Η λογοτεχνία, μέσω γνωστών ή λιγότερο γνωστών εκπροσώπων της, ανέκαθεν υπήρξε ένας μοχλός και ένας ουσιώδης τρόπος ανάδειξης των κοινωνικών ζητημάτων και οι συγγραφείς μέσα από τα γραπτά τους και την αφήγησή τους καθρεφτίζουν με γλαφυρό και έμμεσο τρόπο όλα αυτά που συμβαίνουν στην κοινωνία, ανταποκριτές της οι ίδιοι μας καλούν σε συστράτευση και σε συλλογισμό. Εμείς, ως αναγνώστες αλλά και ως ενεργοί πολίτες, δεν έχουμε παρά να μελετήσουμε το έργο τους, να αφουγκραστούμε τον παλμό των ανησυχιών τους και να γίνουμε κοινωνοί των πιο μύχιων σκέψεών τους αναλογιζόμενοι έτσι και τον ρόλο μας σε αυτό το κλίμα αναταραχής. Αναμφίβολα, η ενεργή και δυναμική αντίδραση του καθενός μας απέναντι στο τέρας του ρατσισμού είναι κομβική και επιβεβλημένη, ειδικά στη σημερινή εποχή που το κλίμα αυτό βρίσκεται και πάλι στην κορύφωσή του.
Ζώντας ως φάντασμα στην ίδια σου την χώρα, εισπράττοντας βία και βαναυσότητα
Ζούμε σε μία εποχή που η στιχομυθία και η αναφορά περί ρατσισμού έχει δυστυχώς επανέλθει πολύ έντονα στο προσκήνιο. Τα κρούσματα ξενοφοβίας και επιθετικότητας έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια σε όλο τον κόσμο και κυρίως στην Ευρώπη, η οποία και πλήττεται σφόδρα λόγω και του μεγάλου προβλήματος του μεταναστευτικού. Παράλληλα, τα κινήματα της άκρας δεξιάς λαμβάνουν όλο και πιο αυξημένα ποσοστά στις ευρωπαϊκές χώρες κάτι που είχε να συμβεί από την εποχή της ανόδου του ναζισμού και του φασισμού στην γηραιά ήπειρο τη δεκαετία του 1930. Μέσα σε αυτό το σκηνικό κοινωνικού πολέμου και αστάθειας, μέσα στη δίνη των φυλετικών διακρίσεων και του εκφοβισμού, τα μυθιστορήματα του παρελθόντος όπως αυτό του Γουάλας Θέρμαν έρχονται να μας θυμίσουν πόσο εύθραυστος είναι ο κοινωνικός ιστός και πώς η ιστορία μπορεί και επαναλαμβάνεται με απρόβλεπτες συνέπειες.
Πρόκειται αδιαμφισβήτητα για ένα μυθιστόρημα που στηλιτεύει τον ίδιο τον ρατσισμό αυτήν την φορά όμως μέσα στην ίδια την κοινότητα των έγχρωμων Αφροαμερικανών, αναδεικνύοντας πως ο ρατσισμός και το μίσος δεν έχουν σύνορα ούτε και όρια. Εδώ ο συγγραφέας, που δυστυχώς έφυγε σε τόσο νεαρή ηλικία, μέσω της πρωταγωνίστριάς του Έμα Λου καταγράφει έναν άνθρωπο που περιθωριοποιείται λόγω του χρώματός του ακόμα και από τους ίδιους τους Αφροαμερικανούς. Οι τελευταίοι βιώνουν τον ρατσισμό από τους λευκούς αλλά δεν διστάζουν να ασκήσουν και αυτοί με την σειρά τους την ίδια απεχθή συμπεριφορά και να γίνουν από θύματα θύτες. Αυτή είναι η καθημερινή πραγματικότητα της Έμα Λου, δηλαδή του ίδιου του συγγραφέα ο οποίος ταυτίζεται με την ηρωίδα του. Είναι μια πραγματικότητα θλιβερή που αγγίζει κάθε πτυχή της ζωής της, από τον ερωτικό μέχρι και τον επαγγελματικό τομέα. Είναι ένας ζοφερός οίκος μέσα στον οποίο ζει και ανασαίνει η Έμα Λου, είναι μια διαρκής υποδόρια και βουβή ψυχολογική κακοποίηση αυτό που δυστυχώς περνάει πασχίζοντας να βρει μια κανονικότητα που μοιάζει με όνειρο θερινής νυκτός.
