Ο Καρτέσιος είχε πει κάποτε πως το να διαβάζεις τα καλά βιβλία είναι σαν να συνδιαλέγεσαι με τους άριστους των περασμένων αιώνων. Ας πάρουμε όμως το νήμα της ιστορίας της φιλοσοφίας από τις απαρχές της, από την ίδια την Αρχαία Ελλάδα και τους φιλοσόφους της που έχουν τόσα να μας διδάξουν, όχι θεωρίες ακατανόητες αλλά απτές σκέψεις που θα μας βοηθήσουν στη βελτίωση της καθημερινής μας ζωής. Το παρόν εγχειρίδιο είναι μία πρώτης τάξεως ευκαιρία, μια προσφορά ζωής για να αντλήσουμε στοιχεία για την καθημερινότητά μας και να προσπαθήσουμε να απολαύσουμε τους καρπούς μιας ευζωίας που δεν είναι πάντα εύκολη να κατακτηθεί. Το βιβλίο αυτό είναι μια ανάσα ζωής μέσα από την γνώση που είναι ανεξάντλητη και σαφώς διαχρονική όπως θα μπορέσει να καταλάβει ο γνώστης αλλά και ο μη γνώστης.
Στα χνάρια των επιφανών στωικών φιλοσόφων για να αντλήσουμε χρήσιμα πορίσματα για το σήμερα
Η φιλοσοφία γίνεται αδιαμφισβήτητα το απαραίτητο εργαλείο για να αντιληφθούμε αλλιώς τη ζωή στο σύνολό της, τις χαρές και τις λύπες της. Μελετώντας φιλοσοφία δεν σημαίνει πως κινητοποιείται κάποιος αυτόματος μηχανισμός που μεταβάλλει με το πάτημα ενός κουμπιού τη διάθεση μας προς το καλύτερο, οδηγώντας μας στην ευδαιμονία από τη μια στιγμή στην άλλη. Είναι μια διαρκής διαδικασία προσπάθειας αλλαγής θέασης των πραγμάτων, ένας άλλος εναλλακτικός τρόπος που μόνο θετικά μπορεί να μας προσφέρει γιατί έτσι θα κατανοήσουμε το πραγματικό νόημα της ύπαρξής μας και της παρουσίας μας στον κόσμο. Οι στωικοί φιλόσοφοι μιλούν με παραδείγματα και μας βοηθούν ο καθένας με τον δικό του μοναδικό τρόπο να αντλήσουμε χαρές από την καθημερινότητά μας αποφεύγοντας έτσι τις δυσάρεστες στιγμές που μας επιβαρύνουν. Ο λόγος τους είναι καίριος και συνδράμουν τον άνθρωπο του τότε όπως και του σήμερα να χτίσει τείχη ανοσίας κατά της θλίψης.
Οι στωικοί φιλόσοφοι αποτέλεσαν μία σχολή πολύ δημοφιλή στην Αρχαιότητα και σήμερα έχουν το αποτύπωμά τους σε σύγχρονες φιλοσοφικές τάσεις, καθώς αυτό που αναζητούμε όλοι στη ζωή μας είναι μια κάποια ισορροπία και διαχείριση προβλημάτων που θα μας προσφέρουν μικρές σανίδες σωτηρίας απέναντι σε όλα αυτά που συμβαίνουν γύρω μας. Είναι οι λεγόμενες μικρές χαρές όπως συνηθίζουμε να τις αποκαλούμε. Οι Στωικοί φιλόσοφοι, όπως άλλωστε αποδεικνύεται και από την εκτενή αφήγηση των συγγραφέων, οι οποίοι και παραθέτουν τα βιογραφικά όλων των εκπροσώπων της σπουδαίας αυτής σχολής, καταπιάνονται με διάφορα θέματα που αφορούν σε κάθε πτυχή της ανθρώπινης ζωής, σε ζητήματα που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε και εκεί έγκειται η παρέμβασή τους. Φιλόσοφοι όπως ο Ζήνωνας, ο οποίος υπήρξε ο πρώτος Στωικός, έχοντας περάσει μέσα από το μονοπάτι των Κυνικών που του άνοιξαν τον δρόμο για τις δικές του θεωρίες.
