Η άγρια φύση είναι ένα ανεκτίμητο αγαθό που σήμερα μαστίζεται από μια κλιματική κρίση, μια κρίση αποτέλεσμα των ανθρώπινων τραγικών λαθών σε πολλά επίπεδα. Ο άνθρωπος δίχως τη φύση είναι ένα τίποτα, είναι έρμαιο του τέλους του και σκιά του εαυτού του μέχρι να αφανιστεί, η φύση είναι το σπίτι μας, το μεγάλο σπίτι που όλοι οφείλουμε να φροντίζουμε επιμελώς. Η άγρια φύση λόγω πολλών παραγόντων συρρικνώνεται μέρα με τη μέρα, οι επιφάνειες άγριας ζωής δυστυχώς περιορίζονται με πρώτο και κύριο αίτιο την αδηφάγα ανθρώπινη δραστηριότητα. Η χλωρίδα και η πανίδα της γης υπόκεινται σε μια συνεχόμενη και δραστική μείωση του πεδίου ανάπτυξής τους, το περιβάλλον τους δέχεται απανωτά πλήγματα από διάφορους παράγοντες και καθεμία και καθένας από εμάς έχουμε την υποχρέωση και το καθήκον να βάλουμε φρένο στην καταστροφή. Είναι θλιβερό τα δάση να καίγονται, τα ζώα να πνίγονται από πλαστικά, το χώμα να μολύνεται, όλα αυτά έχουν συνέπειες στη δική μας υπόσταση. Η μητέρα φύση και τα είδη που την απαρτίζουν, αποτελούν την ασπίδα του ανθρώπου για να συνεχίσει να ζει στον πλανήτη Γη.
Οι μέλισσες, για παράδειγμα, παραμένουν απαραίτητες για τη ζωή του ανθρώπου και για τη συνέχεια της φύσης. Οι επιστήμονες αντιμετωπίζουν με έντονη ανησυχία την ολοένα και μεγαλύτερη μείωση του πληθυσμού των μελισσών διότι η μέλισσα είναι υπεύθυνη, με την καλή έννοια, για το 60-70% της γονιμοποίησης των φυτών και μία ενδεχόμενη εξαφάνισή της θα αποτελούσε τεράστια απειλή για το μέλλον της ζωής στον πλανήτη. Η ιστορία της ύπαρξης της μέλισσας πάει πολύ πίσω στον χρόνο, εικάζεται ότι ζει πάνω στον πλανήτη εδώ και τουλάχιστον 15 εκατομμύρια χρόνια και εναπόκειται σε εμάς να της εξασφαλίσουμε την βιωσιμότητά της για τα επόμενα πολλά χρόνια. Δεν εξασφαλίζουμε μόνο τη δική της βιωσιμότητα γιατί από την ασφαλή επιβίωσή της εξαρτάται και η δική μας, διότι δίχως την μέλισσα που είναι κύριος μοχλός και κινητήριος δύναμη ζωής, ο άνθρωπος θα βρεθεί σε μεγάλα αδιέξοδα.
Σε μια περίοδο, όπως η σημερινή, όπου το περιβάλλον γύρω μας ζει σε παγκόσμια κλίμακα δύσκολες μέρες, τα βιβλία που παρουσιάζονται εδώ έρχονται να μας θυμίσουν πως πάνε αιώνες που ο άνθρωπος βιάζει τον ίδιο τον πλανήτη στον οποίο ζει και μάλιστα με ανεξήγητο μένος. Είναι γνωστή η ιστορία του βασιλιά της Αναγέννησης που για τη δική του και μόνο διασκέδαση σκότωσε σε μία μέρα ένα εκατομμύριο πουλιά συγκεκριμένου είδους και αυτό το πουλί από τότε είναι εξαφανισμένο από προσώπου γης, ένα μόνο δείγμα της ανθρώπινης ασυδοσίας και βαρβαρότητας. Η ανθρώπινη παρέμβαση και η ανθρώπινη δραστηριότητα είναι ο κύριος λόγος της εξαφάνισης ειδών, της μόλυνσης των θαλασσών και της υπεραλίευσης που οδηγεί τον πλανήτη σε ασφυξία. Τόνοι πλαστικού συσσωρεύονται καθημερινά στις θάλασσές μας, ψάρια πνίγονται από σακούλες που επιπλέουν στο βυθό, χελώνες βρίσκουν φρικτό θάνατο από δίχτυα ή πετονιές τυλιγμένες γύρω από τον λαιμό τους, που δεν τις αφήνουν να αναπνεύσουν. Δυστυχώς, τα παραδείγματα ανά την παγκόσμια επικράτεια είναι πάρα πολλά. Πρόσφατα μάλιστα στην Αλόννησο, η γνωστή φώκια, ο Κωστής, βρήκε τραγικό θάνατο από ψαροντούφεκο. Είναι επιτακτική ανάγκη να γίνουμε όλοι και ο καθένας ξεχωριστά τείχος προστασίας για να ανακόψουμε το κύμα του αφανισμού.
