Η γαλλική λογοτεχνία, με τις ιστορίες που πλάθουν οι συγγραφείς που την εκπροσωπούν, χαρίζει μέσα στους αιώνες στιγμές μοναδικής αναγνωστικής απόλαυσης στους αναγνώστες. Από την εποχή του Chretien de Troyes τον 12ο αιώνα, που θεωρείται ο πρώτος γάλλος μυθιστοριογράφος μέχρι και το σήμερα, ο γαλλικός λογοτεχνικός κόσμος είναι πλούσιος σε αφηγήσεις παντός τύπου. Είναι μία περιπέτεια εξαίρετου κάλλους, ένας γοητευτικός περίπατος που συνεχίζει να μας συνεπαίρνει. Είναι πάντα επίκαιρη η γαλλική λογοτεχνία και πάντα μία συναρπαστική αφορμή να την ανακαλύπτουμε καθώς ξεδιπλώνεται με τον ανθρωποκεντρικό αλλά και ρομαντικό της χαρακτήρα.
Ονόματα γνωστά όπως του Prosper Merimee, του Gaston Leroux, του Honore de Balzac, του Louis Pergaud, του νομπελίστα Πατρίκ Μοντιανό, του Καρίλ Φερέ αλλά και ονόματα λιγότερο διάσημα, αν και αναγνωρισμένα, όπως ο Christian Bobin, ο Joseph Andras, η Elsa Triolet, ο , έχουν γράψει τη δική τους μοναδική ιστορία και έχουν χαράξει στη μνήμη μας και στις καρδιές μας δρόμους λέξεων γεμάτους εικόνες και περιγραφές αστείρευτης ομορφιάς και χάρης. Μέσω των βιβλίων και των πρωταγωνιστών τους, οι συγγραφείς ξεδιπλώνουν τις ζωές των ανθρώπων της εποχής τους και μας τις προσφέρουν στο τραπέζι της αναγνωστικής μας πείνας έτοιμες προς «βρώσιν». Η γαλλική λογοτεχνία του ρεαλισμού, του νατουραλισμού, του ρομαντισμού και τόσων άλλων κινημάτων διαπρέπει με μία σθεναρή πίστη στον ανθρωποκεντρισμό, μιλώντας ανοιχτά ή έμμεσα για τα πάθη, τις σκέψεις, τους έρωτες, τις αγωνίες του ανθρώπου.
Παρουσιάζονται εδώ βιβλία – μαζί με ένα βιβλίο αφιέρωμα στον Κουρμπέ – της γαλλικής σχολής που εκπέμπουν το καθένα τον δικό του παλμό, χορεύουν στον ρυθμό ενός ερωτικού χορού που δεν γνωρίζει εποχές και ποτέ δεν παύει να σαγηνεύει, θυμίζοντας κάτι από τον πίνακα ύμνο του Ματίς “Πολυτέλεια ηρεμία και απόλαυση” του 1904.
Annie Ernaux, Μια γυναίκα, Εκδόσεις Μεταίχμιο
Επειδή ο Θεός δεν μπορεί να είναι παντού εφηύρε τη μητέρα έγραφε κάποτε ο Βίκτωρ Ουγκώ για τη σημαντικότητά της στη ζωή μας και η συμπατριώτισσά του Ανί Ερνό αφιερώνει ένα της βιβλίο στη μητέρα της μιλώντας για τη σχέση τους, τις εντάσεις ανάμεσά τους καθώς και για όλα όσα εκείνα διαδραματίστηκαν λίγο πριν και λίγο μετά τον θάνατό της. Η απώλειά της, αν και αναμενόμενη λόγω της χρόνιας νόσου του Αλτσχάιμερ που την είχε προσβάλλει, υπήρξε για εκείνην ένα χτύπημα ιδιαίτερα ισχυρό. Ο ρόλος της Ερνό στο συγκεκριμένο βιβλίο, που είναι μια μαρτυρία και ένα αφήγημα, δεν είναι άλλος από αυτόν της κόρης έχοντας απεκδυθεί ήδη από την πρώτη στιγμή τον ρόλο της συγγραφέως ως προς τη μυθοπλασία. Γιατί όταν μιλάς για την πιο ιερή παρουσία, αυτή της μητέρας σου, εστιάζεις μόνο στο συναίσθημα και πολύ λιγότερο στην λογική.
