Η ιστορία ανέκαθεν αποτελούσε το όχημα εκείνο πάνω στο οποίο πατάει ο άνθρωπος για να γνωρίσει τον ίδιο του τον εαυτό μέσα από γεγονότα, κρίσεις και ανατροπές. Με αναφορές σε διαφορετικές περιόδους της ιστορίας και μέσα από μία πληθώρα πηγών τα ιστορικά πονήματα, όπως αυτό εδώ, επιβεβαιώνουν του λόγου το αληθές και μας ταξιδεύουν παρέα με την μηχανή του χρόνου σε όσα αξίζει να γνωρίζουμε για το παρελθόν μας. Με γνώση και αξιέπαινη ευρυμάθεια τα βιβλία αυτά μας παίρνουν από το χέρι και μας προσφέρουν με την οπτική γωνία του ιστορικού στην αρχαιότητα, κλασική και ύστερη, τη σύγχρονη ιστορία, την τέχνη, τη θρησκεία, την πολιτική και εμπλουτίζει το πεδίο των γνώσεών μας. Η σύγχρονη ιστορία του εικοστού αιώνα είναι ένα βήμα για να γνωρίσουμε το πρόσφατο παρελθόν για να διδαχθούμε από αυτό.
Βέβαια, κατά τον Χέγκελ “το μόνο που μας διδάσκει η ιστορία είναι ότι τίποτε δεν μας διδάσκει η ιστορία”. Το οδοιπορικό στα ιστορικά γεγονότα που επιχειρεί σε αυτό το σπουδαίο πόνημα ο εκάστοτε ιστορικός την άποψη του Χέγκελ έρχεται με τραγικά επίκαιρο τρόπο να επικροτήσει και να επαυξήσει. Διαβάζουμε για παράδειγμα για τους δύο παγκοσμίους πολέμους που συντάραξαν τον κόσμο και λίγο έλειψε να γίνει και ένας τρίτος που μέσα από συγκυρίες διάφορες απεφεύχθη και τα όσα διαβάζουμε είναι κατά κάποιο τρόπο διδακτικά. Ωστόσο, από όσα ζούμε στον τωρινό αιώνα μοιάζει εκείνα τα μαθήματα που αντλήσαμε να μην ήταν τελικά αρκετά και το φάσμα μιας παγκόσμιας νέας σύρραξης πάντα να πλανάται πάνω από τον κόσμο. Όσο όμως πιο πολύ διαβάζουμε για την ιστορία και ειδικά για την πιο πρόσφατη θα έχουμε λιγότερες πιθανότητες να έρθουμε αντιμέτωποι με ένα ακόμα παγκόσμιο μέτωπο, κάτι που φυσικά όλοι απευχόμαστε.
Η ιστορία είναι το απαραίτητο όχημα με το οποίο θα ταξιδέψουμε στον χρόνο
Τα πρόσωπα της Ιστορίας είναι συνυφασμένα με τις τύχες των λαών, πρόσωπα που άλλαξαν προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο τον ρου της ιστορίας και τον επηρέασαν καίρια με τις σωστές ή λανθασμένες αποφάσεις της. Η ιστορία μάς διδάσκει και μας θυμίζει πώς να αποφεύγουμε τα λάθη του παρελθόντος, πολλές φορές όμως μας θυμίζει και το πόσο τρωτοί είμαστε, πόσο εύθραυστοι είμαστε, πόσο αδύναμοι είμαστε. Η Ιστορία είναι όμως και αμείλικτη και διορθωτική πολλές φορές, τοποθετεί τα πράγματα στη θέση τους και φέρνει στο προσκήνιο όλα εκείνα που κάποιος θα ήθελε να μείνουν εν κρυπτώ. Η επιστήμη της Ιστορίας είναι εδώ για να ανατρέχουμε κάθε στιγμή σε αυτήν και να την συμβουλευόμαστε, να μαθαίνουμε τι συνέβη στο παρελθόν και τι μέλλει γενέσθαι στο άμεσο και απώτερο μέλλον, είναι η σοφή μητέρα όλων μας. Διότι οι εποχές μπορεί να αλλάζουν, οι άνθρωποι όμως όχι.
