Η ιστορία είναι αμείλικτη, είναι πάντα παρούσα να καταγράφει τις κοινωνικές εκδηλώσεις και τις συμπεριφορές των ανθρώπων, η ιστορία είναι συνυφασμένη με τις ζωές μας και ρέει σαν ποτάμι που πολλές φορές παρασέρνει τα πάντα στο διάβα της. Είναι τα ιστορικά γεγονότα που σημαδεύουν τις κοινωνίες και οι άνθρωποι που ζουν σε αυτές καλούνται να αντιδράσουν στην ροή των γεγονότων και στις συνέπειες αυτών. Τα όσα αφηγείται ο συγγραφέας σε αυτό το βιβλίο καλύπτουν ένα μεγάλο φάσμα της ιστορίας της Γαλλίας για τουλάχιστον τριάντα χρόνια, από τον πόλεμο και το τέλος του Β’ Παγκοσμίου πολέμου έως και την έλευση του σοσιαλιστικού κυβερνητικού συνασπισμού το 1981. Πρόκειται για μια περίοδο πλούσια σε συμβάντα, μια περίοδο κρίσιμη όχι μόνο για τη Γαλλία αλλά και για χώρες που εξαρτώνται από αυτήν, όπως για παράδειγμα η Αλγερία, η οποία και γνωρίζει την ανεξαρτησία της τη δεκαετία του ’60.
Τα δύσκολα και ταραγμένα χρόνια μιας χώρας πρωταγωνίστριας μέσα από τον διερευνητικό φακό ενός μελετητή
Ο Ζεράρ Ντελτέιγ με τη δημοσιογραφική του ιδιότητα έχει συμπυκνώσει μέσα από το μυθιστόρημα ένα μεγάλο πλήθος συνταρακτικών γεγονότων που κλόνισαν και συγκλόνισαν τη Γαλλία. Μια μεγάλη χώρα με ηγετικό προφίλ στην Ευρώπη, μια χώρα που διαδραματίζει ρόλο στα ευρωπαϊκά και παγκόσμια πράγματα, άρα τα όσα συμβαίνουν εδώ αντανακλούν στο σύνολο του παγκόσμιου γίγνεσθαι πόσο μάλλον όταν η Γαλλία ήταν μέχρι και τη δεκαετία του 1960 μία από τις κύριες αποικιοκρατικές χώρες. Μέσα από μια πολυπρισματική και πολυεπίπεδη παράθεση ιστορικών μαρτυριών, μέσα από αναφορές σε πολιτικά πρόσωπα σημαίνοντα για την εποχή, ξεδιπλώνεται όλος ο ιστορικούς ρους και ο αναγνώστης μεταφέρεται πίσω στον χρόνο για να παρακολουθήσει σαν σε ντοκιμαντέρ ή και ταινία τα όσα κρίσιμα εκτυλίσσονται.
Ο τρόπος γραφής του Ντελτέιγ δεν αφήνει περιθώρια απόσπασης της προσοχής γιατί τα όσα περιγράφει είναι εξαιρετικά ενδιαφέροντα μα συνάμα και διδακτικά, πόσο μάλλον για εκείνους που αρέσκονται στην ιστορική αφήγηση. Ξεκινά το ταξίδι με την περίφημη εμφυλιακή κατάσταση που επικρατεί στη Γαλλία, καθώς η επέλαση των ναζιστικών στρατευμάτων φέρνει μια προσωρινή κυβέρνηση δωσίλογων στο Παρίσι, η οποία μάλιστα εγκαθίσταται εκτός Παρισιού στον περίφημο πύργο Ζιγκμαρίνγκεν με την ανοχή των γερμανικών δυνάμεων. Εν παραλλήλω χρόνω, οι δημοκρατικές δυνάμεις της Γαλλίας συντάσσονται με τον στρατηγό Ντε Γκωλ και εξαπολύουν αντάρτικο ειδικά στον Νότο όπου οι δυνάμεις των Ναζί δεν έχουν ακόμα φτάσει. Είναι εκεί άλλωστε που θα καταφύγουν και πολλοί άνθρωποι του πνεύματος για να γλιτώσουν από τον κατακτητή από τη μία και από την εξορία από την άλλη.
Πρωταγωνιστούν στην αφήγηση του Ντελτέιγ η Αν Λαμπόρντ, μια γυναίκα επαναστάτρια και αντιστασιακή που έχει όμως πρόσβαση σε πολλές πληροφορίες και πηγές, συντάσσεται με τον Ντε Γκολ και γνωρίζει καλά πρόσωπα και πράγματα καθώς ερχόταν σε επαφή τόσο με αγωνιστές όσο και με αμφιλεγόμενους τύπους, ανθρώπους για τους οποίους κανείς δεν γνωρίζει το ποιόν τους και τι έπραξαν στην πραγματικότητα κατά τον πόλεμο. Στον αντίποδα, θα βρούμε και τον Αλέν, τον αδερφό ενός κομμουνιστή αγωνιστή και μποέμ τύπο, ο οποίος παρακολουθούμε να αναπτύσσει πλούσια δράση στον τομέα του συνδικαλισμού και των απεργιών κατά τα χρόνια που ακολουθούν τον πόλεμο. Το μυθιστόρημα ξετυλίγει όλο το κουβάρι των συμβάντων μετά τον πόλεμο όταν και η Γαλλία καλείται να αποφασίσει τι θα πράξει με το κακό και σκοτεινό παρελθόν της, είναι τότε που το εργατικό κίνημα οργανώνεται στα σημεία εργασίας και απαιτεί καλύτερες συνθήκες εργασίας, είναι τότε που οι πολιτικές ζυμώσεις δίνουν και παίρνουν για την επαύριο της εξουσίας.
