Ο ευρωπαϊκός πολιτισμός υπό ισχυρό καθεστώς σήψης (Franz Kafka, Η σωφρονιστική αποικία, Εκδόσεις Κίχλη)

Είμαστε ακριβώς στο ξέσπασμα του Α’ Παγκοσμίου πολέμου και ο συγγραφέας Φραντς Κάφκα αποφασίζει να γράψει σε παράλληλο χρόνο δύο συγκλονιστικά κείμενα, το ένα είναι η Δίκη που όλοι γνωρίζουμε και το άλλο είναι η Σωφρονιστική αποικία που πολλοί δεν γνωρίζουμε. Η σωφρονιστική αποικία όπως ακριβώς και η Δίκη είναι ο καθρέφτης του συγγραφέα που χαράσσει την ψυχική του ανησυχία στο χαρτί έτσι όπως ακριβώς εγγράφει το μηχάνημα βασανισμού πάνω στο σώμα του καταδικασμένου. Ο Κάφκα είναι συγκλονισμένος από τις περιγραφές που διαβάζει στο βιβλίο του Ρόμπερτ Χάιντλ, Το ταξίδι μου στις σωφρονιστικές αποικίες που εκδόθηκε το 1912. Επιχειρεί με την σειρά του ένα ταξίδι στον απεχθή τρόπο με τον οποίο ο άνθρωπος αποφασίζει να μεταχειριστεί τον όμοιό του, τον “εγκληματία”, τον εχθρό, τον αντιφρονούντα. Ο Κάφκα τελεί ο ίδιος υπό συναισθηματική σύγχυση και κατάρρευση καθώς χωρίζει με την αγαπημένη του Φελίτσε Μπάουερ και διαλύεται ο αρραβώνας του και η γραφή του είναι η λύτρωσή του απέναντι στον συναισθηματικό πυρετό που υπομένει.

Αποτελεί το συγκλονιστικό αυτό κείμενο μια γροθιά στην καθεστηκυία αντίληψη πως στις αποικίες όλα βαίνουν καλώς και πως επικρατεί ορθόδοξη απονομή δικαιοσύνης και ομαλές συνθήκες διαβίωσης. Ο Ευρωπαϊκός πολιτισμός πνέει τα λοίσθια και όλη η κοσμοθεωρία που είχε εδραιωθεί πως δήθεν σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα και υπερέχει των άλλων πολιτισμών για αυτό τον λόγο καταρρέει εν μια νυκτί. Ο Κάφκα παρουσιάζει τους εξουσιάζοντες αποικιοκράτες να ατιμάζουν κάθε διαφορετική φύση, να φέρονται βάναυσα και με περιφρόνηση και να νουθετούν δια της βίας και της επιβολής βασανιστηρίων στους κρατούμενους “εγκληματίες”. Τα βασανιστήρια όμοια με αυτά που περιγράφονται εδώ με πλήρη αποτύπωση της ωμότητας των πράξεων είναι ζωντανές μαρτυρίες ανθρώπων που τα βίωσαν και δεν είναι αποκυήματα της φαντασίας του συγγραφέα.