Ο Πατρίκ Μπουσερόν αφηγείται την ιστορία με έναν τρόπο τόσο εύληπτο και περιεκτικό, με μια διάθεση καθόλου διδακτική αλλά πολύ ουσιώδη που ο αναγνώστης έχει πάντα την δίψα να διαβάσει και άλλο. Εξάλλου, σε κάθε ενότητα αυτού του βιβλίου, σε κάθε κεφάλαιο αφιερωμένο σε ένα ιστορικό γεγονός, ο Μπουσερόν προσφέρει βιβλιογραφία έτσι ώστε ο αναγνώστης και ιστοριοδίφης να εντρυφήσει εκεί όπου επιθυμεί. Η ιστορία στα χέρια του Μπουσερόν σμιλεύεται με τέτοιο τρόπο που δεν μπορούμε να της αντισταθούμε αλλά καταβυθιζόμαστε στα έγκατά της για να βγούμε πιο σοφοί και πιο προβληματισμένοι. Ο ίδιος έχει τη μαγική συνταγή μέσα από το πλήθος των βιβλίων που έχει γράψει να την αφηγείται σαν ένα παραμύθι που απευθύνεται σε όλους και όχι σε ειδικούς. Η επιτυχία του αυτή επιβεβαιώνεται για ακόμα μια φορά και σε αυτό το βιβλίο, ένα βιβλίο που αξίζει να μελετηθεί.
Ιστορία: Μια μοναδική επιστήμη τόσο θελκτική που δεν έχει αρχή ούτε και τέλος
«Έχουμε ανάγκη την ιστορία, γιατί μας χρειάζεται η ανάπαυλα. Μια παύση για να καταλαγιάσει η συνείδησή μας, για να διατηρήσουμε τη δυνατότητα να έχουμε συνείδηση – ως έδρα όχι μόνο της σκέψης, αλλά και ενός πρακτικού λόγου που θα μας δίνει κάθε ελευθερία δράσης. Σε αυτό το έργο αφοσιώνονται με απόλυτη συνέπεια οι ποιητές: να διασώσουν το παρελθόν, να διασώσουν τον χρόνο από τους φρενήρεις ρυθμούς του παρόντος». Αυτά μεταξύ πολλών άλλων δήλωσε κατά το εναρκτήριο μάθημα ο Patrick Boucheron στο Collège de France, ένα από τα ιστορικότερα ιδρύματα της Γηραιάς ηπείρου. Σε αυτό το μάθημα υπό μορφή διάλεξης ο ιστορικός Boucheron θα σημειώσει τα ιστορικά γεγονότα που άλλαξαν τον ρου της ιστορίας των εξουσιών της Δυτικής Ευρώπης κυρίως μεταξύ 13ου και 16ου αιώνα όταν και διαδραματίστηκαν συγκλονιστικές αλλαγές που έμελλε να γίνουν σημείο αναφοράς και για τα επερχόμενα χρόνια. Σε αυτό το εξαιρετικό πόνημα συμπεριλαμβάνει νέες ιστορικές διαδρομές σε ένα έργο ζωής από έναν κορυφαίο ιστορικό.
Πολύ μεστά, σύντομα αλλά περιεκτικά ο Boucheron θα μας θυμίσει σε όλη την διάρκεια του εξαιρετικά ποτισμένου με σοφία λόγου του πως η ιστορία είναι ένα πεδίο γνώσης που δεν έχει ούτε αρχή ούτε τέλος, πως κανείς δεν μπορεί να την ορίσει αλλά μόνο να την προσεγγίσει μέσα από ένα πρίσμα και ένα πλαίσιο που σέβεται σαφώς τα τεκταινόμενα των περασμένων περιόδων και με μία προσπάθεια ερμηνείας των. Τι και αν η ιστορία επαναλαμβάνεται όπως συνηθίζει να λέγεται. Η ιστορία όμως δεν διαθέτει βεβαιότητες και δεν καθορίζει τα μελλούμενα ούτε τα προβλέπει. Είναι όμως όπως και το μάθημα αυτό που παρουσιάζεται εδώ ικανή να διδάξει μέσα από τα λάθη και να «εκπλήξει την καταστροφή» όπως έλεγε και ο Βίκτωρ Ουγκώ. Τα επεισόδια στα οποία αναφέρεται καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα χρονικό, από την προϊστορία, την αρχαιότητα μέχρι τα σύγχρονα χρόνια. Σε κάθε επεισόδιο ιστορικό υπάρχει μια μικρή ενότητα όπου αναφέρει τι συμβαίνει παράλληλα στον κόσμο παρέχοντας στον αναγνώστη και μια πιο ευρεία εικόνα της ιστορικής συγκυρίας.