Leonardo da Vinci, Μύθοι & Ζωολόγιο, Εκδόσεις Gutenberg
Η φύση και ο Λεονάρντο μοιάζουν και έχουν κοινή συνισταμένη έναν μηχανισμό όμοιο με αυτόν των Αντικυθήρων. Χρησιμοποιούν κάθε στοιχείο για να λειτουργήσουν με βάση ένα συγκεκριμένο λόγο. Έτσι όπως η φύση έχει σχεδιάσει τα πάντα με βάση ορθολογική και ακριβή – με την έννοια της ακρίβειας και της λεπτομέρειας – έτσι και ο Λεονάρντο σχεδιάζει και συλλογάται, φιλοτεχνεί και γράφει για να προσδώσει στο έργο του έναν χαρακτήρα σοφίας. Τίποτα δεν συμβαίνει τυχαία στο μυαλό του Λεονάρντο και ό,τι μας αφηγείται σαν παραμυθάς είναι προκαταβολικά μελετημένο και έχει τη χρήση του. Ο Λεονάρντο είναι ένας Αίσωπος της Αναγέννησης και είναι ένας πρώιμος και προφητικός οικολόγος με ανεπτυγμένες τις ευαισθησίες, τότε που δεν υπήρχε καμία μέριμνα ούτε καν εγκυμοσύνη του όρου προστασία περιβάλλοντος. Ο Λεονάρντο παρουσιάζει μια σπουδαία μελέτη τόσο περί μύθων όσο και περί των ζώων σε μια προσπάθεια πρώτα ο ίδιος να κατανοήσει αυτό το ρολόι με το οποίο λειτουργεί η φύση.
Jean Giono, Ο άντρας που φύτευε δέντρα, Εκδόσεις Άγρα
Ο Ζιονό γράφει ένα κείμενο τρυφερό, ευαίσθητο και με έντονο συναισθηματισμό που εκφράζεται από την γλαφυρότητα στον λόγο του, με μία έκδηλη ποιητικότητα. Με την γραφή του σπέρνει τους καρπούς που θα δώσουν στην φύση και πάλι το λαμπερό της πρόσωπο, δίνει στον πρωταγωνιστή του όλα εκείνα τα εφόδια ενός σταυροφόρου της σωτηρίας και προστασίας του περιβάλλοντος σε μία περίοδο χρονική που οι συζητήσεις ούτε καν είχαν τεθεί επί τάπητος. Ο Ελζεάρ Μπουφιέ, ένας απλός και ταπεινός βοσκός που θυμίζει μορφή της σύγχρονης πράσινης επανάστασης και είναι ταγμένος στον δρόμο του Θεού, αγαπά την φύση και την υπηρετεί. Είναι ο ήρωας του Ζιονό, ένας καθημερινός ήρωας, ένας από τους πολλούς που σιωπηλά πράττουν το καθήκον τους κυρίως προς τον εαυτό τους. Πρόκειται για ένα μάλλον προφητικό κείμενο της αφύπνισης της πράσινης συνείδησης και αντίληψης, ένα τέτοιο κείμενο στον αιώνα που ζούμε θα πρέπει να αποτελεί αναγκαίο ανάγνωσμα για μικρούς και μεγάλους.
