Με τον έρωτα διαπράττουμε τα περισσότερα λάθη και εγκλήματα, είχε πει κάποτε ένας σοφός και δεν είναι τυχαίο. Στον έρωτα οδηγείται ο άνθρωπος από τρέλα, από ασίγαστο πάθος, από πόθο ανεξέλεγκτο και εκεί έγκειται η επικινδυνότητα του εγχειρήματος καθώς ο έρωτας τυφλώνει και θολώνει το μυαλό προκαλώντας παράλυση και αδυναμία αντίληψης της πραγματικότητας στο όλο της, αυτή είναι και η μαγεία του βέβαια. Μέσα από τον έρωτα, ο άνθρωπος αναγεννάται μα είναι όμως ικανός και να βυθιστεί στην καταστροφή, ο έρωτας είναι αβυσσαλέος και αμείλικτος. Το πέπλο, της κορυφαίας λογοτεχνικής φυσιογνωμίας που ονομάζεται Τζορτζ Έλιοτ, είναι μια ιστορία ξεχωριστά ερωτική, στοχαστική και τόσο συναρπαστικά σκληρή, που επιβεβαιώνει πως ο έρωτας δεν αντέχεται από όλους, δεν έχουν όλες τις ίδιες δυνάμεις για να αντισταθούν σαν εκείνος πάρει άσχημη τροπή.
Στου έρωτα τα δίχτυα όλοι είναι θύματα και κανείς δεν ξεφεύγει από την παγίδα του
Το είδος που υπηρετεί η Τζορτζ Έλιοτ είναι εκείνο που υπηρέτησαν και οι ιμπρεσιονιστές ζωγράφοι, είναι η υπηρεσία στην παρατήρηση των ανθρώπων που κινούνται γύρω μας και πράττουν σφάλματα, υποπίπτουν σε λάθη άλλοτε μικρά και άλλοτε μεγάλα γιατί μπορεί οι εποχές να αλλάζουν οι άνθρωποι όμως όχι και θα συνεχίζουν να επαναλαμβάνουν αμαρτίες όσα χρόνια και αν περάσουν. Η Έλιοτ λοιπόν, επηρεασμένη η ίδια από τις ερωτικές της περιπέτειες, όσο και από τα όσα διαπιστώνει ως ενεργό μέλος της κοινωνίας η ίδια, έρχεται με ‘Το πέπλο’ να ρίξει τον περίφημο μανδύα της λογοτεχνικής αφήγησης για να καλύψει ένα ακόμα επεισόδιο στο είδος της ερωτικής λογοτεχνίας που κατά τον 19ο αιώνα εδραιώνεται με μορφές όπως ο Φλωμπέρ, ο Μπαλζάκ, ο Σταντάλ και τόσοι άλλοι.
Μια μικρή αναδρομή είναι ενδιαφέρουσα σε αυτό το σημείο. Ερωτική λογοτεχνία είναι το είδος εκείνο που ασχολείται με την ψυχή και την καρδιά του ανθρώπου, τις συναισθηματικές εξάρσεις του, τις ερωτικές περιπτύξεις του, είναι το μυθιστόρημα που αναλύει και προσεγγίζει τους χαρακτήρες των ανθρώπων που συμμετέχουν στις ιστορίες και πάλλονται συθέμελα από τις επιθυμίες τους, τις οποίες λαχταρούν να εκφράσουν και να ξεστομίσουν. Περιγράφει η ερωτική λογοτεχνία τις ηθικές και ανήθικες συμπεριφορές των προσώπων, τους εγωισμούς τους, τους ανεκπλήρωτους έρωτες, τους αποτυχημένους έρωτες και τις συνέπειές αυτών. Η ερωτική λογοτεχνία είναι όμως αυτή που μας μιλάει ανοιχτά για τα κοινωνικά ήθη και τις παλινωδίες που ταράζουν την κοινωνία. Τα κοινωνικά και πολιτικά γεγονότα, οι ιστορικές ανατροπές και οι εξελίξεις, οι πολλές φορές απρόβλεπτες, οδηγούν την κοινωνία, τους ανθρώπους της δηλαδή, να νιώσουν την ελευθερία της ερωτικής περιπέτειας και να εκτονωθούν μέσω ενός φτερωτού Θεού που ποτέ δεν παύει να χειραγωγεί τους ανθρώπους και να εξαπολύει τα βέλη του.