«Με το χρονοδιάγραμμα αυτό, λοιπόν, δεχόμαστε να επιστρέψουμε για λίγο στη σχολική αίθουσα των παιδικών μας χρόνων, χωρίς όμως να πέσουμε στην παγίδα της μελαγχολίας. Δεν θέλουμε να μαγευτούμε από μια απόλυτη αντίληψη της ιστορίας, που εκφέρει την τάξη του χρόνου για να μας κάνει έρμαια των μοιραίων εκβάσεών της. Ξεφεύγοντας από τους ακατάδεκτους λόγους για τον άτεγκτο χαρακτήρα της ιστορίας, προτείνουμε εδώ να κάνουμε σκασιαρχείο – να γυρίσουμε δηλαδή στο πιο απαιτητικό σχολείο απ’όλα, αυτό που μας μαθαίνει ιστορία εκτός των σχολικών τειχών» θα γράψει ο Μπουσερόν επιβεβαιώνοντας την αγάπη του για την ιστορία και την δική του ξεχωριστή προσέγγιση στον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζει την ιστορία στον φίλο αναγνώστη που επίσης επιθυμεί να μάθει και να μυηθεί σε σημεία της ιστορίας, όχι τόσο φωτισμένα ως τώρα.
Για παράδειγμα αναφέρεται στο τέλος του βιβλίου στη δικτατορία Πινοσέτ και στο γεγονός πως όλη η κατάρρευση της δημοκρατικής κυβέρνησης του Σαλβαντόρ Αλιέντε και βέβαια η ειδεχθής πράξη της δολοφονίας του υπήρξε σχέδιο αμερικανικό γιατί φοβόντουσαν την λαοφιλία του και το γεγονός πως είχε αριστερές πεποιθήσεις. Ο Αλιέντε όταν όριζε τον Πινοσέτ αρχηγό του στρατού δεν είχε ιδέα πως αυτός ο άνθρωπος θα οργάνωσε ένα τόσο τέλειο σχέδιο ανατροπής του και βέβαια δεν είχε ιδέα πως οι Αμερικανοί προετοίμαζαν καιρό την ανατροπή του. Ήταν σαφώς μια δύσκολη συγκυρία για τον κόσμο όλο και κυρίως για την Αμερική, να θυμηθούμε το σκάνδαλο Γουοτεργκέιτ του προέδρου Νίξον που έφερε την παραίτησή του. Σε εκείνο το διάστημα, οι Αμερικανοί παρέμβαιναν σε διάφορες χώρες, όπως στην Ελλάδα ή και σε άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής προκαλώντας χάος και αναρχία γιατί δεν γνώριζαν πρόσωπα και καταστάσεις.
Συμπερασματικά, η ιστορία όπως και η τέχνη είναι το πέρασμα του ανθρώπου από τη γη, είναι η απόδειξη της ίδιας του της ύπαρξης, των λαθών του αλλά και των επιτευγμάτων του. Τα πρόσωπα της Ιστορίας είναι συνυφασμένα με τις τύχες των λαών, πρόσωπα που άλλαξαν προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο τον ρου της ιστορίας και τον επηρέασαν καίρια με τις σωστές ή λανθασμένες αποφάσεις της. Η ιστορία μας διδάσκει και μας θυμίζει πώς να αποφεύγουμε τα λάθη του παρελθόντος, πολλές φορές όμως μας θυμίζει και το πόσο τρωτοί είμαστε, πόσο εύθραυστοι είμαστε, πόσο αδύναμοι είμαστε. Η Ιστορία είναι όμως και αμείλικτη και διορθωτική πολλές φορές, τοποθετεί τα πράγματα στη θέση τους και φέρνει στο προσκήνιο όλα εκείνα που κάποιος θα ήθελε να μείνουν εν κρυπτώ. Τα γεγονότα όπως η ψεύτικη δωρεά του Κωνσταντίνου, ο μυστηριώδης θάνατος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, η φυλάκιση του Νέλσον Μαντέλα και η πορεία του προς την προεδρία της Νότιας Αφρικής με το τέλος του καθεστώτος του Απαρτχάιντ αλλά και όλη η σειρά των ιστορικών γεγονότων αποδεικνύουν περίτρανα πως η ιστορία είναι ένας αέναα ζωντανός οργανισμός.
«Οι εικόνες είναι σαν τις ημερομηνίες, δύσκολα τις συγκρατείς. Ξεχειλίζουν από τον λόγο που τις γεννά, και προσπερνούν εκείνον που θέλει να τους ανακόψει την ταχύτητα»