Maja Lunde, Η ιστορία των δέντρων, Εκδόσεις Κλειδάριθμος
Είναι το τέταρτο βιβλίο της τετραλογίας της Νορβηγού συγγραφέα που αφοσιώθηκε εν τοις πράγμασι στην προστασία του περιβάλλοντος και την εγρήγορση του ανθρώπου μέσα από ένα αφιέρωμα στην ίδια την φύση. Πρόκειται για ένα πολύ αξιόλογο και μεγαλόπνοο έργο που σκοπό και στόχο έχει τη βιώσιμη ανάπτυξη σε έναν κόσμο που ολισθαίνει προς το κακό. Για αυτό και εκείνη ασχολήθηκε με την ιστορία των αλόγων, των μελισσών και του νερού και τώρα των δέντρων σε μια προσπάθεια από μέρους της να βάλει το λιθαράκι σε αυτό που λέγεται αγάπη για το περιβάλλον. Η ιστορία έρχεται από το μέλλον για να εστιάσει στο παρόν γιατί δίχως παρόν μέλλον δεν πρόκειται να υπάρξει. Η άρτια και ειρηνική σχέση των ανθρώπων με την φύση που τους περιβάλλει είναι θεμελιώδης προϋπόθεση για την ίδια την ύπαρξη και συνέχεια του ανθρώπου, η φύση κάνει το καθήκον της και μένει στον άνθρωπο να πράξει και εκείνος το δικό του, μια αποστολή μάλλον ανηφορική.
Peter Wohlleben, Η μυστική ζωή των δέντρων, Εκδόσεις Πατάκη
Τόπος ανάσας και ζωής είναι το δάσος, είναι εκείνο το μέρος όπου η γαλήνη και η ηρεμία αγγίζουν το θείο που ίπταται λόγω της θείας ατμόσφαιρα που αποπνέει. Ο άνθρωπος κοντά στο δάσος μπορεί και ξεκουράζει την ψυχή του μακριά από την καθημερινότητα και αυτό γιατί ο άνθρωπος εκεί γεννήθηκε και έδρασε πριν μεταφερθεί στις πόλεις και χάσει την επαφή του και την επικοινωνία με την φύση. Ο συγγραφέας και δασολόγος με ζήλο και μεράκι, με αγάπη και τρυφερότητα προσφέρει στο αναγνωστικό κοινό τη μοναδική γνώση του και μας καλεί σε ένα ταξίδι στον υπέροχο κόσμο των δέντρων. Ξεδιπλώνει και αποκαλύπτει με εύληπτο τρόπο την κρυφή δύναμη των δέντρων και μας κάνει κοινωνούς της λειτουργίας ενός ολόκληρου οικοσυστήματος που εδράζεται στα δέντρα και εξαρτάται από τα δέντρα. Τα δέντρα είναι ζωντανοί οργανισμοί με μνήμη, με συναισθήματα, με όλα εκείνα τα στοιχεία που τα καθιστούν ίσα και ενδεχομένως ανώτερα του ανθρώπου χάρη στην καλοσύνη τους.
Peter Wohlleben, Η μυστική ζωή των ζώων, Εκδόσεις Πατάκη
Να γίνουν οι άνθρωποι ζώα θα ήταν μια εύλογη ευχή με την έννοια πως ο κόσμος των ζώων δεν κρύβει καμία κακία, δεν ενέχει κινδύνους για τον άνθρωπο που γνωρίζει πως να συμπεριφέρεται και να τα σέβεται ως όντα ενός κόσμου που ουσιαστικά τους ανήκει. Γιατί ο άνθρωπος είναι περαστικός και εκείνα υπάρχουν σε αυτόν τον πλανήτη δισεκατομμύρια χρόνια πριν, με πρώτους κατοίκους τους δεινοσαύρους, μην το λησμονούμε. Ο συγγραφέας και δασολόγος μας ξεναγεί αυτή την φορά στον υπέροχο κόσμο των ζώων όπου έχουμε την αποκλειστική χαρά να απολαύσουμε γνώσεις σχετικά με τον τρόπο ζωής τους, να κατανοήσουμε πως η σχέση μας με τα ζώα ορίστηκε από τον ίδιο το δημιουργό και πως ουσιαστικά είμαστε ένα και το αυτό με εκείνα, χωρίς συγκρίσεις. Χωρίς τις άθλιες παρεμβάσεις μας τα ζώα δεν κινδυνεύουν αλλά με την αγαστή συνεργασία μας τα ζώα θα συνεχίσουν να υπάρχουν. Το παρόν είναι ένα βιβλίο κόσμημα που αξίζει να μελετηθεί.
