Μπορεί το 2024 σε λίγο διάστημα από τώρα να περάσει στο παρελθόν και να ανήκει στο φάσμα του χωροχρόνου μιας και θα καλωσορίσουμε την νέα χρονιά, ωστόσο τα βιβλία που άφησε πίσω του υπήρξαν πολλά και ίσως πολλά από αυτά να μην προλάβαμε να τα διαβάσουμε. Μπορεί επίσης μέσα στον πολύ όγκο πληροφορίας να πέρασαν από τα μάτια μας χωρίς να δώσουμε την απαραίτητη και δέουσα σημασία που τους άξιζε και να χρειαστεί να τους δώσουμε μια δεύτερη ευκαιρία. Για αυτό έχουμε συλλέξει εδώ βιβλία πολύ αξιόλογα και αξιοπρόσεκτα, βιβλία που είναι για εμάς ξεχωριστά και σας τα παρουσιάζουμε για να τα διαβάσετε και εσείς και να μας αφήσετε από κάτω το δικό σας σχόλιο αν το επιθυμείτε, όταν με το καλό τα διαβάσετε.
Δημοσθένης Βουτυράς, Παραρλάμα και άλλες ιστορίες, Εκδόσεις Αιώρα
Είναι κάποιοι λογοτέχνες που έχουν αδικηθεί από την ίδια την ιστορία, παρόλο που το έργο τους και το αφηγηματικό τους εκτόπισμα θα δικαιολογούσε το ακριβώς αντίθετο. Είναι όμως δυστυχώς εκείνες οι συγκυρίες κάθε εποχής και τα ρεύματα της δημοσιότητας που είτε επιτρέπουν είτε παρεμποδίζουν την ανέλιξη και την ομαλή πορεία των συγγραφέων αυτών. Όλα αυτά σχετίζονται άμεσα με την περίπτωση του σπουδαίου Δημοσθένη Βουτυρά. Ο ίδιος έπρεπε πρώτα να αναδειχθεί στην εκτός Ελλάδας παροικία της Αλεξάνδρειας και έπειτα να εδραιωθεί, όσο αυτό ήταν εφικτό, στον ελλαδικό χώρο χωρίς όμως να αποφύγει τις επιθέσεις που αφορούσαν στα γραπτά του. Το γράψιμο του είναι αδιαμφισβήτητα μεγαλειώδες και δεν είναι τυχαίο που το 1928, ένα από τα διηγήματά του συμπεριλήφθηκε σε γαλλικό περιοδικό της εποχής συντροφιά με άλλα διηγήματα κορυφαίων συγγραφέων της εποχής. Ο Δημοσθένης Βουτυράς είναι από τις περιπτώσεις των συγγραφέων που το έργο τους είναι μια βαθιά ανασκαφή στα άδυτα της ανθρώπινης φύσης.
Χουάν Κάρλος Ονέτι, Το πηγάδι, Εκδόσεις Μάγμα
Η ευφυέστατη και πνευματώδης νουβέλα του Χουάν Κάρλος Ονέτι είναι μια απολογία, μια εξομολόγηση από μέρους του, ένας τρόπος να καταθέσει στο χαρτί όλα αυτά που τον συγκλόνισαν, είναι ένας τρόπος να μιλήσει για τον ψυχισμό του ανθρώπου που κοιτάει βαθιά και βουτά στο πηγάδι για να ξετρυπώσει τις λύσεις στις απορίες που ταλανίζουν τον άνθρωπο από τότε που βρέθηκε στη γη και κυρίως να δώσει απαντήσεις στους γρίφους της ίδιας της ζωής. Στο εξαιρετικά πεφωτισμένο επίμετρο του βιβλίου, ο μεταφραστής Λευτέρης Μακεδόνας επισημαίνει τα εξής ενδιαφέροντα: “Διαβάζοντας το Πηγάδι, έχει κανείς την αίσθηση ότι βρίσκεται μπροστά σε μια πολύπλοκη και πολυδαίδαλη πορεία, η οποία περνά μέσα από όλα τα ερέβη και τις υπαρξιακές περιπέτειες του ανθρώπου του 20ου αιώνα, για να καταλήξει, δια της τεθλασμένης οδού, σε μια ανθρωπιστική ή, σε κάθε περίπτωση, καταφατική στάση προς τη ζωή”.
Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, Τα λέμε τον Αύγουστο, Εκδόσεις Ψυχογιός
Ο Γκάμπο είναι ταγμένος και αφοσιωμένος στην ανθρώπινη φύση μέσα από τα εξέχοντα του έργα όπως είναι το Εκατό χρόνια μοναξιά ή Ο έρωτας στα χρόνια της χολέρας, βιβλία που αποτελούν σημεία αναφοράς για τη λογοτεχνία του 20ου αιώνα, βιβλία που άφησαν ανεξίτηλο το σημάδι τους και για αυτό μέσα από τις εκδόσεις Ψυχογιός ζουν μια δεύτερη ζωή. Να θυμηθούμε πως η ερωτική λογοτεχνία του 19ου και του 20ου αιώνα θα αποτελέσει, χωρίς αμφιβολία, την βάση για έργα που αργότερα θα γίνουν σημείο αναφοράς καθώς οι συγγραφείς τους θα αντλήσουν τα θέματά τους από συγγραφείς όπως ο Μπαλζάκ, ο Φλωμπέρ και πάνω εκεί θα πατήσουν οι επίγονοι για να στήσουν την δική τους ματιά ως προς το ερωτικό μυθιστόρημα. Η ερωτική λογοτεχνία διαμορφώνεται εκείνη την εποχή από συγγραφείς, οι οποίοι διαδραμάτισαν ρόλο στην επανάσταση, συμμετείχαν στον αναβρασμό ή μεγάλωσαν με σε ένα περιβάλλον κοινωνικό ποτισμένο από τα γεγονότα που έλαβαν χώρα στο Παρίσι.
Pip Williams, Το λεξικό των χαμένων λέξεων, Εκδόσεις Κλειδάριθμος
Το λεξικό των χαμένων λέξεων είναι μια ακόμα προσπάθεια να σωθούν λέξεις που δεν χρησιμοποιούνται ή που τείνουν να ξεχαστούν από την καθημερινότητά μας, είναι λέξεις, όπως αναφέρονται στο κείμενο, που έχουν η καθεμία τη δική της ιστορία και κοσμούν τη γλώσσα. Είναι οι λέξεις που η πρωταγωνίστρια με μεράκι από πολύ μικρή ηλικία φυλάσσει σε μικρά χαρτάκια και τελικά συμμετέχει με ενθουσιασμό στη διαμόρφωση του περίφημου αυτού λεξικού.“Όλα τα βιβλία που αναφέρονται στο μυθιστόρημα είναι πραγματικά, όπως και ο χρόνος έκδοσης των τευχών, των λημμάτων, των λέξεων που παραλείφθηκαν ή απορρίφθηκαν και των παραθεμάτων. Οι λέξεις που συγκεντρώνει η Εσμέ είναι υπαρκτές, αλλά τα παραθέματα είναι φανταστικά, όπως και τα πρόσωπα που τα λένε” γράφει η Williams στο δικό της σημείωμα στο τέλος του βιβλίου. Είναι αλήθεια πως δεν νοείται ένα μέλλον δίχως γραφή, δίχως βιβλία, τα οποία ήρθαν στην πορεία χάρη στην τυπογραφία, δεν μπορεί κάποιος να φανταστεί την οριστική κατάργηση του εντύπου που μετρά τόσους και τόσους αιώνες ιστορίας.
Carol Shields, Πέτρινα ημερολόγια, Εκδόσεις Gutenberg
Η Κάρολ Σίλντς μας περιγράφει μια γυναίκα στην αυγή του 20ου αιώνα, ένα πρόσωπο σχεδόν θρησκευτικό καθώς ευλαβικά γνωρίζει τα όριά της και ακολουθεί πιστά τον ρόλο της στη ζωή, αυτό για το οποίο είναι ταγμένη. Είναι αυτό που περιγράφει η Πενέλοπε Λάιβλι στη δική της εισαγωγή τονίζοντας πως “Η Ντέιζι γεννιέται σ’ έναν κόσμο όπου η γυναίκα οφείλει κατά πρώτον και κυρίως να είναι στήριγμα και θεμέλιο γρανάζι της οικογενειακής ζωής. Πεθαίνοντας αφήνει έναν κόσμο που έχει συρρικνωθεί, ένα παγκόσμιο χωριό, όπου οι γυναίκες πρέπει να βγαίνουν από το σπίτι και να εργάζονται”. Οι τεκτονικές αλλαγές που συμβαίνουν στον άστατο και τραυματικό εικοστό αιώνα δεν θα μπορούσαν να μην έχουν συμπεριληφθεί από την συγγραφέα, η οποία παρακολουθεί τις εξελίξεις καθώς η ίδια της ζει και τις παρατηρεί, είναι η πορεία της στη ζωή παράλληλη με αυτή της Ντέιζι για αυτό και μπορούμε να εικάσουμε πως το μυθιστόρημα αυτό μπορεί να είναι αυτοβιογραφικό εκτός από αριστουργηματικό.
Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, Σημειώσεις από το υπόγειο, Εκδόσεις Έρμα
Τόσο στο Υπόγειο όσο και στις Σημειώσεις από το υπόγειο έχουμε να κάνουμε με έναν άνθρωπο παρείσακτο και αποσυνάγωγο, έναν άνθρωπο που αποστασιοποιείται από την κοινωνία και οδεύει όλο και περισσότερο στην αυτοαπομόνωσή του, στο περιθώριο μιας κοινωνίας που του είναι πια ξένη. Ο άνθρωπος του υπογείου είναι ένας άνθρωπος συνυφασμένος με τη μοίρα του καθώς παραδίνεται στη δυστυχία και την ανέχεια, στην αρρώστια της ψυχής του που δεν ικανοποιείται με την επαφή με τους άλλους ανθρώπους, είναι ένας άνθρωπος βαθιά απογοητευμένος, ένας άνθρωπος που έχει αρνηθεί το περιβάλλον του και είναι βαθιά εσωστρεφής. Κατακεραυνώνει τους γύρω του που δεν τον καταλαβαίνουν, κατακρίνει το σύστημα που δεν αφήνει ελευθερίες, είναι ένας άνθρωπος ηττημένος και ταπεινωμένος από την κατάσταση που επικρατεί και φροντίζει αυτό να το καταθέτει συνεχώς. Πρόκειται αδιαμφισβήτητα για ένα βιβλίο προφητικό που ανακοινώνει τα μεγάλα μυθιστορήματα που γράφτηκαν αργότερα, όπως για παράδειγμα το Έγκλημα και τιμωρία, οι Αδερφοί Καραμαζόφ, ο Ηλίθιος.
Γεώργιος Νικ. Σχορετσανίτης, Η τραγική ζωή του Χανς Φάλαντα, Εκδόσεις Οδός Πανός
Ο Χανς Φάλαντα αποτελεί αδιαμφισβήτητα έναν εκ των κορυφαίων συγγραφέων του 20ου αιώνα, είναι ένας συγγραφέας που σημάδεψε τη λογοτεχνία γιατί πρώτα από όλα σημαδεύτηκε ο ίδιος από την ιστορία και τα πολιτικά γεγονότα. Οι εθισμοί του στο οινόπνευμα και τα ναρκωτικά, ο εγκλεισμός του στη φυλακή από το ναζιστικό καθεστώς αλλά και σε ψυχιατρική κλινική δεν του στέρησαν σε καμία περίπτωση το μοναδικό προνόμιο να μας χαρίσει συγκλονιστικά μυθιστορήματα που συνεχώς μεταφράζονται, στα ελληνικά τα τελευταία χρόνια, και τα οποία αποτελούν ορόσημο και σημείο αναφοράς μιας τόσο ταραγμένης εποχής. Ο Φάλαντα σε πολλά από τα μυθιστορήματά του εντάσσει τον εαυτό του και άρα μας προσφέρει ιστορίες με βιωματικό κυρίως χαρακτήρα, αυτοβιογραφικά στιγμιότυπα μιας ζωής πολυτάραχης που ξεδιπλώνεται με τόση δεξιοτεχνία από τον συγγραφέα Γεώργιο Νικ. Σχορετσανίτη. Ο τελευταίος παραθέτει με εξαιρετικό τρόπο όλο το φάσμα των όσων του συνέβησαν και μας επιτρέπει να τον αναγνώσουμε για να τον κατανοήσουμε.
