Δεν υπάρχει μεγαλύτερη χαρά από την ανακάλυψη πολύτιμων βιβλίων που για κάποιον αόριστο ή ανεξήγητο λόγο δεν βρήκαν στο σωστό χρόνο την κατάλληλη θέση τους μέσα στο λογοτεχνικό στερέωμα ή δεν είχαν την πρέπουσα προβολή κατά την πρώτη κυκλοφορία τους – στη γλώσσα τους ή στη μετάφρασή τους – και άρα κάπου λησμονήθηκαν. Έρχεται όμως πάντα η στιγμή όπου κάποιος θα βρεθεί με την επίμονη σκαπάνη του – είναι κάποιοι αυτοί – να φέρει στην επιφάνεια βιβλία που ξεχωρίζουν και αξίζει να μνημονευτούν. Πάντα υπήρχε μέσα μου το μικρόβιο και η λαχτάρα να ξετρυπώνω μικρά λογοτεχνικά αριστουργήματα που παραμένουν διαχρονικά μέχρι σήμερα, βιβλία διαφορετικά μεταξύ τους ως προς την θεματική, βιβλία όμως που σαγηνεύουν και αιχμαλωτίζουν την ανάγνωση, βιβλία που αξίζει να κοσμούν κάθε βιβλιοθήκη, βιβλία ξεχωριστά και πολύτιμα σαν πετράδια που κάποιος βρίσκει στην έρημο.
Τέτοια είναι τα βιβλία που παρουσιάζονται εδώ με μόνο και αποκλειστικό κριτήριο την ποιότητα της αφήγησής τους και την αδιαμφισβήτητη λογοτεχνική τους αξία, βιβλία γραμμένα από συγγραφείς που άφησαν το αποτύπωμά τους και τη σφραγίδα τους στο χρόνο. Τα καλά βιβλία είναι η αφορμή για να δούμε τον κόσμο γύρω μας με πιο αισιόδοξη ματιά και να ταξιδέψουμε στον χρόνο μέσω της ανάγνωσης. Και βέβαια ας θυμηθούμε τον Καρτέσιο που έλεγε πως το να διαβάζεις τα καλά βιβλία είναι σαν να συνδιαλέγεσαι με τους άριστους των περασμένων αιώνων.
Κλαρίσε Λισπέκτορ, Οικογενειακοί δεσμοί, Εκδόσεις Αντίποδες
Η γέννηση ενός έργου λογοτεχνικού κρύβει μυστήριο και αν επιπλέον κρύβει και πόνο, ταλαιπωρία και ανηφορίζει έναν Γολγοθά, τότε καθίσταται έργο που αντέχει στον χρόνο. Διαφαίνεται έντονα πόσο η συγγραφέας παλεύει με τον εσώτερο κόσμο της, με όλα αυτά που την ευαισθητοποιούν, τα διηγήματα αυτά είναι ένας ύμνος και μία αφιέρωση στον άνθρωπο που παλεύει. Είναι οι ιστορίες αυτές πνοή και αναπνοή, είναι γέννηση εκ της σαρκός του δημιουργού, σαν ένα τρίπτυχο της Αναγέννησης. Η Λισπέκτορ, όπως σε όλα τα βιβλία της, επιχειρεί να αναλύσει τον ανθρώπινο ψυχισμό και το κατορθώνει με την ποιητικότητα των κειμένων της. Μέσα από τα εξαιρετικά αυτά διηγήματα, μας παρουσιάζει ήρωες που ακροβατούν ανάμεσα στην χαρά και την λύπη, πρόσωπα σε σύγχυση και κρίση μέσα από γεγονότα που δημιουργούν ερωτηματικά και απορίες, συμβάντα που έχουν τελικά την σημασία τους.
James Baldwin, Το κουαρτέτο του Χάρλεμ, Εκδόσεις Πόλις
Πρόκειται για ένα μεγαλειώδες έργο, από αυτά που κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει και αποτελεί αναμφισβήτητα σημαντικότατο εκδοτικό γεγονός. Ο Τζέιμς Μπόλντουιν ήταν μία γενναία φωνή των έγχρωμων της Αμερικής που πάλεψε με την γραφή του και αγωνίστηκε για ένα καλύτερο μέλλον. Το βιβλίο αυτό που παρουσιάζει ένα πανόραμα τριών δεκαετιών περιπλάνησης σε διάφορες πόλεις του κόσμου μέσα από την μοναδική αφήγηση του Άρθουρ Μοντάνα. Πρόκειται για μία ιερή σταυροφορία για την ίδια τη ζωή που λαμβάνει χώρα μέσω της μουσικής και είναι πραγματικά ένας ύμνος στην χαρά, τον πόνο, τον θυμό και την αγάπη σαν τα γκόσπελ με τα οποία είχαν πάθος οι τέσσερις νεαροί μουσικοί πρωταγωνιστές του βιβλίου. Να σημειωθεί πως ακολουθούν άλλα τρία βιβλία του Μπόλντουιν, τα οποία αναμένονται προς έκδοση εντός των προσεχών μηνών.
