«Είτε γράψε κάτι που αξίζει να διαβαστεί είτε κάνε κάτι που αξίζει να γραφτεί» είχε πει ο Βενιαμίν Φραγκλίνος, πολιτικός και συγγραφέας. Το αστυνομικό μυθιστόρημα, αυτό που μας κρατάει σε αγωνία και μας ενθουσιάζει, τόσο με την δεξιοτεχνική του αφήγηση όσο και με τις ανατρεπτικές του διαστάσεις προσφέρεται μέσα από τις ιστορίες του μεγαλοφυούς Άρθουρ Κόναν Ντόιλ. Μη λησμονούμε πως η τέχνη του αστυνομικού μυθιστορήματος ίσως να είναι και η πιο δύσκολη ως προς τη σύλληψη των χαρακτήρων, τη συνοχή και την εξιστόρηση με τέτοιο τρόπο που ο αναγνώστης να νιώθει πως το αστυνομικό μυθιστόρημα που κρατά στα χέρια του δεν αντιγράφει μανιέρα αλλά διατηρεί τη δική του προσωπική χροιά και ύφος, εξάπτει τη φαντασία και μας χαλαρώνει, ενώ μας καθιστά συμμέτοχους στη διαλεύκανση μιας δολοφονίας ή ενός εγκλήματος.
Ένα αστυνομικό μυθιστόρημα στανταλικής φιλοσοφίας, μια βουτιά στην ψυχανάλυση του εγκλήματος
Αυτό το εξαιρετικό βιβλίο ανήκει στη νέα σειρά των εκδόσεων Διόπτρα με τίτλο Crime moments και παρουσιάζεται πολλά υποσχόμενη γιατί ήδη από τα πρώτα τρία δείγματα η αγωνία είχε αγγίξει το κόκκινο, τώρα με τη σπουδή το κόκκινο έγινε ακόμα πιο βαθύ. Πρόκειται για μια νέα σειρά με διαχρονικά και σύγχρονα μυθιστορήματα που χαρακτηρίζονται από εμπύρετο αστυνομικό δαιμόνιο, συναρπαστικές αφηγήσεις και ποιότητα γραφής καθώς μιλάμε για Πόε, Λερού και Στάλεσεν, τρία πολύ ηχηρά ονόματα της λογοτεχνίας καθώς και άλλα που θα ακολουθήσουν. Σε αυτά τα τρία έρχεται λοιπόν και ένα εμβληματικό τέταρτο, ένα μυθιστόρημα που εξάπτει μοναδικά την φαντασία. Αυτό το τετράπτυχο, αυτά τα λογοτεχνικά κοσμήματα έρχονται να μας θυμίσουν γιατί αγαπάμε το καλό βιβλίο και γιατί πάντα θα ανατρέχουμε σε αυτό. Να επισημάνουμε πως η άρτια μετάφραση της Ζωής Κόκκα προσδίδει στο βιβλίο ένα θετικό πρόσημο καθώς η προσαρμογή στα ελληνικά δεν είναι πάντα εύκολη υπόθεση.
Στην εξαιρετική εισαγωγή της Χίλντας Παπαδημητρίου διαβάζουμε πολλές πληροφορίες σχετικά με την απαρχή του είδους του αστυνομικού μυθιστορήματος αλλά και πολλές άλλες ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες σχετικά με το συγκεκριμένο μυθιστόρημα που συγκαταλέγεται στα κορυφαία όλων των εποχών καθώς μην ξεχνάμε πως είναι ένα από τα πρώτα του Κόναν Ντόιλ που άφησαν εποχή. “Δημιουργώντας τον Σέρλοκ Χολμς, ο Ντόιλ έθεσε τις βάσεις της εγκληματολογικής έρευνας, όπως τη γνωρίζουμε σήμερα. Ο Χολμς δεν βασίζεται στην τύχη ή στη διαίσθησή του, ούτε στις φήμες και τις μαρτυρίες τρίτων, αλλά στην ενδελεχή παρατήρηση στοιχείων”. Ο κόσμος του Σέρλοκ Χολμς δεν προήλθε προφανώς από καμία παρθενογένεση γιατί ως γνωστόν τα βιβλία γράφουν βιβλία, έτσι ο ίδιος ο Ντόιλ εμπνεύστηκε τόσο από τον Πόε όσο και από άλλους συγγραφείς που προηγήθηκαν και ασχολήθηκαν με το είδος. Αυτό που εισάγει ωστόσο ο Ντόιλ είναι μια άλλη ματιά, ένα άλλο πρίσμα και μια διαφορετική μέθοδος στην εξιχνίαση και τη διαλεύκανση δύσκολων υποθέσεων όπως αυτή εδώ με τη δολοφονία των δύο Αμερικανών.
