Δεν υπάρχει μεγαλύτερη χαρά από την ανακάλυψη πολύτιμων βιβλίων που για κάποιο αόριστο ή ανεξήγητο λόγο δεν βρήκαν στο σωστό χρόνο την κατάλληλη θέση τους μέσα στο λογοτεχνικό στερέωμα ή δεν είχαν την πρέπουσα προβολή κατά την πρώτη κυκλοφορία τους – στη γλώσσα τους ή στη μετάφρασή τους – και άρα κάπου λησμονήθηκαν. Κάποια από αυτά μεταφράζονται για πρώτη φορά στα ελληνικά και αυτό είναι πολύ σημαντικό εκδοτικό γεγονός. Έρχεται όμως πάντα η στιγμή όπου κάποιος θα βρεθεί με την επίμονη σκαπάνη του – είναι κάποιοι αυτοί – να φέρει στην επιφάνεια βιβλία που ξεχωρίζουν και αξίζει να μνημονευτούν. Πάντα υπήρχε μέσα μου το μικρόβιο και η λαχτάρα να ξετρυπώνω μικρά λογοτεχνικά αριστουργήματα που παραμένουν διαχρονικά μέχρι σήμερα, βιβλία διαφορετικά μεταξύ τους ως προς την θεματική, βιβλία όμως που σαγηνεύουν και αιχμαλωτίζουν την ανάγνωση, βιβλία που αξίζει να κοσμούν κάθε βιβλιοθήκη, βιβλία ξεχωριστά και πολύτιμα σαν πετράδια που κάποιος βρίσκει στην έρημο. Τέτοια είναι τα βιβλία που παρουσιάζονται εδώ με μόνο και αποκλειστικό κριτήριο την ποιότητα της αφήγησής τους και την αδιαμφισβήτητη λογοτεχνική τους αξία, βιβλία γραμμένα από συγγραφείς που άφησαν το αποτύπωμά τους και τη σφραγίδα τους στο χρόνο.
Χ.Τζ. Ουέλς, Ο πόλεμος των κόσμων, Εκδόσεις Ψυχογιός
Πρόκειται για ένα από τα κορυφαία βιβλία λογοτεχνικής αφήγησης, ένα σύγγραμμα που έχει χαρακτηριστεί ως ένα από τα κλασικότερα κείμενα – μεταφερμένα και στον κινηματογράφο – όπου ο συγγραφέας πραγματεύεται τον ερχομό ενός άγνωστου κόσμου και ανακοινώνει την απειλή και εξαφάνιση του γνωστού έως τότε κόσμου. Είναι σαφές πως επιδιώκει να επιδείξει τη δύναμη ενός κινδύνου που κανείς δυσκολεύεται να μετρήσει τις συνέπειες της εδραίωσής του. Ο Μεγάλος πόλεμος που ακολούθησε δυστυχώς τον δικαίωσε και ο κόσμος που ξέραμε δεν υπήρχε πια, ένας άλλος κόσμος πιο ζοφερός ερχόταν. Ο Ουέλς γράφει ένα από τα εξέχοντα και αδιαμφισβήτητης αξίας βιβλία που αποτελεί και μία από τις πρώτες ιστορίες επιστημονικής φαντασίας. Ουσιαστικά όμως, είναι μια ιστορία που αντηχεί στην αβεβαιότητα της εποχής του αλλά και της εποχής μας γιατί μπορεί οι εποχές να αλλάζουν αλλά οι άνθρωποι όχι και τα σφάλματα επαναλαμβάνονται με την ίδια ζέση.
Ρομπέρτο Αρλτ, Οι 7 τρελοί, Εκδόσεις Ροές
Γραμμένο μέσα στο σώμα του μεσοπολέμου, το βιβλίο του Αρλτ είναι ο καθρέφτης της κοινωνίας του τότε αλλά και του σήμερα. Πολιτική και κοινωνική αβεβαιότητα είναι τα συμπτώματα ενός κόσμου σε σήψη και η αρρώστια, η οποία έχει εκδηλωθεί, έχει χτυπήσει καίρια τον άνθρωπο και τον οδηγεί σε απόγνωση. Αυτές οι ανθρώπινες φιγούρες που ο Αρλτ περιγράφει αναζητούν την τύχη τους, βιώνουν την απέραντη θλίψη τους και είναι έτοιμοι για όλα ενώ κανείς αδυνατεί πραγματικά να οδηγηθεί σε ασφαλές συμπέρασμα για την ταυτότητά τους. Ο Αρλτ παρουσιάζει με εξπρεσιονιστικό τρόπο γραφής ανθρώπους – σαν τα πρόσωπα του Σίλε και του Νόλντε – που τελούν υπό σύγχυση μέσα από μία αφήγηση που εμπλέκει ανοιχτά και τον ίδιο τον αναγνώστη, τον οποίο κάνει συνοδοιπόρο στην εξέλιξη της ιστορίας. Ο συγγραφέας επιστρατεύει τη σάτιρα και τον σαρκασμό για να ασκήσει έντονη και καυστική κριτική σε μια κοινωνία που αποσυντίθεται.
