Δεν είναι λίγα τα κείμενα που γράφτηκαν την εποχή των πολιτικών αναταράξεων στην Ευρώπη των αρχών του 19ου αιώνα, ενός αιώνα τόσο άστατου τόσο πολιτικά όσο και κοινωνικά, ενός αιώνα που αναλύει και ο Χομπσμπάουμ στο βιβλίο του που αφορά στην περίοδο 1789 έως 1848 ως η εποχή των επαναστάσεων. Αξίζει να θυμηθούμε την 18η Μπρυμαίρ του Λουδοβίκου Βοναπάρτη δια χειρός Καρλ Μαρξ ή ακόμα το κείμενο του Αλέξις ντε Τοκβίλ, Το παλαιό καθεστώς και η Επανάσταση (κυκλοφορεί επίσης από τις εκδόσεις Πόλις). Πρόκειται για μεταβατική περίοδο όπου η Ευρώπη προσπαθεί να ξεχάσει το αυλικό και βασιλικό της παρελθόν και θα μεταβεί, όχι αναίμακτα και όχι ανώδυνα, προς ένα πιο δημοκρατικό πλαίσιο διακυβέρνησης που θα έχει επηρεαστεί τόσο από την Αρχαία Αθήνα αλλά κυρίως από το αμερικανικό μοντέλο, αυτό που τότε αναμφίβολα πρωτοπορεί. Η Γαλλική Επανάσταση, εμπνευσμένη από την Αμερικανική επανάσταση του 1776, είναι αν μη τι άλλο ένα σημείο αναφοράς και ένα πρωταρχικής σημασίας γεγονός που επηρέασε όλη την Γηραιά ήπειρο και όλες ιστορικές και πολιτικές εξελίξεις.
Ένα σημαίνον πολιτικό πολυδιάστατο κείμενο που καθρεφτίζει την προσωπικότητα του Μπίχνερ
Ο Γκέοργκ Μπίχνερ, αυτός ο εξέχων συγγραφέας και στοχαστής, μπορεί να έφυγε νωρίς μόλις σε ηλικία 24 ετών λόγω τύφου, στερώντας από την Γερμανία και την Ευρώπη μια πολύ σπουδαία φωνή στοχασμού και λογικής, ωστόσο τα όσα γραπτά, συμπεριλαμβανομένου φυσικά του κειμένου αυτού, άφησε πίσω του αποτελούν μια συγγραφική κληρονομιά βαρύνουσας σημασίας που διατρέχει τους αιώνες που ακολούθησαν και φτάνουν μέχρι το σήμερα. Ο λόγος του είναι καίριος και ιδιαίτερα αιχμηρός, είναι παρών στα γεγονότα και τα σχολιάζει με ελευθερία, σύνεση και σοβαρότητα θέτοντας ερωτήματα και κρίνοντας καταστάσεις σε μια χώρα που περνάει και αυτή από το ποτάμι της αβεβαιότητας και της πολιτικής αστάθειας. Η βιομηχανική επανάσταση έχει ήδη ξεκινήσει και ο κόσμος αλλάζει ραγδαία ενώ εν παραλλήλω μεταβάλλεται το πολιτικό τοπίο στη Γερμανία καθώς η γερμανική αυτοκρατορία διαλύεται το 1806 και εγκαθιδρύεται, θεωρητικά κάτι πιο δημοκρατικό που όμως τελικά δεν εκπληρώνει τις προσδοκίες των πολιτών.
Ο μεταφραστής Θόδωρος Παρασκευόπουλος, εκτός από το άρτιο αποτέλεσμα της μετάφρασης, έχει επιμεληθεί και το εμπεριστατωμένο και άκρως διαφωτιστικό επίμετρο όπου αναφέρει χαρακτηριστικά: “Το όραμα του Μπίχνερ και του Βάιντιχ είναι η ενιαία δημοκρατική Γερμανία. Γι’ αυτόν τον λόγο στο κείμενο εξιδανικεύεται κατά κάποιον τρόπο η γερμανική αυτοκρατορία, που διαλύθηκε το 1806 στη διάρκεια των ναπολεόντειων πολέμων, αν και βέβαια η κατάσταση του λαού τότε δεν ήταν καλύτερη από τη μεταναπολεόντεια περίοδο, ούτε οι ηγεμόνες ήταν αποδυναμωμένοι, ούτε οι αυτοκράτορες εκλεγμένοι από τον λαό”. Το κλίμα στο πολιτικό σκηνικό της Γερμανίας της δεκαετίας του 1830 οπότε και γράφει ο Μπίχνερ αυτό το τόσο εκρηκτικό και φορτισμένο σε περιεχόμενο κείμενο είναι ιδιαίτερα τεταμένο και το σύνθημα Πόλεμος στα παλάτια, ειρήνη στις καλύβες, ένα σύνθημα δανεισμένο από την Γαλλική επανάσταση, επικρατεί παντού.
