Ο Καρτέσιος είχε πει κάποτε πως το να διαβάζεις τα καλά βιβλία είναι σαν να συνδιαλέγεσαι με τους άριστους των περασμένων αιώνων. Ας πάρουμε όμως το νήμα της ιστορίας της φιλοσοφίας από τις απαρχές της, από την ίδια την Αρχαία Ελλάδα και τους φιλοσόφους της που έχουν τόσα να μας διδάξουν, όχι θεωρίες ακατανόητες αλλά απτές σκέψεις που θα μας βοηθήσουν στη βελτίωση της καθημερινής μας ζωής. Το παρόν εγχειρίδιο είναι μία πρώτης τάξεως ευκαιρία, μια προσφορά ζωής για να αντλήσουμε στοιχεία για την καθημερινότητά μας και να προσπαθήσουμε να απολαύσουμε τους καρπούς μιας ευζωίας που δεν είναι πάντα εύκολη να κατακτηθεί. Η ευτυχία είναι μια έννοια πολύπλοκη μα τελικά όχι τόσο. Αξίζουν μικρά βήματα για να νιώσουμε πως την πλησιάζουμε, χωρίς στερήσεις αλλά και χωρίς υπερβολές, δηλαδή εφαρμόζοντας το μέτρον άριστον.
Η φιλοσοφία ως τρόπος αγαλλίασης της ψυχής και ως πυξίδα για μια καλύτερη ζωή
Η συγγραφέας Ιλάρια Γκάσπαρι με εξαιρετικά εύληπτο τρόπο και με αγάπη για το πεδίο γνώσης που ενέχει η φιλοσοφία προσφέρει στο ευρύ κοινό έναν οδηγό για τον δρόμο προς την ευτυχία με στάσεις που αξίζει να βρούμε στην διαδρομή. Πραγματεύεται το θέμα της ευτυχίας μέσα από παραδείγματα της δικής της καθημερινής ζωής και μέσα από ένα πείραμα, σύμφωνα με το οποίο κάθε εβδομάδα προσπαθεί να συντονιστεί με την φιλοσοφία διαφορετικών σχολών των Αρχαίων Ελλήνων και έτσι από τη μία να επαναξιολογήσει αυτά που έμαθε κατά τις σπουδές της, εντρυφώντας ακόμα περισσότερο σε γνώσεις ενώ από την άλλη να δει πώς οι διδαχές των Αρχαίων έχουν όντως εφαρμογή στο σήμερα μέσα από μικρές αλλαγές αφού οι εποχές έχουν αλλάξει.
Πολλές φορές θεωρούμε τη φιλοσοφία ως ένα στοιχείο πολυτέλειας, κάτι όχι και τόσο άμεσα αναγκαίο στην καθημερινότητά μας, χανόμαστε στα πιο απλά πράγματα και αναζητούμε λύσεις υλικές που θα μας βγάλουν από το αδιέξοδο ενός συναισθηματικού κενού ή μιας αποτυχίας. Έχουμε κατά νου τη φιλοσοφία ως κάτι παντελώς θεωρητικό που το προσπερνάμε γιατί η ουσία βρίσκεται αλλού, στα πιο άμεσα και απτά. “Η φιλοσοφία μου χάρισε την ετοιμότητα να αντιμετωπίσω οποιαδήποτε στροφή της μοίρας” θα μας πει ο Διογένης ο Κυνικός και πόσο δίκιο έχει. Η φιλοσοφία των Κυνικών είναι και το τελευταίο στάδιο του πειράματος της Γκάσπαρι έχοντας περάσει μέσα από την πυθαγόρεια, την ελεατική, την στωική, την σκεπτικιστική και την επικούρεια φιλοσοφία. Διαβάζοντας τους κλασικούς φιλοσόφους που προτείνει η Γκάσπαρι δεν κερδίζουμε απλά την επαφή με ένα διδάγματα, ερχόμαστε σε επαφή με μια ολόκληρη κοσμοθεωρία για το πώς κινούμαστε, τι σκεφτόμαστε, πώς αντιδρούμε σε δυσκολίες και προβλήματα που εμφανίζονται.