Gaston Leroux, Το φάντασμα της όπερας, Εκδόσεις Διόπτρα
Ο επιφανής και δεξιοτέχνης του είδους της αφήγησης Γκαστόν Λερού – άλλα βιβλία του οποίου κυκλοφορούν επίσης από τις εκδόσεις Διόπτρα – γνωρίζει πως να αιχμαλωτίζει το ενδιαφέρον του αναγνώστη και να απογειώνει την λαχτάρα και την αγωνία της ανάγνωσης. Όταν κατέχεις την συνταγή της επιτυχίας, τότε η επιτυχία είναι εξασφαλισμένη και ο ξεχωριστός αυτός συγγραφέας μας καλεί και μας προσκαλεί σε ένα κυνήγι αναζήτησης του περίφημου αυτού φαντάσματος που έχει αναστατώσει τη ζωή στην όπερα. Πρόκειται για μια ιστορία που εκτυλίσσεται στους διαδρόμους της περίφημης Όπερας Γκαρνιέ, της πιο παλιάς όπερας του Παρισιού, γιατί υπάρχει και η Όπερα στην Μπαστίγ. Ο Λερού, θαμώνας προφανώς και λάτρης της όπερας όπως πολλοί άλλοι καλλιτέχνες και συγγραφείς της εποχής, αποφασίζει να εντάξει την ιστορία του σε αυτό το περιβάλλον και να την ντύσει με τον μύθο της ύπαρξης ενός δαιμονιώδους φαντάσματος, το οποίο και κυκλοφορεί ελεύθερο και άκρως επικίνδυνο.
Gustave Courbet, Γράμματα στους Γερμανούς, Εκδόσεις Ροές
Ο Κουρμπέ είναι ένας από τους επιφανέστερους ζωγράφους, είναι ο βασικός εισηγητής και θεμελιωτής του κινήματος της τέχνης του ρεαλισμού και εκείνος που μέσα στα κρίσιμα ιστορικά γεγονότα που λαμβάνουν χώρα στη Γαλλία του 1870 καταθέτει και καταγράφει τις απόψεις του καθώς η Πρωσία απειλεί ευθέως την Γαλλία ως απάντηση στην ταπείνωση της Πρωσίας από τους Γάλλους κατά τους Ναπολεόντειους πολέμους. Αυτό ιστορικά μας θυμίζει λίγα χρόνια αργότερα το εύθραυστο τέλος του Α’ Παγκοσμίου με την ταπεινωτική ήττα και συνθηκολόγηση των Γερμανών, με την συμφωνία των Βερσαλλιών να βάζει ταφόπλακα στην ανόρθωση της Γερμανίας. Ο ναζισμός και η άνοδος του φασισμού δεν ήταν παρά η επαναφορά του ταπεινωμένου που επιθυμεί να ανακτήσει την χαμένη του αίγλη. Με λίγα λόγια, το έργο της γαλλογερμανικής σύγκρουσης είχε γραφτεί προηγουμένως την εποχή του Κουρμπέ. Αυτό που μαθαίνουμε επίσης, τόσο μέσα από τα γραπτά του Κουρμπέ όσο και του Βίκτορ Ουγκό, είναι πως η ιστορία της φιλονικίας κρατά από τα πρώιμα μεσαιωνικά χρόνια και ακόμα πιο παλιά, ήδη από την ρωμαϊκή εποχή.
