Πίσω πάλι στον χρόνο, το ελληνικό αλφάβητο υπήρξε και υπάρχει μέχρι σήμερα χάρη σε έναν και μόνο άνθρωπο που κατάφερε να μετατρέψει τα διάσπαρτα σύμβολα και να δημιουργήσει από το μηδέν αυτό το αλφάβητο, το φοινικικό που αποτελεί συνάμα το ελληνικό. Και φυσικά δεν είναι μόνο αυτό, η Μεσοποταμία, η Ασσυρία, η Φοινίκη και τόσοι άλλοι πολιτισμοί πρωταγωνιστές. Και είναι μετά που η ιστορία συνεχίζεται ακατάπαυστα χάρη στις περγαμηνές, στον πάπυρο και στη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας, μία από τις σημαντικότερες βιβλιοθήκες της αρχαιότητας που δυστυχώς χάθηκε για πάντα μαζί με το υπερπολύτιμο περιεχόμενό της, μια απώλεια που πλήγωσε την πνευματική παρακαταθήκη του τότε γνωστού κόσμου. Το λεξικό των χαμένων λέξεων είναι μια ακόμα προσπάθεια να σωθούν λέξεις που δεν χρησιμοποιούνται ή που τείνουν να ξεχαστούν από την καθημερινότητά μας, είναι λέξεις, όπως αναφέρονται στο κείμενο, που έχουν η καθεμία τη δική της ιστορία και κοσμούν τη γλώσσα. Είναι οι λέξεις που η πρωταγωνίστρια με μεράκι από πολύ μικρή ηλικία φυλάσσει σε μικρά χαρτάκια και τελικά συμμετέχει με ενθουσιασμό στη διαμόρφωση του περίφημου αυτού λεξικού.
“Όλα τα βιβλία που αναφέρονται στο μυθιστόρημα είναι πραγματικά, όπως και ο χρόνος έκδοσης των τευχών, των λημμάτων, των λέξεων που παραλείφθηκαν ή απορρίφθηκαν και των παραθεμάτων. Οι λέξεις που συγκεντρώνει η Εσμέ είναι υπαρκτές, αλλά τα παραθέματα είναι φανταστικά, όπως και τα πρόσωπα που τα λένε” γράφει η Williams στο δικό της σημείωμα στο τέλος του βιβλίου. Είναι αλήθεια πως δεν νοείται ένα μέλλον δίχως γραφή, δίχως βιβλία, τα οποία ήρθαν στην πορεία χάρη στην τυπογραφία, δεν μπορεί κάποιος να φανταστεί την οριστική κατάργηση του εντύπου που μετρά τόσους και τόσους αιώνες ιστορίας λόγω της επέλασης της τεχνολογίας που επιθυμεί όλα να τα σαρώσει. Το ποσοστό αναγνωσιμότητας έχει μειωθεί δραματικά ενώ η παραγωγή βιβλίων αυξάνει. Εκείνο όμως που είναι δραματικά επείγον είναι η αντίσταση στην οθόνη, είναι η επιστροφή με κάποιο τρόπο στα χειρόγραφα γράμματα και τις επιστολές, στη γραφή με το χέρι γιατί σε λίγα χρόνια ο κόσμος θα ξεχάσει να γράφει, δεν θα θυμάται την ορθογραφία ή θα γράφει σε μια άγνωστη γλώσσα σακατεμένη από την παγκοσμιοποίηση.
Τα Αρχαία ελληνικά και τα Λατινικά σήμερα λογίζονται ως δύο γλώσσες νεκρές, μα μόνο νεκρές δεν είναι γιατί όλα βασίζονται πάνω τους, οι ετυμολογίες είναι εκεί, η ιστορία των λέξεων, των φράσεων που χρησιμοποιούμε ακόμα και σήμερα στην καθημερινότητά μας. Η αγγλική γλώσσα έχει και αυτή τις βάσεις της στα λατινικά και πολλές λέξεις εξηγούνται κατά τη διάρκεια της αφήγησης ενώ υπάρχει και ένα μίνι λεξικό στο τέλος του βιβλίου. Εκτός από το λεξικό ο αναγνώστης παρακολουθεί και την πορεία προς την θέσπιση του δικαιώματος των γυναικών στην ψήφο, ένας αγώνας που δεν είχε ομαλή πορεία καθώς οι γυναίκες αγωνίστηκαν και μόχθησαν πολύ ώστε να κατοχυρώσουν αυτό τους το δικαίωμα με πολλές διαμαρτυρίες που πολλές φορές είχαν ευτράπελα και βία. Η Εσμέ, η πρωταγωνίστρια του βιβλίου, δίπλα στον καθηγητή Μάρει και πιστή στην αποστολή της δεν σταμάτησε ποτέ να υπηρετεί τον σκοπό μαζί με πολλούς άλλους που αφιέρωσαν ώρες στην εύρεση λέξεων και έβλεπαν έναν έναν τους τόμους του λεξικού να βλέπουν το φως της δημοσιότητας.
“Οι λέξεις δεν είχαν τέλος. Οι έννοιές τους δεν είχαν τέλος, ούτε οι τρόποι με τους οποίους χρησιμοποιούνταν. Η ιστορία κάποιων έφτανε τόσο βαθιά στο παρελθόν ώστε η τρέχουσα αίσθησή μας γι’ αυτές δεν ήταν παρά ένας απόηχος της αρχικής σημασίας τους, μια διαστρέβλωση. Παλιότερα πίστευα ότι ίσχυε το αντίθετο, ότι οι άμορφες λέξεις του παρελθόντος ήταν αδέξια σκαριφήματα της τελικής διαμόρφωσης τους…” αναφέρει η Williams μέσω της ηρωίδας της, της Εσμέ και κατανοούμε την καθημερινή πάλη με κάθε ξεχωριστή λέξη και τις πολλαπλές της σημασίες. Κάθε γράμμα που τελείωνε ήταν και μια μικρή νίκη, ένας μικρός θρίαμβος καθώς ολοκληρωνόταν σιγά σιγά και διαμορφωνόταν ένα λεξικό που κληροδοτήθηκε στις επόμενες γενιές και το οποίο με μικρές αλλαγές, καθώς η γλώσσα εξελίσσεται, έχουμε μέχρι και σήμερα.
“Είχα συνηθίσει να ακούω χαρτιά που ανακατεύονταν, πένες που σέρνονταν σε σελίδες και τους ήχους που φανέρωναν απογοήτευση, τόσο μοναδικούς για κάθε άτομο σαν δακτυλικό αποτύπωμα”