Πολλές από αυτές τις δυσκολίες περιγράφει άλλωστε και η ίδια η συγγραφέας έχοντας περάσει πολλά στάδια, χωρισμού, μοναξιάς, απόγνωσης, κατάθλιψης, εσωτερικής διαταραχής, εσωστρέφειας κ.α. Η Γκάσπαρι κάθε φορά που έρχεται σε επαφή με το εκάστοτε φιλοσοφικό κίνημα επιχειρεί να απλοποιήσει ή καλύτερα να ερμηνεύσει αυτό που συμβαίνει μέσα της και να προσπαθήσει να γευτεί μέρος της σοφίας των δασκάλων που δυόμιση χιλιάδες χρόνια πριν ζούσαν τα δικά τους προβλήματα και τις δικές τους ανησυχίες σε έναν κόσμο ίσως λίγο καλύτερο από τον σημερινό. Και όμως μπορεί οι εποχές να αλλάζουν, οι άνθρωποι όμως όχι και σε αυτό εστιάζει η συγγραφέας, να μας εμπνεύσει δηλαδή με τον λόγο εκείνων των σοφών πάνω στους οποίους βασίστηκε ο δυτικός πολιτισμός.
Η φιλοσοφία δεν υπόσχεται θαύματα ούτε και βγάζει λαγούς από το καπέλο της, ωστόσο με άσκηση και επιμέλεια που απαιτεί συνέπεια και συνέχεια μπορεί να μετατραπεί αδιαμφισβήτητα στο απαραίτητο εργαλείο για να αντιληφθούμε αλλιώς τη ζωή στο σύνολό της, τις χαρές και τις λύπες της. Μελετώντας φιλοσοφία δεν σημαίνει πως κινητοποιείται κάποιος αυτόματος μηχανισμός που μεταβάλλει με το πάτημα ενός κουμπιού τη διάθεση μας προς το καλύτερο, οδηγώντας μας στην ευδαιμονία μας από τη μια στιγμή στην άλλη. Είναι μια διαρκής διαδικασία προσπάθειας αλλαγής θέασης των πραγμάτων, ένας άλλος εναλλακτικός τρόπος που μόνο θετικά μπορεί να μας προσφέρει γιατί έτσι θα κατανοήσουμε το πραγματικό νόημα της ύπαρξής μας και της παρουσίας μας στον κόσμο.
Στο τέλος του βιβλίου η ίδια αναφέρει χαρακτηριστικά και έχοντας επηρεαστεί από τον Διογένη τον Κυνικό – Κυνικός εκ του ουσιαστικού Κύων καθώς ο Διογένης ζούσε σε ένα πιθάρι σαν σκύλος – ώστε τελικά να αποκτήσει σκύλο και να βρει μια συντροφιά: “Ζω αναζητώντας κάτι που δεν ξέρω τι είναι ͘ ίσως απλώς η ευτυχία τού να συνεχίζω να αναζητώ. Σκέφτομαι τα λόγια του Σωκράτη: μια ζωή χωρίς αναζήτηση δεν αξίζει να τη ζεις. Περπατώ με τον Σκύλο στους δρόμους της γειτονιάς, τίποτα δεν μου ανήκει, είμαι ευτυχισμένη. Έμαθα λίγο να ζω από τους αρχαίους φιλοσόφους, ίσως ͘ και ίσως αυτό, σε τελική ανάλυση, είναι που άξιζε να διηγηθώ”. Αυτά επισημαίνει η ίδια έχοντας αντλήσει πλήθος συμπερασμάτων και έχοντας μοιραστεί ανησυχίες, προβληματισμούς και αγωνίες που πολλοί εξ’ ημών ενδεχομένως δεν τολμούσαμε να εξωτερικεύσουμε. Δεν έθεσε δύσκολα μα βατά ερωτήματα που πολλές φορές είναι και τα πιο ανηφορικά ως προς τις απαντήσεις τους. Αυτό το μικρό εγχειρίδιο ίσως φανεί πολύτιμο για να βελτιώσουμε έστω και λίγο τις ζωές μας.
“Δεν υπάρχει γνώση που να μην είναι υποκειμενική, αν όλα πηγάζουν από τη διαδικασία επεξεργασίας των εντυπώσεων ͘ ή, όπως εξηγούσε με περισσότερη χάρη ο Τίμωνας ο Φλιάσιος, ο οποίος αποφάσισε να γίνει σκεπτικός αφότου γνώρισε τον Πύρρωνα…”
“Αυτό που με έκανε τόσο δυστυχισμένη ήταν η ιδέα που είχα για τη δυστυχία μου. Τώρα όμως δεν φοβάμαι πια να νιώσω θλιμμένη”