Ονορέ ντε Μπαλζάκ, Αντίο, Εκδόσεις Ερατώ
Έχει μείνει στην ιστορία ως ο χοντρούλης της λογοτεχνίας, ένας ευτραφής εμπνευστής όλων αυτών που μας άφησε πίσω και δεν έχουμε λόγια αρκετά για να εκφράσουμε την ευγνωμοσύνη μας για τη δική του Ανθρώπινη Κωμωδία σε συνέχεια της Θείας Κωμωδίας του Δάντη από την οποία άντλησε στοιχεία γιατί τα μεγάλα κείμενα ήταν πάντα ο οδηγός και ο πλοηγός του. Σοφός, εμπνευσμένος και πάντα σε αναζήτηση νέων ερεθισμάτων βρισκόταν και υπήρξε τόσο αγαπητός και τόσο θελκτικός στις γυναίκες της εποχής που όλες τον ήθελαν παρά το παρουσιαστικό του. Ήταν ένας Δον Ζουάν της εποχής του και ας μην ήταν όμορφος αρκετά ούτε και ψηλός, είχε όμως άλλα χαρίσματα. Όλα αυτά περί εμφάνισης δεν έχουν αξία, αξία έχει ο πλούτος της ψυχής του, αυτόν τον πλούτο ξεδίπλωσε με σαγήνη και διαχυτικό πνεύμα. Τα βιβλία του Μπαλζάκ μας απογειώνουν όταν όλα γύρω μας προσγειώνουν σε μια πεζή πραγματικότητα από την οποία δυστυχώς δεν μπορούμε να ξεφύγουμε μιας και έχει εξαφανιστεί ο ρομαντισμός που τόσο σθεναρά υπερασπίστηκε με όπλο την πένα του.
Λουί Περγκό, Ο πόλεμος των κουμπιών, Εκδόσεις Μεταίχμιο
Αναμφίβολα πρόκειται για ένα από τα πιο εμβληματικά νεανικά μας αναγνώσματα, ένα βιβλίο που έχει έντονη την εφηβική ορμή να το συνοδεύει, ένα βιβλίο πρόωρης ενηλικίωσης όμως που προσφέρει στους εφηβικούς αναγνώστες μία γεύση από τον κόσμο των ενηλίκων. Αυτή η γεύση είναι δοσμένη από τον Louis Pergaud (Λουί Περγκό) με αλληγορικό τρόπο και με συμβολισμούς, διότι ήδη από τον τίτλο που ενέχει τη λέξη πόλεμος τα πράγματα δείχνουν να μην κινούνται προς την θετική κατεύθυνση, κάτι κακό δηλαδή προμηνύεται και η ιστορία δεν έχει καν ακόμα ξεκινήσει. Η σειρά των εκδόσεων Μεταίχμιο, όπου θα βρούμε πληθώρα τίτλων όπως Το νησί των θησαυρών, Το κάλεσμα της άγριας φύσης και άλλους πολλούς που είναι συνυφασμένοι με τα εφηβικά μας καλοκαίρια, είναι ένα άνοιγμα σε έναν κόσμο λογοτεχνικό που εκπέμπει μηνύματα διαχρονικά για ό,τι συμβαίνει στον σημερινό κόσμο.
Caryl Ferey, Νορίλσκ, Εκδόσεις Άγρα
Ο Καρύλ Φερέ ανήκει σε εκείνους τους συγγραφείς που μοιάζουν με τους αλλοτινούς θαλασσοπόρους, είναι τολμηρός, εξασκείται στην περιπέτεια κυριολεκτικά και μεταφορικά, αναζητά τα θέματά του έξω από την ζώνη ασφαλείας και ταξιδεύει ανά τον κόσμο για να αναδείξει θέματα δύσκολα που όμως μπορούν και αγγίζουν. Το έκανε με το Μαπούτσε, το μυθιστόρημα Κόνδωρ και με άλλα βιβλία μέσα από τα οποία μαθαίνουμε και εμπλουτίζουμε τις γνώσεις μας. Η Λατινική Αμερική είναι προσφιλής προορισμός και έχει πρωταγωνιστικό ρόλο στα μυθιστορήματα του Καρύλ Φερέ καθώς εκεί υπάρχουν ιθαγενείς και αρχαίοι πολιτισμοί που παραμένουν υπό το πέπλο μυστηρίου. Με τη ματιά ενός σύγχρονου Σέρλοκ Χολμς χρησιμοποιεί την αστυνομική πλοκή και την επενδύει δεξιοτεχνικά για να προσφέρει στον αναγνώστη μια ολόκληρη ανταπόκριση από τα πεδία με πρόσημο όμως πιο πολύ πολιτικό ως προς το ξετύλιγμα της αφήγησής του. Στην περίπτωση αυτή ξεφεύγει από τα συνήθη και μας συστήνει έναν άλλο κόσμο, εξίσου συναρπαστικό.
