Η ιστορία ανέκαθεν αποτελούσε το όχημα εκείνο πάνω στο οποίο πατάει ο άνθρωπος για να γνωρίσει τον ίδιο του τον εαυτό μέσα από γεγονότα, κρίσεις και ανατροπές. Τα βιβλία αυτά που παρουσιάζονται εδώ προσφέρουν πλήθος πληροφοριών σχετικά με διαφορετικές περιόδους της Ιστορίας. Με αναφορές σε διαφορετικές περιόδους της ιστορίας και μέσα από μία πληθώρα πηγών επιβεβαιώνουν του λόγου το αληθές και μας ταξιδεύουν παρέα με την μηχανή του χρόνου σε όσα αξίζει να γνωρίζουμε για το παρελθόν μας. Με γνώση και αξιέπαινη ευρυμάθεια τα βιβλία αυτά μας παίρνουν από το χέρι και μας προσφέρουν με την οπτική γωνία του ιστορικού στην αρχαιότητα, κλασική και ύστερη, τη σύγχρονη ιστορία, την τέχνη, τη θρησκεία, την πολιτική και εμπλουτίζει το πεδίο των γνώσεών μας.
Πολύ συχνά, ο όρος Μεσαίωνας είναι συνυφασμένος με μια περίοδο σκοτεινή, τουλάχιστον ως προς την ευρωπαϊκή ιστορία, χωρίς σπουδαία επιτεύγματα. Συνήθως αναφερόμαστε στον Μεσαίωνα ως μία περίοδο στασιμότητας, μη παραγωγής σκέψης, μια περίοδο σκοτεινή από όλες τις απόψεις, μια περίοδο της ιστορίας όπου μεσουρανούσαν η βαρβαρότητα, τα βασανιστήρια ανθρώπων, οι δεισιδαιμονίες, οι αρρώστιες και τόσα άλλα δυσάρεστα γεγονότα που απλά απαρτίζουν τους αιώνες μεταξύ του 5ου αι μ. Χ. και μέχρι την αυγή της περίφημης Αναγέννησης. Η αλήθεια ωστόσο βρίσκεται πάντα κάπου στη μέση και το παρόν σύγγραμμα, τόσο δια του τίτλου του όσο και δια του περιεχομένου του, έχει σκοπό να βάλει τα πράγματα στη θέση τους. Διότι είναι πράγματι μια περίοδος δύσκολη και πολλές φορές σκοτεινή αλλά το σκοτάδι αυτό δεν είναι μονότονο, έχει και πολλά διαλείμματα φωτός, τα οποία παρουσιάζονται εδώ.
Βαδίζοντας στα χνάρια της Ιστορίας μέσα από έναν παρεξηγημένο και φωτεινό μεσαίωνα
“Οι Φωτεινοί Αιώνες αποκαλύπτουν τη διαπερατή φύση την οποία είχαν οι κουλτούρες που συνυφάνθηκαν στην Ευρώπη μέσα στα χίλια περίπου χρόνια πριν από τον Δάντη. Οι Φωτεινοί Αιώνες κοιτούσαν προς τα έξω με αφετηρία την Ευρώπη, αλλά δεν περιορίζονταν στην Ευρώπη. Γνώριζαν – όπως και οι μεσαιωνικοί άνθρωποι – ότι υπήρχε μια πολύ μεγαλύτερη, στρογγυλή υδρόγειος” γράφουν στην εισαγωγή του βιβλίου αυτού οι δύο συγγραφείς και μελετητές σε μια προσπάθεια να προσφέρουν τη δική τους προσωπική ματιά σε χίλια χρόνια ιστορίας που πολλές φορές μοιάζουν να μην υπάρχουν. Όλα ξεκίνησαν από τη μετατροπή της Κωνσταντινούπολης σε Νέα Ρώμη και από τη μεταφορά της εξουσίας σε μια νέα πόλη που πλέον θα έχει τα ηνία του τότε ευρωπαϊκού κόσμου. “Μια τρομερή πυρκαγιά κατέστρεψε την πρωτεύουσα της Ρωμαικής Αυτοκρατορίας και δεν υπάρχει τόπος στη γη όπου να μην υπάρχουν εξόριστοι από τη Ρώμη”. Τα ψηφιδωτά της Ραβέννας που ανακοινώνουν την έναρξη της χριστιανικής περιόδου στην Ιταλία είναι η απόδειξη μιας καλλιτεχνικής παρουσίας που μόνο αμελητέα δεν είναι, για αυτό και το πρώτο κεφάλαιο αφιερώνεται στην ιστορία της Γάλλας Πλακιδίας.