Είναι η οργή του λαού και όχι του Θεού που κατακλύζει την κοινωνία για τα όσα περνούν οι πολίτες που ήλπιζαν πως θα έρθει μια νέα εποχή σταθερότητας και ευημερίας μετά το τέλος της γερμανικής αυτοκρατορίας και στην πραγματικότητα έρχονται αντιμέτωποι με ένα καθεστώς σχεδόν απολυταρχικό και οπισθοδρομικό όπου ο λαός βρίσκεται σε δεύτερη μοίρα και κυριαρχεί μια ολιγαρχία που γεύεται τον πλούτο και την εξουσία εις βάρος των πολλών. Τα όσα δραματικά συμβαίνουν στην Γερμανία περιγράφονται σε ένα ύφος ιδιαίτερα καυστικό και σκληρό από τον Μπίχνερ, ο οποίος με όπλο την πένα του δεν διστάζει να τα βάλει με τον βασιλιά που αντί να φροντίζει και να εξασφαλίζει την προοπτική των Γερμανών και την ευζωία τους ασκεί μια πολιτική σχεδόν τυραννική που ξεσηκώνει δίκαια ένα ευρύ φάσμα αντιδράσεων.
Δεν στέκεται μόνο όμως στα όσα συμβαίνουν στο εσωτερικό της Γερμανίας, ο Μπίχνερ είναι ένας σοφός παρά το νεαρό της ηλικίας του και αυτό φαίνεται και στα θεατρικά με προεξάρχον το σπουδαίο έργο Ο θάνατος του Δαντόν και βέβαια το Λεντς, το οποίο δεν πρόλαβε να τελειώσει και στο οποίο μοιάζει να μιλά για τον ίδιο του τον εαυτό. Επιτίθεται λοιπόν στο κείμενο αυτό, που είναι ένα ισχυρό πολιτικό μανιφέστο, στους Γάλλους καθώς μετά την επανάσταση τους κατηγορεί πως πίστεψαν και άφησαν να έρθει στα πολιτικά πράγματα τον Ναπολέοντα ενώ ακόμα και μετά από τις ήττες και το Βατερλώ του που σήμανε το τέλος και την οριστική φυγή του, δεν εμπόδισαν τον Λουδοβίκο Φίλιππο να ανέλθει στην εξουσία. Είναι λοιπόν αυτή η αναταραχή που επικρατεί σε πολλές χώρες, μην ξεχνάμε πως η Ευρώπη για αιώνες ολόκληρους και ήδη από τον μεσαίωνα κυβερνιόταν από βασιλείς με τον λαό να βρίσκεται σε δραματική κατάσταση φτώχειας.
“Όποιος υψώσει το ξίφος εναντίον του λαού, αυτός θα πεθάνει από το ξίφος του λαού. Η Γερμανία σήμερα είναι ένα χωράφι πτωμάτων, σύντομα θα είναι παράδεισος. Ο γερμανικός λαός είναι ένα σώμα, εσείς είστε μέρος αυτού του σώματος. Δεν έχει σημασία που το ψευδοπτώμα θα αρχίσει να κουνιέται” γράφει σε επικριτικό ύφος αποδεικνύοντας περίτρανα πως δεν θα κρυφτεί από τις απόψεις του και δεν θα φοβηθεί κανέναν και μεταβαίνει αυτοεξόριστος στο Στρασβούργο για να γλιτώσει από το κυνηγητό που επιχειρούν εναντίον του απόρροια των κάθετων απόψεών του, απόψεις που βάλλουν κατευθείαν στην ανένδοτα σκληρή ψυχή της εξουσίας. Ο Μπίχνερ με αυτό το κείμενο καθίσταται μια πεφωτισμένη προσωπικότητα που θα επηρεάσει όχι μόνο τους επιγόνους συμπατριώτες του αλλά και πολλούς άλλους στοχαστές και συγγραφείς μέσα από κείμενα καταπέλτες όπως αυτό.
“Τι είναι λοιπόν τα Συντάγματα στη Γερμανία; Τίποτ’ άλλο παρά άχυρα απ’ όπου οι ηγεμόνες έχουνε αλωνίσει τους σπόρους για τον εαυτό τους […]”
“Η εξουσία των Γερμανών ηγεμόνων προήλθε από προδοσία και ψευδορκία και όχι από επιλογή του λαού, και γι’ αυτό την ύπαρξή τους και τις πράξεις τους τις έχει καταραστεί ο Θεός {…}”