“Όπως όλες οι άλλες τέχνες, έτσι και η επιστήμη της επαγωγής και της ανάλυσης μπορεί να αποκτηθεί μόνο μέσω μακράς και υπομονετικής μελέτης, ενώ η διάρκεια της ζωής δεν είναι αρκετά μεγάλη ώστε να επιτρέπει σε έναν θνητό να κατακτήσει την ύψιστη τελειότητα της τέχνης αυτής. Πριν ο ερευνητής στραφεί σ’ εκείνες τις ηθικές και πνευματικές πλευρές του θέματος που παρουσιάζουν τις μεγαλύτερες δυσκολίες, θα πρέπει να ξεκινήσει από τη διαχείριση απλούστερων προβλημάτων”. Ο Σέρλοκ Χολμς φιλοσοφεί και στοχάζεται, προβληματίζεται και αναρωτιέται, μπαίνει στη βάσανο μιας ενδελεχούς ανάλυσης των δεδομένων και λειτουργεί πολύ συχνά με το ένστικτο σε συνδυασμό όμως με την λογική, όταν χρειάζεται να βρει την άκρη του νήματος σε μια δύσκολη υπόθεση. Είναι ένας Ηρακλής μαινόμενος της κοινωνίας που έχει ως αποστολή του ιερή την διαφύλαξη της κοινωνικής συνοχής και την προσήλωση στο καθήκον.
Ο Άρθουρ Κόναν Ντόιλ θεωρείται, και δίκαια, ένας μαιτρ του είδους, ένας ιδιοφυής εμπνευστής ενός ήρωα που βρίσκεται πάντα στο προσκήνιο. Οι ιστορίες του με τον ιδιαίτερο, ευφυή και γοητευτικό τρόπο γραφής εδραίωσαν, μαζί με συγγραφείς όπως ο Έντμουντ Κρίσπιν, η Ντόροθυ Σάιερς και άλλους, μια ολόκληρη σχολή και έχουν φυσικά αφήσει εποχή. Ο ίδιος δεν θα πάψει ποτέ να μνημονεύεται ακόμα και σήμερα όταν κάποιος θέλει να αναφερθεί στο αστυνομικό μυθιστόρημα, θα μπορούσαμε να τον ονομάσουμε Ντίκενς του αστυνομικού. Στα μυθιστορήματά του, θα βρούμε συνήθως να πρωταγωνιστεί ο ένας και μοναδικός Σέρλοκ Χολμς συνοδευόμενος από τον βοηθό του τον συμπαθέστατο Δόκτορα Γουάτσον, έναν συνοδοιπόρο και συνεργάτη στις εξιχνιάσεις εγκλημάτων, έναν κύριο καθωσπρέπει με ιδιαίτερο χιούμορ.
Ο τρόπος σκέψης αλλά και η αφηγηματική δεινότητα του Κόναν Ντόιλ τον έχουν καταστήσει από τότε που υπάρχει ως ένα πρόσωπο που έχει τον τρόπο να διεισδύει, να προκαλεί και να προκαλεί το ενδιαφέρον σε όλων των ειδών τους αναγνώστες. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως πολλοί επίγονοι και μεταγενέστεροι συγγραφείς έχουν γράψει βιβλία βασισμένα πάνω του και επιπροσθέτως οι νεότερες γενιές, έφηβοι και παιδιά έχουν και εκείνα τις δικές τους εκδοχές, χωρίς να χάνεται τίποτα από τη μαγεία του περιεχομένου. Διότι οι ιστορίες του και ο ίδιος ο Σέρλοκ Χολμς είναι οικουμενικός, είναι ολιστικός, απευθύνεται σε όλους και όλες, ηλικιακά δεν περιορίζεται πουθενά και αυτό γιατί οι ιστορίες του κυκλοφορούν ενδοφλέβια μέσα μας.
“Λένε πως η ευφυΐα είναι η απεριόριστη ικανότητα να προσπαθείς”
“Ο Χολμς δεν ήταν σε καμία περίπτωση δύσκολος άνθρωπος στη συγκατοίκηση. Είχε ήρεμους τρόπους και κανονικές συνθήκες. Σπανίως έμενε ξύπνιος μετά τις δέκα το βράδυ και πάντα είχε ήδη πάρει το πρωινό του και είχε φύγει προτού σηκωθώ εγώ”