Χένρυ Μίλερ, Crazy Cock ή το τρελό πουλί, Εκδόσεις Αλεξάνδρεια
Ο συγγραφέας του Τροπικού του Καρκίνου και του Αιγόκερω, τα βιβλία του οποίου προκάλεσαν σκάνδαλο την εποχή της συγγραφής τους και για αυτό παρέμειναν αδημοσίευτα μέχρι και το 1961, στο βιβλίο αυτό ήδη από το 1927 και άγνωστος την εποχή εκείνη, μας εισάγει στον κόσμο των ερωτικών περιπτύξεων που τόσο δεξιοτεχνικά γνωρίζει να αφηγείται. Πρόκειται για μια ιστορία ερωτικής έντασης, ένα ερωτικό τρίγωνο που σαγηνεύει τον επίδοξο αναγνώστη με την λεπτομερή και άκρως προκλητική του περιγραφή που ξεπερνά πολλές φορές τα ηθικά όρια της αντοχής. Είναι μια ιστορία που προέρχεται από τις προσωπικές του εμπειρίες με παραλλαγή των ονομάτων των πρωταγωνιστών ενώ ο Μίλερ εδώ απλά προετοιμάζει το έδαφος για το γνώριμο ύφος του που θα συναντήσουμε στα επόμενα βιβλία του, όπως η τριλογία Νέξους, Σέξους, Πλέξους.
Μέλπω Αξιώτη, Εικοστός αιώνας, Εκδόσεις Κέδρος
Σε αυτό το βιβλίο, η συγγραφέας του Ρεπυμπλίκ Βαστίλλη, Κάδμω και Δύσκολες νύχτες παρουσιάζει ένα πανόραμα και ένα χρονικό των χρόνων 1916 μέχρι και 1946. Η Αξιώτη ουσιαστικά διατρέχει την ελληνική ιστορία, την οποία η ίδια έζησε, αφηγείται όλα τα συγκλονιστικά και κρίσιμα γεγονότα, δύο Παγκόσμιους πολέμους, την Μικρασιατική καταστροφή την οποία έζησε ως έφηβη. Με την ωμότητα και την σκληρότητα των περιγραφών που χαρακτηρίζει το έργο της, η Αξιώτη αναλύει τα συμβάντα που την σημάδεψαν αλλά και που σφράγισαν έναν ολόκληρο λαό. Η ίδια παρούσα στις εξελίξεις αυτές, δεν μπορεί να κρύψει σε κανένα σημείο την τραγικότητα και τη δραματικότητα των όσων βίωσε – μην ξεχνάμε πως και η ίδια έλαβε μέρος στον αγώνα κατά του ναζισμού – και εξ’ ονόματος των ανθρώπων της εποχής της υπερασπίζεται την ανάγκη για ελευθερία και αντίσταση ενάντια στον εχθρό.
Μερσέ Ροδορέδα, Πλατεία διαμαντιού, Εκδόσεις Καστανιώτη
Η εξαιρετική Ισπανίδα συγγραφέας Ροδορέδα, όχι και τόσο γνωστή στο ελληνικό κοινό, γράφει μια υπέροχη ιστορία αγάπης μέσα στη δύσκολη περίοδο του Ισπανικού εμφυλίου. Ένα ζευγάρι δύο νέων παιδιών γνωρίζεται ειδυλλιακά σε μια γιορτή και ο χορός είναι το σημείο εκείνο που τους φέρνει κοντά. Αποφασίζουν να ζήσουν το όνειρο του έρωτα και να στήσουν από κοινού το σπιτικό τους με ελπίδα για το κοινό τους μέλλον και την κοινή τους πορεία στη ζωή. Κάπου εκεί τα τύμπανα του πολέμου που μόλις έχει ξεκινήσει ηχούν έντονα και ο νεαρός είναι αναγκασμένος να αναχωρήσει για το μέτωπο ενώ η κοπέλα μένει πίσω να τον περιμένει προσπαθώντας παράλληλα να επιβιώσει υπό τις νέες συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί. Είναι πραγματικά τέτοια η ποιητικότητα και η αφήγηση που ο αναγνώστης ανακαλύπτει ένα εξαίσιο βιβλίο και ένα πραγματικό διαμάντι όπως η πλατεία του τίτλου.
Κοσμάς Πολίτης, Eroica, Εκδόσεις Εστία
Ο Κοσμάς Πολίτης εμφανίζεται στα ελληνικά γράμματα με το βιβλίο Λεμονοδάσος το 1930, το οποίο και έγινε δεκτό με ενθουσιασμό από το κοινό σε μια περίοδο ανάμεσα σε δύο πολέμους που έκρινε πολλά. Ο Πολίτης αποτέλεσε μια ιδιάζουσα περίπτωση της ελληνικής λογοτεχνίας, ένας Οδυσσέας που αφήνει πίσω το αστικό μυθιστόρημα και επιστρέφει στις ρίζες των λαϊκών προτύπων και έρχεται να μας μιλήσει απλά και καίρια. Επιστράτευσε στα βιβλία του μια ποιητικότητα και έναν λυρισμό, δύο στοιχεία που είναι διάχυτα και χαρακτηρίζουν την απαστράπτουσα γραφή του. Αν και μελοδραματικός στις περιγραφές του επιστρατεύει τον κοσμοπολιτισμό και προσπαθεί κατά μία έννοια να ξεφύγει από τον μελοδραματισμό για να μιλήσει για την πραγματική ζωή και να καταδείξει μέσα από την ίδια την φύση και το μεγαλείο της τη δυνατότητα διεξόδου του σύγχρονου ανθρώπου. Σε αντίθεση με τα άλλα δύο βιβλία του κύκλου, δηλαδή το Λεμονοδάσος και την Εκάτη, στην Ερόικα με δραματικό τόνο αλλά με αυθεντικότητα παρουσιάζει την εφηβική ψυχή που αναζητά νέα μονοπάτια.