Είναι ένα ταξίδι στον κόσμο του στοχασμού που σίγουρα θα συγκινήσει τον αναγνώστη και θα τον συνδράμει στην προσπάθεια για κατάκτηση μιας κάποιας ευδαιμονίας, συντροφιά με ένα τόσο μεστό σύγγραμμα. Πρόκειται για εμβληματικές προσωπικότητες που με την συμβολή τους ο καθένας και η καθεμία άνοιξαν ορίζοντες και διαμόρφωσαν με τη σκέψη τους και το έργο τους τον δικό τους προσωπικό ρόλο σε αυτό που ονομάζουμε σύγχρονη διανόηση και θέαση του κόσμου. Το βιβλίο, εξαιρετικά οικείο, απευθύνεται σε γνώστες και μη, σε μικρούς και μεγάλους, σε όλους εκείνους που διψούν για γνώση. Είναι στην πραγματικότητα μία επιχείρηση κατανόησης της ίδιας της ανθρώπινης φύσης και του κόσμου στον οποίο ζούμε.
Ένας εκ των κορυφαίων στωικών της ρωμαϊκής εποχής, ο Μάρκος Αυρήλιος, με πνεύμα διδακτικό και με την σοφία που τον διακρίνει γράφει κατά τα διαλείμματα ανάμεσα στις μάχες, είναι ένας στρατηλάτης που φιλοσοφεί τη ζωή και συλλογιέται ελεύθερος. Καταγράφει της ψυχής του τις φωνές, τις αγωνίες και τις ανησυχίες έχοντας το βλέμμα στους θεούς, είναι ένας πρώιμος Χριστός και τα λόγια του είναι βάλσαμο. Ένας άλλος επίσης κορυφαίος στωικός, ο Σενέκας επιθύμησε να κατανοήσει τον σύγχρονο άνθρωπο και να δικαιολογήσει ομολογουμένως μια κακή ή ανόητη πράξη. Ο ίδιος υπήρξε άλλωστε θύμα οργής του αυτοκράτορα Καλιγούλα, ο οποίος και τον οδήγησε στην εξορία για να τον “συνετίσει”. Ο Σενέκας θα συγγράψει το Περί θυμού, όπου θα προσπαθήσει ο ίδιος να κατευνάσει τον ίδιο του τον θυμό, εκεί θα στοχαστεί πώς μπορεί να διαχειριστεί μία τέτοια κατάσταση και να μην γίνει θύμα της οργής του.
Το ζήτημα των Στωικών φιλοσόφων, οι οποίοι πήραν την σκυτάλη από σύγχρονούς τους φιλοσόφους και έβαλαν και εκείνοι το δικό τους λιθαράκι στο χτίσιμο αυτού που σήμερα γνωρίζουμε ως φιλοσοφία, είναι η τακτική να εστιάσουν περισσότερο στο θεωρητικό κομμάτι και να γίνουν πιο προσιτοί και πιο ανθρώπινοι, έτσι κατάφεραν σιγά σιγά να καλλιεργήσουν το έδαφος για να χτιστεί αυτό που σήμερα γνωρίζουμε ως Στωικισμός, που πήρε το όνομά του ως σχολή από την Ποικίλη Στοά. Τελικά, αυτό που προκύπτει μέσα και από αυτό το σπουδαίο εγχειρίδιο είναι πως οι στωικοί φιλόσοφοι μιλούν με παραδείγματα και μας βοηθούν ο καθένας με τον δικό του μοναδικό τρόπο να αντλήσουμε χαρές από την καθημερινότητά μας αποφεύγοντας έτσι τις δυσάρεστες στιγμές που μας επιβαρύνουν. Ο λόγος τους είναι καίριος και συνδράμουν τον άνθρωπο του τότε όπως και του σήμερα να χτίσει τείχη ανοσίας κατά της θλίψης.
“Αν η φιλοσοφία καταφέρνει κάτι, είναι να δώσει μια απάντηση σ’ εκείνη την ερώτηση: πώς να ζήσουμε”
“Για τους Στωικούς, όλη τους η ζωή ήταν μια προετοιμασία για τον θάνατο. Όπως είχε πει ο Κικέρων: “Φιλοσοφείν θα πει να μαθαίνεις πώς να πεθαίνεις”
