“Φως της αλήθειας, μάρτυρας των καιρών, δάσκαλος της ζωής είναι η Ιστορία” είχε γράψει ο Κικέρων. Πράγματι, η ιστορία, όπως και η τέχνη, είναι το πέρασμα του ανθρώπου από τη γη, είναι η απόδειξη της ίδιας του της ύπαρξης, των λαθών του αλλά και των επιτευγμάτων του. Τα πρόσωπα της Ιστορίας είναι συνυφασμένα με τις τύχες των λαών, πρόσωπα που άλλαξαν προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο τον ρου της ιστορίας και τον επηρέασαν καίρια με τις σωστές ή λανθασμένες αποφάσεις της. Η ιστορία μάς διδάσκει και μας θυμίζει πώς να αποφεύγουμε τα λάθη του παρελθόντος, πολλές φορές όμως μας θυμίζει και το πόσο τρωτοί είμαστε, πόσο εύθραυστοι είμαστε, πόσο αδύναμοι είμαστε. Η Ιστορία είναι όμως και αμείλικτη και διορθωτική πολλές φορές, τοποθετεί τα πράγματα στη θέση τους και φέρνει στο προσκήνιο όλα εκείνα που κάποιος θα ήθελε να μείνουν εν κρυπτώ.
Η Ελλάδα και η πολιτική της πορεία μέσα από τον άστατο και απρόβλεπτο 20ο αιώνα
Η επιστήμη της Ιστορίας είναι εδώ για να ανατρέχουμε κάθε στιγμή σε αυτήν και να τη συμβουλευόμαστε, να μαθαίνουμε τι συνέβη στο παρελθόν και τι μέλλει γενέσθαι στο άμεσο και απώτερο μέλλον, είναι η σοφή μητέρα όλων μας. Διότι οι εποχές μπορεί να αλλάζουν, οι άνθρωποι όμως όχι. Η ιστορία μέσα από τα διδάγματά της μας μαθαίνει πώς να αποφεύγουμε περίεργες ατραπούς, πώς να διδασκόμαστε από λανθασμένες ενέργειες από τις οποίες γινόμαστε σοφότεροι και πώς να αντιλαμβανόμαστε τι μπορούμε να πετύχουμε δίχως πολέμους και με περισσότερη ειρήνη και ομόνοια. Ο άνθρωπος πάντα θα παραμένει ικανός για το καλύτερο και το χειρότερο και η Ιστορία είναι η τρανή απόδειξη αυτού!
Η επιστήμη της ιστορίας σε συνδυασμό μαζί με αυτήν της πολιτικής αποτελούν πεδίο έρευνας και δόξης λαμπρό για ερευνητές όπως ο Θάνος Βερέμης. Και αυτό γιατί μέσα από την ανάλυση των γεγονότων και των απόνερών τους έχουμε τη δυνατότητα να κατανοήσουμε τι πήγε στραβά, τι δεν ευοδώθηκε, τι λάθος αποφάσεις πάρθηκαν και τι μέλλει γενέσθαι καθώς μην λησμονούμε πως η πολιτική είναι η τέχνη του εφικτού. Η ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδας, η πολιτική που ενέχει και το κοινωνικό στοιχείο εμμέσως πλην σαφώς, είναι μια ιστορία εμποτισμένη με πολλές διακυμάνσεις και ακόμα περισσότερες αστάθειες. Η ιστορία της νεότερης Ελλάδας είναι συνυφασμένη με πλήθος γεγονότων που καθόρισαν την πορεία της ήδη από τις αρχές του 19ου αιώνα και λίγο μετά την απελευθέρωσή της.