Επίσης, να σημειωθεί πως την εποχή των έντονων ανακατατάξεων που προκύπτει από την ιστορική Γαλλική Επανάσταση διαμορφώνεται και τελειοποιείται ο τύπος του λιμπερτίνου ήρωα, ο οποίος τροφοδοτεί και τροφοδοτείται από την ιστορική και κοινωνικοπολιτική συγκυρία. Είναι ένας ήρωας επιρρεπής σε απολαύσεις και καθορίζει βέβαια κάθε κίνησή του από το κίνημα της ελευθεροφροσύνης ενώ την ηθική κατεύθυνση της συμπεριφοράς του την ορίζουν οι σύγχρονες τάσεις στη φιλοσοφία και την επιστήμη κυρίως από την Εγκυκλοπαίδεια των Ντιντερό και ντ’ Αλαμπέρ αλλά και μυθιστορήματα αγγλικά που διαβάζονται σε μετάφραση. Αυτό που παρακινεί τον λιμπερτίνο ήρωα είναι η απόλαυση να έχει τον έλεγχο του θύματός του, τόσο πνευματικά όσο και σωματικά, με την έντονη επιθυμία που τον διακατέχει να είναι η απόλυτη και μεθοδική υπονόμευση του χαρακτήρα του δια μέσου της διαφθορά του ηθικού του συστήματος. Η αυξανόμενη κατακτητική του μανία τροφοδοτείται από την ολοένα και αυξανόμενη επιτυχία σε όσα προβαίνει και για να το πετύχει αυτό επιστρατεύει κάθε είδους τεχνικές πειθούς και μία υψηλή διαλεκτική που θα εξαφανίσει κάθε τι επιλήψιμο μετατρέποντάς το σε λογικά ορθόδοξο και ηθικώς ενδεδειγμένο.
Αυτά ως προς το ιστορικό πλαίσιο που διαμορφώνεται την εποχή που γράφει και δραστηριοποιείται η Έλιοτ και αποτελεί ουσιαστικά την βάση για όσα θα επακολουθήσουν τόσο κατά το τέλος του άστατου 19ου αιώνα όσο και κατά τον 20ο φυσικά όπου και προσωπικότητες όπως ο Τζόυς, ο Μίλλερ, ο Προυστ και τόσοι άλλοι θα πάρουν την σκυτάλη για να καταγράψουν τα όσα συμβαίνουν στις κοινωνίες των ανθρώπων που πάλλονται από ανάμεικτα και πολλές φορές δολοφονικά συναισθήματα. Ο αναγνώστης εδώ έρχεται σε επαφή με ένα κείμενο εμπύρετο και φλεγόμενο, μια καιόμενη βάτος λαμβάνει χώρα στις καρδιές των πρωταγωνιστών και η Έλιοτ τους παραδίδει αυτούσιους, τρωτούς και αδύναμους, έρμαια των ερώτων και των παλινωδιών τους. Σε όλο αυτό το ερωτικό ποτάμι ρόλο παίζει σαφώς η μετάφραση από την Αργυρώ Μαντόγλου που προσδίδει στα ελληνικά όλον τον παλμό της άκρως ερωτικής ελληνικής γλώσσας.
Προδοσίες, ψέματα, αυταπάτες, εκδίκηση, μίση και δεύτερες σκέψεις, όλα αλέθονται στο μύλο του έρωτα που τίποτε δεν αφήνει να πέσει κάτω. Η Έλιοτ γνωρίζει πως να χτίζει μια ιστορία και να παρασέρνει τον αναγνώστη στον Καιάδα των παθών των ηρώων της, να τους ξεμπροστιάζει και να τους ντύνει με τα ρούχα των λαθών τους, σαν Μαγδαληνές που χρειάζονται συγχώρεση και συμπόνια γιατί είναι απλά άνθρωποι. “Σ’ έναν μονάχα μήνα από σήμερα, στις 20 Σεπτεμβρίου του 1850, στις δέκα το βράδυ, θα κάθομαι σ’ αυτή την καρέκλα, σ’ αυτό το γραφείο, προσμένοντας τον θάνατο ͘ θα έχω εξαντληθεί από την ακατάπαυστη ενόραση και διόραση, χωρίς να έχω πλέον αυταπάτες και ελπίδες” θα μας πει ο μοιραίος ήρωας της Έλιοτ και θα μεταφέρει όλο το στοχαστικό πνεύμα της συγγραφέως προσφέροντας στον αναγνώστη ένα ακόμα λογοτεχνικό διαμάντι. Η λυρικότητα και η ποιητικότητα ξεχειλίζουν και η ίδια φιλοτεχνεί με λέξεις έναν πίνακα ηθών που υμνεί τον άνθρωπο.
“Θεέ μου, άφησέ με να μείνω με το γνώριμο, κι ας με εξαντλήσει. Είμαι ικανοποιημένος. Η αγωνία του πόνου και της ασφυξίας, και την ίδια στιγμή η γη, οι αγροί, το ποταμάκι με τα βότσαλά του στην άκρη μιας συστάδας από δέντρα, η φρέσκια μυρωδιά μετά τη βροχή, το πρωινό φως μέσα από το παράθυρο της κάμαράς μου, η ζεστασιά της εστίας μετά τον παγωμένο αέρα. Θα τα σκεπάσει όλα αυτά το σκοτάδι για πάντα;”
