Η Ευρώπη διαφέρει από τις άλλες ηπείρους γιατί περικλείει τόσους και τόσους αιώνες ιστορίας και επιτευγμάτων, φιλοσόφων, πολιτικών, διανοούμενων που μέσα στους αιώνες άλλαξαν την ιστορία της και την κατέστησαν πρωταγωνίστρια και παράδειγμα προς μίμηση. Έχει μείνει εξάλλου ο όρος ‘δυτικός κόσμος’ που περιλαμβάνει κατά κύριο λόγο την Ευρώπη, αυτήν που όπου και αν την περπατήσεις από Βορρά προς Νότο και από Ανατολή προς Δύση έχει άρωμα ιστορίας που διαρκώς αναδύεται. Η Ευρώπη είναι οι δρόμοι της, τα σοκάκια των πόλεών της, τα σεβαστά μνημεία της που έχουν την σφραγίδα του χρόνου και είναι συνυφασμένα με το βιογραφικό των ανθρώπων.
Ένα σπουδαίο πόνημα που ξετυλίγει το κουβάρι της Ιστορίας της Ευρώπης, της δικής μας Ιστορίας
Aπό την Αρχαία Ελλάδα, το Βυζάντιο, το Δυτικό μεσαίωνα, την Αναγέννηση μέχρι την σύγχρονη Ιστορία του 20ου αιώνα, η Ευρώπη είναι βασική πρωταγωνίστρια των εξελίξεων, είναι η ήπειρος που συγκεντρώνει τα βλέμματα των υπόλοιπων ηπείρων (Αυστραλία και Αμερική), οι οποίες ανακαλύφθηκαν από Ευρωπαίους θαλασσοπόρους. Τα ευρωπαϊκά γεωγραφικά μονοπάτια, αυτά που με έκσταση και υπερηφάνεια μνημονεύει ο συγγραφέας Μέριμαν εστιάζοντας κυρίως στην περίοδο από την Αναγέννηση έως και σήμερα. Η ιστορία της Ευρώπης που την καθόρισε είναι και ο πυρήνας της ύπαρξής της, της υπόστασής της, είναι μια ήπειρος που περπατείται και μια ήπειρος που έχει συνεκτικότητα μεταξύ των διαφόρων τοπόσημών της.
Η ιστορία της Ευρώπης όπως την μάθαμε τον 20ο αιώνα και όπως συνεχίζει αδιάλειπτα και τον 21ο, διαμορφώθηκε κυρίως από την Αναγέννηση και μετά με αποκορύφωμα τον 18ο και τον 19ο αιώνα οπότε και έγιναν πολλές ιστορικές επαναστάσεις, αναδιανομή εδαφών αλλά και πολλοί απελευθερωτικοί πόλεμοι, όπως ο πόλεμος ανεξαρτησίας των Ελλήνων εναντίον των Οθωμανών, αφού είχε προηγηθεί η Γαλλική Επανάσταση. Τους τελευταίους αυτούς αιώνες συνέβησαν διάφορα κομβικά γεγονότα που σημάδεψαν την ανθρωπότητα όπως η ανακάλυψη του ηλεκτρισμού, η βιομηχανική επανάσταση που απελευθέρωσε τις μεταφορές, οι ανακαλύψεις στην ιατρική που δημιούργησαν ένα κλίμα ευφορίας για την ευζωία των ανθρώπων. Η ευρωπαϊκή ιστορία των τελευταίων αιώνων με άλλα λόγια υπήρξε ένας αιώνας ανακαλύψεων, αλλαγών και ανακατατάξεων σε κάθε πεδίο, όπως στις επιστήμες, στις τέχνες, στην φιλοσοφία στο πολιτικό σκηνικό και μέσα από τα βιβλία αυτά κατανοούμε καλύτερα την ιστορία αυτή.
Ο συγγραφέας ξεδιπλώνει το κουβάρι της αφήγησής του για να μας φωτίσει γνωστές και άγνωστες πλευρές αυτής της τόσο μακραίωνης ιστορίας. Η Ευρώπη, ήδη από τον 15ο αιώνα έχει να επιδείξει ριζικές αλλαγές, οι οποίες όσο περνούν τα χρόνια και οι αιώνες γίνονται ακόμα πιο εμφανείς. Κοινωνικά, πολιτικά αλλά και πολιτιστικά, στην Ευρώπη διαμορφώνονται έντονες εξελίξεις και η Ευρώπη μετατρέπεται σε ένα κέντρο εξελίξεων παγκοσμίως, γίνεται το κέντρο του κόσμου. Στην Γηραιά ήπειρο θα συγκεντρωθούν ο πλούτος, τα επιτεύγματα, τα πρόσωπα που θα σημάνουν μία νέα εποχή για την ανθρωπότητα. Οι πόλεμοι δίχασαν τους ευρωπαϊκούς λαούς και τα πεδία μάχης αιματοκύλησαν τα εδάφη, ωστόσο ήταν ένα αναγκαίο κακό για να ανατείλει ένα καλύτερο μέλλον, θεατές του οποίου είμαστε εμείς σήμερα. Ο συγγραφέας δεν αναφέρεται μόνο στα ιστορικά γεγονότα αλλά εμπλουτίζει το κείμενο και με αναφορές στην καλλιτεχνική, την πλούσια καλλιτεχνική δημιουργία που έλαβε χώρα στην Ευρώπη δια μέσου των αιώνων.