Ο εικοστός αιώνας ήρθε να επιβεβαιώσει το πόσο δρόμο είχε να διανύσει η χώρα για να απολαύσει τους καρπούς της απελευθέρωσης και της εδραίωσης ενός πραγματικά σύγχρονου κράτους. Οι πολιτικοί που υπηρέτησαν τη χώρα δεν στάθηκαν πάντα στο ύψος των περιστάσεων και δεν αντιμετώπισαν πάντα ως όφειλαν τις εξελίξεις που επικρατούσαν τριγύρω στην περιοχή. Ευτυχώς, υπήρξαν και εκείνοι οι πολιτικοί που μπόρεσαν με την οξυδέρκειά τους, το όραμά τους και τις δεξιότητές τους να εκμεταλλευτούν τις ιστορικές ευκαιρίες και να μεγαλώσουν τα σύνορα της χώρας, να την ανορθώσουν, να την θέσουν στο κέντρο των εξελίξεων, μια τέτοια μορφή υπήρξε αναμφίβολα ο Ελευθέριος Βενιζέλος παρά τα όποια λάθη διέπραξε την εποχή του Εθνικού διχασμού. Οι περισσότεροι ωστόσο, κυρίως η βασιλική οικογένεια διέπραξε ολέθρια λάθη που κόστισαν χαμένα χρόνια και έτσι δεν εκμεταλλεύτηκαν πάντα με επιτυχία και σύνεση τις ευκαιρίες για διπλωματία και κέρδη για το συμφέρον του Έθνους.
Αυτό που αποκαλύπτει ο Θάνος Βερέμης με εξαιρετικό τρόπο, είναι ουσιαστικά συγκεκριμένα γεγονότα και περιόδους της ιστορίας που σημάδεψαν τον τόπο και έφεραν νίκες αλλά και μεγάλες ήττες, ήττες που κόστισαν στον ελληνικό λαό μια καλύτερη τύχη λόγω εσωτερικών συγκρούσεων και διενέξεων, σαν το φάντασμα του Πελοποννησιακού πολέμου να μας κυνηγά για πάντα. Παρακολουθούμε την ιστορία να εξελίσσεται με γοργούς ρυθμούς γιατί είναι αμείλικτη και η Ελλάδα, ορισμένες φορές, αντί να είναι πρωταγωνιστής καθίσταται ακόλουθος. Ο εμφύλιος πόλεμος και η κατοπινή ζοφερή εμπειρία του κενού εξουσίας που οδήγησε στη δικτατορία των Συνταγματαρχών με το δράμα της τραγωδίας της Κύπρου ήταν ουσιαστικά η επανάληψη των όσων είχαν συμβεί δεκαετίες νωρίτερα με την ανώφελη μικρασιατική εκστρατεία και στη συνέχεια την ολέθρια Μικρασιατική καταστροφή της οποίας πέρσι τιμήσαμε τα εκατό χρόνια.
Η ιστορία αιώνες τώρα έχει την τάση να επαναλαμβάνεται με μαθηματική ακρίβεια και εμείς να στεκόμαστε άμοιροι θεατές σε μια τέτοια επανάληψη χωρίς να μαθαίνουμε τίποτα από τα λάθη μας και έτσι να καταφέρνουμε – μόνο εμείς το καταφέρνουμε αυτό – να βγάζουμε με τα ίδια μας τα χέρια τα μάτια μας ως άλλος Οιδίποδας σε μια άλλη Θήβα. Μοιάζει να ζήσαμε και άλλη ακόμα πιο πρόσφατη τραγωδία με τη διακυβέρνηση μεταξύ 2015 και 2019 όταν και η χώρα λίγο έλειψε να βρεθεί εκτός ευρώ και εκτός Ευρωπαϊκής ένωσης, ένα κεκτημένο τόσων χρόνων που παραλίγο να χαθεί. Μείναμε ωστόσο όρθιοι και επανακάμψαμε χάρη σε συγκυρίες που θυμίζουν αυτό που έλεγε εύστοχα ο Νίκος Καζαντζάκης πως η Ελλάδα συνεχίζει να ζει χάρη σε διαδοχικά θαύματα.
“Η αίσθηση της απομόνωσης από την υπόλοιπη κοινωνία ενίσχυε στους κινηματίες του 1967 την αντιπάθεια προς το πολιτικό καθεστώς”
“Τα μάτια όλων των εθνών του κόσμου ήταν πάνω στη μικρή Ελλάδα, καθώς ο Βενιζέλος, ο οποίος είχε γοητεύσει τους Συμμάχους, με ικανότητα προωθούσε την ελληνική υπόθεση στη Συνδιάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων”