Ο Δημήτρης Μαρκόπουλος γράφει στην εξαιρετική εισαγωγή του τα εξής ενδιαφέροντα: “… ο Αφροαμερικανός συγγραφέας δεν περιορίζει τη γραφή του στο φυλετικό ζήτημα. Αναπτύσσει κι άλλες πτυχές της ύπαρξης και της κοινωνικής ζωής, όπως η αδικία που υφίσταται το γυναικείο φύλο, οι κοινωνικές και επαγγελματικές ανισότητες, οι ερωτικές και ψυχικές διαστάσεις του εκάστοτε ανθρώπινου δράματος. Συν τοις άλλοις, ο Θέρμαν επιχειρεί να σκιαγραφήσει ένα ειλικρινές πορτρέτο του καθημερινού ανθρώπου, δίχως στρογγυλέματα και ωραιοποιήσεις, περιγράφοντας ευφάνταστα, όσο και υπαινικτικά, τις κωμικοτραγικές ερωτικές περιπέτειες των ηρώων…” Δεν είναι λοιπόν ένα απλό μυθιστόρημα η αφήγηση του Θέρμαν, είναι μια πάλη με τα θέματα που τον απασχολούν καθώς ο ίδιος βιώνει όλη αυτή την βαρβαρότητα και σίγουρα ως ενεργό μέλος μιας κοινωνίας σε κρίση δεν μπορεί παρά να πάρει θέση.
Ο τρόπος γραφής του και το ύφος του είναι πράγματι μια νέα συγγραφική ανάσα που χαροποιεί αλλά παράλληλα προβληματίζει τον ενεργό και πάντα ανήσυχο αναγνώστη που έχει ανάγκη από μια διαφορετική ανάγνωση των όσων συμβαίνουν γύρω μας. Ο Θέρμαν δεν θέτει τυχαία σε πρώτη προβολή την γυναίκα, ενώ θα μπορούσε να είναι άνδρας ο πρωταγωνιστής, καθώς είναι αυτή που καθίσταται ευάλωτη όσο ποτέ ειδικά σε μια χώρα όπου οι αδύναμες κοινωνικές ομάδες βάλλονται πανταχόθεν. Η Έμα Λου είναι η προσωποποίηση μιας Αμερικής σε σήψη κοινωνική, μιας χώρας βαθιά πληγωμένης από την κυριαρχία μιας πανίσχυρης αυτοκρατορίας στερεοτύπων που αποκλείουν την κοινωνική πρόοδο και εμποδίζουν την κοινωνική συνοχή.
Ο Θέρμαν είναι ωμός στις περιγραφές του και παρουσιάζει μέσα από την ιστορία του όλο το φάσμα των ανισοτήτων καθώς και την προβληματική συμπεριφορά των ανδρών έναντι των γυναικών, μια συμπεριφορά καταδικαστέα διότι υπονομεύει τον ρόλο της γυναίκας η οποία αναμφίβολα έχει δικαίωμα τόσο στον έρωτα και την αγάπη όσο και στην εργασία. Δυστυχώς, τι και αν έχουν περάσει σχεδόν εκατό χρόνια από την συγγραφή του βιβλίου, αυτά που περιγράφει ο Θέρμαν παραμένουν στο επίκεντρο και αποτελούν αγκάθια για την εξέλιξή μας ως κοινωνία. Είθε βιβλία σαν και αυτό να αποτελέσουν εναρκτήριο λάκτισμα για αντιστροφή του κακού αυτού κλίματος που αποτελεί κοινωνική γάγγραινα.
“Η Έμα Λου είχε μείνει έκπληκτη. Τι απίστευτοι τύποι – να λένε “αράπης” μπροστά σε έναν λευκό. Δεν είχαν καθόλου φυλετική συνείδηση, δεν είχαν καθόλου ανατροφή; Δεν είχαν καθόλου κοινή λογική;”