Το εγχειρίδιο αυτό, το οποίο αξίζει να κοσμεί κάθε βιβλιοθήκη, εστιάζει στα χρόνια της Αναγέννησης, περνά από την Γαλλική Επανάσταση και φτάνει ως και το σήμερα. Είναι αναμφίβολα μια περίοδος όπου γέννησε ιδέες ρηξικέλευθες, πρόσωπα που έγραψαν ιστορία με τις ανακαλύψεις τους, είναι όμως και μια περίοδος πλούσιων ανακατατάξεων και πολέμων, είναι η περίοδος που η Εκκλησία με την Ιερά της Εξέταση ξερίζωσε συνειδήσεις και επέβαλε θανατικά, είναι η περίοδος που γέννησε για παράδειγμα τον Διαφωτισμό. Ο Διαφωτισμός ωστόσο πάτησε πάνω στην αρχαία ελληνική σκέψη και διαδραμάτισε έναν καίριο ρόλο στην αποτίναξη του σκοταδισμού και της οπισθοδρόμησης που στιγμάτισε τον Μεσαίωνα. Μέσα στον 18ο αιώνα, υπήρξαν και πολλές τεκτονικές αλλαγές στην Ευρώπη αφού μπήκαν τα θεμέλια για τον εκδημοκρατισμό των καθεστώτων και άνοιξε ο δρόμος για μία πιο ανοιχτή, φιλελεύθερη και ρηξικέλευθη διακυβέρνηση των λαών. Μέσα σε αυτόν τον αιώνα έγιναν και οι απαραίτητες ζυμώσεις και οι προετοιμασίες, πολιτικές, κοινωνικές και πνευματικές ώστε ο 19ος αιώνας που ακολούθησε να χρωστάει πολλά αφού τον 18ο αιώνα μπήκαν οι βάσεις των μετατροπών σε πολλά επίπεδα.
Η αποκαλούμενη και Γηραιά ήπειρος σημάδεψε σε κάθε περίπτωση και την παγκόσμια Ιστορία ανά τους αιώνες με γεγονότα που άφησαν το στίγμα σε ολόκληρο τον κόσμο και τον επηρέασαν. Επιτεύγματα όπως η ενιαία οικονομική πολιτική, ο κοινός πολιτιστικός μας πλούτος, βρίσκουν τις ρίζες τους σε προηγούμενους αιώνες τότε που η ευρωπαϊκή ενοποίηση ακουγόταν σαν ένα όνειρο θερινής νυκτός για να θυμηθούμε και τον εξέχοντα Ουίλιαμ Σαίξπηρ. Η Ευρώπη δεν μπορεί να ξαναπεράσει δια πυρός και σιδήρου όπως συνέβη κατά τους προηγούμενους αιώνες, οφείλει να δείξει τον ενωτικό της χαρακτήρα, να διατηρήσει την κοινή της Ιστορία και να την προφυλάξει ως κόρη οφθαλμού απέναντι σε κινδύνους που απειλούν την ιστορία των γλωσσών της, την πολυμορφία της, την πολυδιάστατη αυτή της υπόσταση.
Σήμερα όσο ποτέ λοιπόν, είμαστε υποχρεωμένοι να την προασπίσουμε αυτή τη δημοκρατική Ευρώπη ως ελάχιστο φόρο τιμής σε προσωπικότητες όπως ο Σωκράτης, ο Ντεκάρτ, ο Γκαίτε, ο Κάφκα, ο Κοπέρνικος, ο Βαν Γκογκ, ο Μπετόβεν, ο Μονέ και ο Μότσαρτ και τόσοι άλλοι, άνθρωποι που έβαλαν τα θεμέλια του ευρωπαϊκού οικοδομήματος που σήμερα απολαμβάνουμε ελεύθερα.
“Στη διάρκεια του 17ου αιώνα, κανένας άλλος τομέας της κοινωνικής ζωής δεν δίχασε τόσο βαθιά και οδυνηρά τους Ευρωπαίους όσο η θρησκεία”
“Ο ρομαντισμός, το λογοτεχνικό, καλλιτεχνικό και μουσικό κίνημα που έδινε έμφαση στον ρόλο της φαντασίας και του συναισθήματος για την προσωπική ανάπτυξη, άρχισε να αναδύεται στα τέλη του 18ου αιώνα”