Με τα μάτια του 21ου αιώνα, ο σύγχρονος ιστορικός μπορεί και ρίχνει πιο φρέσκιες ματιές στην ιστορία του 20ου αιώνα και ειδικά στο δεύτερο μισό του, που αν μη τι άλλο άφησε το σημάδι της ανεξίτηλο καθώς τα γεγονότα αυτά ακόμα αναλύονται. Ένας αιώνας που ξεκίνησε με πλήθος πολιτικών, κοινωνικών και πολιτιστικών εξελίξεων οδήγησε σε έναν αιματοβαμμένο Α’ Παγκόσμιο πόλεμο, σε έναν ακόμα πιο ολέθριο μεσοπόλεμο και κατέληξε ως προς το πρώτο μισό στον ακόμα πιο καταστροφικό Β’ Παγκόσμιο πόλεμο. Είναι ένας αιώνας πρόσφατος άρα νιώθουμε πολύ πιο οικεία με την ιστορική αναδρομή, η οποία στο δεύτερο μισό είχε ηχηρά και επαναστατικά μηνύματα με το ξέσπασμα του Ψυχρού πολέμου, τις εξεγέρσεις των φοιτητών κατά το Μάη του ’68, τις δικτατορίες σε Χιλή, Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία, την πτώση του τείχους του Βερολίνου που άνοιξε νέους ορίζοντες ισχυροποίησης της Ευρώπης.
Ο R. Keith Schoppa μας καλεί σε μια ιστορική περιήγηση μέσα από την καταγραφή των γεγονότων αλλά και μέσα από ένα φωτογραφικό υλικό που συνδράμει στην καλύτερη οπτικοποίηση των ιστορικών συμβάντων. Στην εισαγωγή του βιβλίου ανατρέχει σε κάποια γεγονότα αποφάσεις που σημάδεψαν τον εικοστό αιώνα και τον διαχωρίζουν σε μεγάλο βαθμό από τους προηγούμενους ενώ διατυπώνει και προβληματισμούς για τον ρόλο που έπαιξε ο πολυτάραχος και τόσο πολεμικός εικοστός αιώνας στη διαμόρφωση του αιώνα που ζούμε τώρα. “Τελικά, ποιοι ήταν οι πιο σημαντικοί ρόλοι τους οποίους έπαιξε ο 20ος αιώνας και οι οποίοι οδήγησαν τον 21ο αιώνα στον δρόμο τον οποίο θα ακλουθούσε;” αναρωτιέται εύλογα ο ερευνητής και ιστορικός καθώς η ιστορία δεν διακόπτεται, είναι μια αλυσιδωτή αντίδραση αν μιλήσουμε με όρους χημείας και τα δοχεία των συμβάντων είναι αναμφίβολα συγκοινωνούντα. Τα όσα συνέβησαν τον 20ο αιώνα για παράδειγμα είχαν ήδη φανεί τον 19ο αιώνα, τα σημάδια δηλαδή ήταν ήδη εμφανή στο μέτωπο των πολέμων.
Είναι η ιστορία που δίνει νόημα στην ύπαρξη του ανθρώπου και είναι αυτή που καθοδηγεί ή που θα έπρεπε να καθοδηγεί στα επόμενα βήματα την ανθρωπότητα για να μην επαναλαμβάνει λάθη του παρελθόντος. Ο R. Keith Schoppa καλύπτει αρκετά διεξοδικά περίοδο την περίοδο αναλύοντας τα βασικά συστατικά της σε όλους τους τομείς έτσι ώστε να έχουμε μια σφαιρική κατανόηση της αλληλουχίας των γεγονότων και με τη βιβλιογραφία και τις πρόσθετες πληροφορίες που παρατίθενται στο τέλος του βιβλίου να έχουμε τη δυνατότητα, εφόσον το επιθυμούμε, να εντρυφήσουμε ακόμα περισσότερο και σε μεγαλύτερο βάθος καθώς το πλέγμα της ιστορίας είναι ατελείωτο και ανεξάντλητο. Και όπως έχει ειπωθεί, μάλλον από τον Θουκυδίδη, η ιστορία είναι φιλοσοφία μέσω παραδειγμάτων.
“Ένα από τα σημαντικότερα κείμενα που τροφοδότησε τη σκέψη των γυναικών οι οποίες επιδίωκαν φεμινιστικούς στόχους ήταν το έργο της Σιμόν ντε Μποβουάρ Το δεύτερο φύλλο (1949)”
“Απ’ όλες τις αναμνήσεις τις οποίες έχω διατηρήσει στα εβδομήντα δύο χρόνια εκείνες που θα θυμάμαι περισσότερο απ’ όλες μέχρι την τελευταία ημέρα της ζωής μου είναι οι σιωπές” Γιτζάκ Ράμπιν