Patrick Svensson, Βαθύ μπλε, Εκδόσεις Μεταίχμιο
Ο συγγραφέας Πάτρικ Σβένσον, με το βιβλίο αυτό, μας φέρνει πιο κοντά στον αστείρευτο θαλασσινό κόσμο και μας αφηγείται πρόσωπα και πράγματα άλλων εποχών, θαλασσοπόρων, βασανιστών και ευεργετών του σπιτιού όλων μας που ονομάζουμε θάλασσα. Γιατί το λάθος να σκεφτούμε και μόνο πως η θάλασσα μας ανήκει, είναι ό,τι πιο επικίνδυνο, ουτοπικό και ανεύθυνο μπορεί κάποιος να εκπέμψει ως μήνυμα. Οι ωκεανοί είναι μέρος ενός ολόκληρου λειτουργικού συστήματος, ενός μηχανισμού που έχει ρυθμιστεί να λειτουργεί υπό ορισμένες συχνότητες και δρα έτσι δισεκατομμύρια χρόνια, πριν καν ο άνθρωπος σκεφτεί πως θα γίνει ένοικος του σύμπαντος. Οι ωκεανοί και όσα τους απαρτίζουν βρίσκονται στα βάθη για να μας θυμίζουν πόσο εφήμερο είναι το πέρασμά μας, πόσο ανόητοι είμαστε εμείς οι άνθρωποι που νομίζουμε έστω και στο ελάχιστο πως είμαστε κυρίαρχοι στην θάλασσα.
Ρίτσαρντ Φλάναγκαν, Εγχειρίδιο ιχθύων, Εκδόσεις Ψυχογιός
Ο Φλάναγκαν, γνωστός μαχητής και ακτιβιστής για θέματα φυσικού περιβάλλοντος γράφει αυτό το μυθιστόρημα, το οποίο όταν εκδόθηκε είχε κάνει μεγάλη εντύπωση και προκάλεσε το ενδιαφέρον ανά τον κόσμο. Ερευνητής των όσων καταγράφει, μας αφηγείται την ιστορία της Αυστραλίας όταν ακόμα η Αυστραλία αποτελούσε τόπο εξορίας βαρυποινιτών, όπως ο ήρωάς του Γουίλιαμ Γκουλντ. Αμφιλεγόμενη προσωπικότητα ο Γκουλντ θα αναλάβει να καταγράψει την ιστορία των ψαριών λίγο πριν τον τελειωτικό τους αφανισμό σε γραπτό κείμενο, ως ένα είδος ανάμνησης των όσων σε λίγο θα αποτελούν παρελθόν. Στις αρχές του 19ου αιώνα, οπότε και εκτυλίσσεται η ιστορία των δώδεκα ψαριών, δεν υπήρχε καμία απολύτως περιβαλλοντική συνείδηση στον τότε κόσμο της αποικιοκρατίας, που εξαντλούσε με απίστευτη ταχύτητα τα αποθέματα θαλάσσιας και φυσικής ζωής εν τω συνόλω.
Τζακ Λόντον, Το κάλεσμα της άγριας φύσης, Εκδόσεις Μεταίχμιο
Ο Τζακ Λόντον με περισσή ευαισθησία μας καταδεικνύει πως το ένστικτο της άγριας φύσης είναι τόσο ισχυρό που δεν αντικαθίσταται με τίποτε άλλο και κανένας δεν μπορεί να το αναχαιτίσει όσο και αν προσπαθήσει, η προσπάθεια θα είναι μάταιη. Το κάλεσμα της Άγριας φύσης είναι το άλλο πρόσωπο του Ασπροδόντη, μέσω του οποίου ο Τζακ Λόντον δείχνει την αγάπη του για τον κόσμο, τον άγνωστο κόσμο των άγριων ζώων που υπακούν μόνο στους δικούς τους νόμους. Πρόκειται επίσης για ένα βιβλίο που λόγω της αγάπης του Τζακ Λόντον για τη φύση και τον άνθρωπο, μπορεί και μας γοητεύει ακόμα και θα σαγηνεύει πλήθος γενεών για πολλά χρόνια. Να σημειωθεί πως από το 1903 οπότε και εκδόθηκε για πρώτη φορά σε βιβλίο, δεν σταμάτησε να κυκλοφορεί και έχει αγαπηθεί από μικρούς και μεγάλους. Είναι ένα βιβλίο διδακτικό, τώρα ειδικά που η άγρια φύση κατά κάποιο τρόπο παίρνει την εκδίκησή της για το γεγονός πως ο σύγχρονος άνθρωπος επιθυμεί να την εξουσιάσει ολοένα και περισσότερο δίχως να σκέφτεται πως παραβιάζει έναν χώρο όπου ο ίδιος δεν ανήκει.
