή. Εξάλλου, η συνεχόμενη και ενδελεχής σου έρευνα δεν ήταν πάντα ένας εύκολος δρόμος καθώς είχες και εσύ, όπως και κάθε σοβαρός επιστήμονας του δικού σου βεληνεκούς, τις αντιρρήσεις σου, τους δισταγμούς σου, τις αμφιβολίες σου, τα ερωτηματικά σου μα δεν έπαψες ούτε στιγμή να βρεις λύσεις και απαντήσεις, όχι πάντα επιτυχημένα. Ο Μισέλ ντε Μοντέν ήταν και αυτός ένας θαυμαστής σου και είχε γράψει στα δικά του δοκίμια πως δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στην ερμηνεία των ερμηνειών παρά των ίδιων των κειμένων, και γράφονται περισσότερα βιβλία για άλλα βιβλία απ’ ότι οποιοδήποτε άλλο θέμα ͘  δεν κάνουμε τίποτα άλλο από το να σχολιάζουμε ο ένας τον άλλον. Εσύ ποτέ δεν έπραξες κάτι τέτοιο παρά μόνο υποστήριζες τις απόψεις σου, δεν ασχολήθηκες με τους άλλους παρά μόνο με τις δικές σου ανακαλύψεις και αυτό ήταν το μεγαλείο σου, απλά αμυνόσουν στις ασυναρτησίες που εξέφραζαν κάποιοι. Είχες και τους συγγενείς σου, τον αδελφό σου και την αδελφή σου να συνομιλείς και έτσι δεν ήσουν τόσο απομονωμένος στο χώρο των πλανητών, είχες φίλους με τους οποίους συνομιλούσες και σου έδιναν κουράγιο στον ανηφορικό δρόμο που επέλεξες να ακολουθήσεις, σε στήριζαν. Ήδη από νωρίς οι δάσκαλοί σου είχαν διαβλέψει πως ήσουν ένας έφηβος γεμάτος προβληματισμούς και αργότερα στο πανεπιστήμιο δεν έχανες ευκαιρία να αναδείξεις θέματα, να πορευτείς πέρα από τα όρια γιατί το ίδιο το σύμπαν δεν έχει όρια και εσύ τα αναζητούσες. Όπως έγραψες σε μια επιστολή σου το 1609 έφευγες από την Πάντοβα όπου είχες πια θέση καθηγητή για να αναζητήσεις καλύτερα αμειβόμενη εργασία σε κάποιον ιδιώτη διότι ήθελες να αφοσιωθείς με άνεση στην έρευνά σου. Παρέδιδες και δημόσια και ιδιαίτερα μαθήματα μα τα έξοδά σου ήταν πολλά και έτσι προτίμησες να αναζητήσεις άλλους πόρους και μονόδρομος σε αυτό ήταν να βρεθείς στην αυλή της Αυτού Υψηλότητας χωρίς να χρειάζεται να ασχοληθείς με τη διδασκαλία. Ωστόσο, ήσουν και βαθιά δημοκράτης και συνετός γιατί υποστήριζες ακράδαντα πως είναι αδύνατο να λαμβάνει κάποιος εισόδημα από μία δημοκρατία, όσο εύπορη και γενναιόδωρη και αν είναι αυτή, χωρίς να πρέπει να προσφέρει για αντάλλαγμα κάποια δημόσια υπηρεσία, αφού, για να επωφεληθεί κάποιος από τον λαό, είναι απαραίτητο να τον ικανοποιήσει πρώτα. Με αυτές τις αρχές, τις αξίες και τις αρετές πορεύτηκες στη ζωή σου και ο λόγος σου, ο δημόσιος, είναι πραγματικά ένα άστρο που οφείλει να φωτίζει εμάς τους θνητούς που μπορούμε και διαβάζουμε για την φιλοσοφία που σε διέκρινε, για την ταπεινότητά σου ενώ μεγαλούργησες. Αυτοί που ακόμα σε θαυμάζουν για το μεγαλείο σου θα χαρούν να σε ανταμώσουν και να σου σφίξουν το χέρι ως το ελάχιστο ευχαριστώ.

——————————————————————————–

Ο Γαλιλαίος Γαλιλέι (1564-1642) υπήρξε αστρονόμος, αστρολόγος, μαθηματικός, φυσικός και συνέβαλε σε μία πραγματικά επιστημονική καινοτομία και σε μια πρωτοπορία πρωτοφανή για την εποχή του. Με τις επαναστατικές μα άρτια μελετημένες απόψεις του περί των πλανητών, της Γης και του Ήλιου κατόρθωσε να ανατρέψει τα όσα ο κόσμος γνώριζε ως τότε. Οι μελέτες του αμέτρητες και οι διατριβές του εμπεριστατωμένες διαμόρφωσαν ένα νέο πλαίσιο συλλογισμών για το σύμπαν σε σημείο που η Ιερά Εξέταση τον κατηγόρησε ανοιχτά με δίκη για όλα όσα πρέσβευε και του ζήτησε να αποκηρύξει τα όσα είχε υποστηρίξει. Οι παρατηρήσεις του αποτέλεσαν την αρχή του τέλους για την πεποίθηση, που υποστηριζόταν μέχρι τότε από το εκκλησιαστικό και επιστημονικό κατεστημένο, πως το Σύμπαν είναι τέλεια πλασμένο και πως η Γη είναι στο κέντρο του Σύμπαντος και αποτελεί μοναδικότητα: οι κρατήρες της Σελήνης και οι κηλίδες του Ήλιου, καθώς και το γεγονός ότι τέσσερα σώματα περιστρέφονταν γύρω από έναν άλλο πλανήτη, το Δία, αποτέλεσαν αποδείξεις για το αντίθετο.