Στο παρόν πόνημα δεν μαθαίνουμε όμως μόνο για τον ευρωπαϊκό μεσαίωνα αλλά η αφήγηση εξαπλώνεται και σε άλλες περιοχές όπως η Μογγολία, η Κίνα, η Ιερουσαλήμ και το βασίλειο του Σαλαντίν αλλά και τα πιο βόρεια τμήματα που καλύπτουν τον αγγλοσαξονικό κόσμο, ευρωπαϊκό μεν πεδίο ωστόσο απόμακρο λόγω της θάλασσας. Οι συγγραφείς μας περιγράφουν την προσωπικότητα και την επέλαση του Τζέγκις Χαν αλλά μας παρέχουν και πληροφορίες για τον τρόπο λειτουργίας της κοινωνίας, μιας κοινωνίας διαφορετικής από την ευρωπαϊκή και βέβαια την σχέση τους με τη Δύση. “…γνωρίζουμε ότι πολλοί άνθρωποι έφευγαν μακριά από τις εστίες τους αναζητώντας πλούτο, φήμη, γνώσεις, ιερότητα, διπλωματία ή διαφυγή. Η άνοδος των Μογγόλων, ενισχύοντας τους δεσμούς ανάμεσα στην Ανατολική Ασία και τη δυτική Ευρώπη μέσω της κατάκτησης και του εμπορίου, αναδιαμόρφωσε τις δυνατότητες των ατόμων να μετακινούνται στον προνεωτερικό κόσμο”.
Μέσα από το βιβλίο διαπιστώνουμε πως μια γυναίκα στην εξουσία – υπήρχαν πολλές γυναίκες που πρωταγωνίστησαν μέσα σε αυτά τα χρόνια – μπορεί σήμερα να ακούγεται, τουλάχιστον για το Δυτικό κόσμο, ως μια συνθήκη απόλυτα φυσιολογική και εξαιρετικά καλοδεχούμενη, ένα δεδομένο που αναδεικνύει τη ρήξη με τα στερεότυπα του παρελθόντος, του κακού παρελθόντος όπου ο άνδρας είχε όλη την εξουσία και αντιμετώπιζε τη γυναίκα ως αντικείμενο και ως κάτι κεκτημένο. Η θέση της γυναίκας στην τότε κοινωνία υπήρξε υποτιμημένη, σε καταβαράθρωση και σε πλήρη απαξίωση, ωστόσο διαβάζουμε για παράδειγμα πως στην κοινωνία των “βάρβαρων” του Μεσαίωνα υπάρχουν και ιστορίες όπως αυτή του Γκιζεμάρ όπου πληροφορούμαστε για “τη δύναμη που διέθεταν στην πραγματικότητα οι γυναίκες εκείνη την περίοδο. Ο Γκιζεμάρ και ο αναγνώστης φρίττουν με το γεγονός ότι κάποιος άνδρας μεταχειριζόταν με αυτόν τον τρόπο τη σύζυγό του – η συμπεριφορά του θεωρείται ασυνήθιστη και κακοποιητική”. Στην κοινωνία των Σκανδιναβών επίσης οι γυναίκες είχαν δικαίωμα ιδιοκτησίας και πολεμούσαν όπως και οι άντρες, άρα στους Βίκινγκς υπήρχε μια εντελώς διαφορετική προσέγγιση.
Ένα άλλο φωτεινό παράδειγμα που μας βοηθά να αποκτήσουμε μια άλλη οπτική γωνία είναι η αριστοτελική σκέψη με την οποία πορεύεται ο στοχαστής και φιλόσοφος Μαϊμονίδης, ένας εκ των κορυφαίων της εποχής που με τις ιδέες του και τον συλλογισμό του αναβιώνει την κλασική παιδεία που τόσο είχε λησμονηθεί τόσο κατά την υστερορωμαική περίοδο όσο και κατά τους πρώτους αιώνες του μεσαίωνα. Το βιβλίο, με τις διαφορετικές περιόδους που αναλύει, είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για τον αναγνώστη να γνωρίσει τα ήθη της εποχής και να διαβάσει για τα όσα ίσχυαν σε όλες τις δυτικές κοινωνίες ενώ παράλληλα να μάθει και τα ιστορικά δρώμενα και τα κοινωνιολογικά δεδομένα, είναι μία συνεισφορά απέναντι στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό, ειδικά για την περίοδο του Δυτικού μεσαίωνα για την οποία δεν υπάρχει τόσο πλούσιο βιβλιογραφικό υλικό. Η ιστορία είναι ικανή να μας διδάσκει και να μας δείχνει το δρόμο της κοινωνικής ωριμότητας, αρκεί να είμαστε έτοιμοι να τον ακολουθήσουμε.
“Οι μεσαιωνικοί άνθρωποι όντως οικοδόμησαν έναν πνευματικό κόσμο στην προσπάθειά τους να δώσουν κάποιο νόημα στην πραγματικότητα και για να έχουν κάποια κατεύθυνση, όπως κάνουν όλοι οι άνθρωποι. Μια πηγή στην οποία στράφηκαν ήταν η Αγία Γραφή”