Κριστιάν Μπομπέν, Ο σχοινοβάτης, Εκδόσεις Κίχλη
Είναι κάποια βιβλία που τα διαβάζεις και σου εντυπώνονται με την απλότητα, την σοφία, την ποιητικότητα, την ικανότητα που έχουν να σε μεταφέρουν σε άλλους κόσμους μακριά από τα γήινα. Ο Κριστιάν Μπομπέν (Christian Bobin) αυτό καταφέρνει με αυτό το ολιγοσέλιδο μα τόσο ουσιαστικό κείμενο που γράφει. Έχει κάτι το κείμενό του από τον μαγικό ρεαλισμό του Ρώσου Αλεξαντρ Γκριν – κυκλοφορούν τα βιβλία του από τις εκδόσεις Κίχλη – ο οποίος ταξιδεύει τον αναγνώστη σε μια εντελώς άλλη πραγματικότητα εκεί που μοιάζει ο άνθρωπος να χάνεται στην ποίηση της φύσης. Τα θέματα που θίγει τόσα πολλά γιατί οι ζωές μας είναι πολύπλοκες και πολυεπίπεδες στοές σκέψης και βιωμάτων. Η ιστορία που πλάθει τόσο εύστοχα και με τόση ρομαντικότητα ενέχει ομορφιά αλλά ταυτόχρονα και έκδηλη μελαγχολία, ο κόσμος του Μπομπέν είναι γλωσσικά και πνευματικά εύθραυστος και αυτή η ευθραυστότητα είναι μοναδική.
Πατρίκ Μοντιανό, Chevreuse, Εκδόσεις Πόλις
Τι ρόλο έχει η μνήμη στις ζωές των ανθρώπων, πώς τις καθοδηγεί και πώς διαμορφώνει το παρόν μας με βάση το παρελθόν μας; Ο Ναμπόκοφ στο δικό του βιβλίο Μίλησε μνήμη, πηγαίνει πίσω τον χρόνο στο μυαλό του και ανατρέχει σε γεγονότα και συμβάντα εστιάζοντας ακριβώς σε αυτή την τόσο περιπετειώδη πορεία της μνήμης του, μιας μνήμης που άλλοτε λειτουργεί θεραπευτικά και καταπραϋντικά και άλλοτε ξύνει πληγές που νομίζαμε πως έχουν κλείσει μα τελικά είναι εκεί και μας περιμένουν. Η εργασία με τη μνήμη είναι στο επίκεντρο της ιστορίας του Πατρίκ Μοντιανό (Patrick Modiano) και ο τρόπος αφήγησής του έρχεται να μας γεμίσει για μια ακόμα φορά με χαρά και ενθουσιασμό, με αυτό το αφηγηματικό ύφος που θυμίζει κάτι από τους Γάλλους κλασικούς του 19ου αιώνα. Και αυτό γιατί ο ίδιος με την γραφή του είναι ένα καλοκαίρι και μία όαση αισιοδοξίας μέσα στην συνεχόμενη απαξίωση ανθρώπων και ξεθώριασμα αξιών, ακτινογραφεί τον άνθρωπο και τον καταλαβαίνει πριν μας τον παρουσιάσει.