Σε δύσκολες και ταραγμένες εποχές, όπως αυτές που περιγράφει ο συγγραφέας και όπου τα πολιτικά και ιστορικά γεγονότα απαιτούν δυναμικότητα, ψυχραιμία και αποφασιστικότητα, τα κράτη και ο κόσμος γενικότερα έχουν ανάγκη από στιβαρούς και σοβαρούς ηγέτες. Είναι εκείνοι που θα έχουν την τόλμη, την ηγετική ικανότητα και το σθένος να αντιμετωπίσουν τέτοιου είδους καταστάσεις και να ανταπεξέλθουν στον κρίσιμο ρόλο τους. Τέτοια είναι η περίπτωση του Σαρλ Ντε Γκωλ, ενός στρατιωτικού που με την φυσιογνωμία του κατάφερε να διαδραματίσει πρωταρχικό ρόλο τόσο σε εθνικό όσο και διεθνές επίπεδο. Ο στρατηγός Ντε Γκωλ έχει μείνει στην ιστορία για την παρέμβασή του κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, για την αποφυγή ενός εμφυλίου πολέμου ύστερα από το τέλος του πολέμου αλλά και για την απόφασή του για την αποαποικιοποίηση της Αλγερίας. Ένας άνθρωπος με ηγετική μορφή πάλεψε για την εδραίωση της δημοκρατίας στη Γαλλία και παραιτήθηκε όταν είδε πως δεν ήταν πια αρεστός στο λαό, αυτή είναι η ιστορία που διαβάζουμε μέσα από τις γραμμές.
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’60 και του ’70, η Γαλλία θα περάσει δια πυρός και σιδήρου – όπως είναι και ο τίτλος του σπουδαίου βιβλίου του σπουδαίου Enzo Traverso πάλι από τις ίδιες εκδόσεις – καθώς θα ζήσει τα τραγικά γεγονότα με την Αλγερία και τις αθλιότητες που έλαβαν χώρα τόσο στη Γαλλία όσο και στην Αλγερία με σφαγές και δολοφονίες αθώων ανθρώπων εις το όνομα της καταστολής και του μίσους. Το αίμα που χύθηκε στον βωμό της ιδεολογίας έγινε το σημείο αναφοράς για μια χώρα που διέλυσε και προκάλεσε ανθρωπιστική, κοινωνική και πολιτική κρίση σε μια χώρα πριν της απονείμει τελικά και υπό πίεση την πολυπόθητη ανεξαρτησία, ένα αίτημα εκπεφρασμένο ήδη από τη δεκαετία του ’50. Τα γεγονότα των σπουδαστών του Μάη του ’68, οι κοινωνικές αναταραχές στους τόπους εργασίας και οι συνεχόμενες ασκήσεις καταπίεσης σε κάθε νέα απαίτηση για δικαιώματα των εργαζομένων ειδικά στις μεγάλες αυτοκινητοβιομηχανίες, όλα αυτά σημάδεψαν ανεξίτηλα τα χρόνια αυτά μέχρι την έλευση μιας κάποιας ηρεμίας στα τέλη της δεκαετίας του ’70. Το βιβλίο του Ντελτέιγ είναι η απόδειξη πως η ιστορία είναι η επιστήμη εκείνη που βαδίζει στα χνάρια των ανθρώπων και αποτυπώνει κάθε τους βήμα σε δρόμους άλλοτε φωτεινούς και άλλοτε σε καιρούς ζοφερούς, δεν μένει σε εμάς να γίνουμε κοινωνοί αυτού του εγχειρήματος για να γίνουμε πιο σοφοί.
“Δεν άρεσε καθόλου στην Αν να ξέρει ότι ο Μπασελί θα ραδιουργούσε τώρα, και πιθανότατα θ’ αποκτούσε επιρροή, στο περιβάλλον του Στρατηγού, αλλά το πήρε απόφαση. Κατάλαβε και αποδέχτηκε πως η πολιτική είναι η τέχνη του συμβιβασμού”
“Τις ικανότητες μας και τα γαλόνια μας, αγαπητή μου φίλη, εμείς τ’ αποκτήσαμε στο πεδίο, ενώ οι περισσότεροι στον πολιτικό κόσμο, όλες αυτές οι γριές αλεπούδες, μαθημένοι σε όλες τις ραδιουργίες, λούφαζαν στο σπίτι τους, αν δεν κυλιούνταν κιόλας στο βούρκο του δωσιλογισμού”