Honore de Balzac, Ο οίκος Νισενζέν, Εκδόσεις Εξάντας
O Μπαλζάκ παραμένει και θα παραμένει στο πάνθεον των λογοτεχνών που θα διαβάζονται από μικρούς και μεγάλους, θαυμαστές και θαυμάστριες. Τόσο στα διηγήματά του όσο και στα μυθιστορήματά του, ο Μπαλζάκ θα σκιαγραφήσει χαρακτήρες της εποχής του, θα αφουγκραστεί τις αδυναμίες τους, θα καταγράψει πλείστα συναισθήματα και εξάρσεις, έτσι όπως ο ίδιος τα αντιλήφθηκε ως «ιμπρεσιονιστής» συγγραφέας, ως ένας ανταποκριτής της κοινωνίας. Δεν είναι διόλου τυχαίο πως ο Μπαλζάκ αποκαλείται ο πατέρας του μυθιστορήματος, δίκαιο πέρα για πέρα. Στον Οίκο Νισενζέν, ο Μπαλζάκ καταπιάνεται με τις ανθρώπινες αδυναμίες που ξεδιπλώνονται τόσο έκδηλα και τόσο απροκάλυπτα, άνθρωποι έρμαια των πόθων τους και των παθών τους, εδώ θα βρούμε όλα εκείνα τα στοιχεία των ηρώων που μοιάζουν σήμερα τόσο επίκαιροι και αποδεικνύεται πως οι εποχές αλλάζουν, οι άνθρωποι όμως όχι.
Μαργκερίτ Ντιράς, Moderato Cantabile, Εκδόσεις Τόπος
Η εφημερίδα Liberation γράφει το 1958 πως το βιβλίο αυτό είναι πάνω απ’ όλα το καλύτερο βιβλίο της Ντιράς. Πράγματι έτσι είναι γιατί, μέσα από την αφηγηματική πανδαισία στην οποία η Ντιράς δεν αφήνει τον αναγνώστη να ανασάνει, η συγγραφέας ξεδιπλώνει μια ιστορία πάθους που θυμίζει κλασικά μυθιστορήματα του 19ου αιώνα. Η συγγραφέας εδώ καταθέτει μια ιστορία συναισθηματικά φορτισμένη και με έντονη την ερωτική χροιά και μάλιστα μέσα από το δραματικό συμβάν ενός εγκλήματος πάθους. Είναι αναμφίβολα η Ντιράς βαθιά μέσα στη δίνη της άστατης και ευμετάβλητης ανθρώπινης φύσης που πασχίζει να βρει συναισθηματικές διεξόδους και όταν δυσκολεύεται, τότε βιώνει την ατέρμονη πάλη της αποδοχής των απροσδόκητων γεγονότων που έρχονται ως κεραυνοί να ταράξουν τα νερά του μυαλού και της ψυχής.
Toni Morrison, Αγαπημένη, Εκδόσεις Παπαδόπουλος
Μπορεί η Μόρισον να έφυγε πρόσφατα από τη ζωή γεμίζοντας με θλίψη τον λογοτεχνικό κόσμο, ωστόσο η συγγραφέας που βραβεύτηκε με Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1993, ζει και θα ζει μέσα από τα εξέχοντα βιβλία που άφησε παρακαταθήκη. Ο κόσμος της Μόρισον, όπως στην Αγαπημένη που παρουσιάζεται εδώ, είναι σκληρός και περιγράφει ωμά την πραγματικότητα αφού δεν φείδεται λόγων και εικόνων έτσι όπως η ίδια τα αντιλαμβάνεται έξω από το κάδρο. Γιατί η αφήγησή της είναι ένα μωσαϊκό των όσων συμβαίνουν σε μία χώρα που ακόμα και σήμερα πληρώνει τα λάθη της και τις αδυναμίες της όπως κάθε κοινωνία. Ειδικά στην Αμερική όμως ακόμα και σήμερα μιλάμε, σαν τίποτα να άλλαξε για φαινόμενα ακραίου ρατσισμού όπως πλέον και για οπλοκατοχή που γεννά τερατογένεση και η επούλωση δεν φαίνεται στο τούνελ. Η αφήγηση είναι μια ευαίσθητη χορδή, μία μουσική τρυφερή μέσα σε έναν κόσμο σκληρό που αναζητά λίγα ψήγματα αγάπης.
Μέρι Σέλεϊ, Φράνκενσταϊν, Εκδόσεις Ψυχογιός
“Παραισθητικό και σουρεαλιστικό στο βαθύτερό του επίπεδο, ο Φράνκεσταϊν είναι ασφαλώς, ένα από τα πλέον ενσυνειδήτως φιλολογικά “μυθιστορήματα” που έχουν ποτέ γραφτεί” γράφει μεταξύ άλλων η Τζόις Κάρολ Όουτς στο επίμετρο που κοσμεί την πολύ ωραία νέα έκδοση του εμβληματικού όσο και δυσερμήνευτου έργου της Σέλει. Αφορμή για τη συγγραφή του βιβλίου ήταν ένα είδος συναγωνισμού ανάμεσα σε εκείνη, τον άντρα της Πίτερ Σέλλευ, τον λόρδο Μπάιρον και τον Πολιντόρι. Στο βιβλίο Φρανκενστάϊν, η συγγραφέας πραγματεύεται έντονα το διάλογο μεταξύ ζωής και θανάτου, αναφέρεται αλληγορικά σε αυτή τη λεπτή γραμμή ανάμεσα στη χαρά της ζωής και την απώλειά της μέσα από ένα φανταστικό πλάσμα, ένα φάντασμα. “Εγώ είχα βαλθεί να σκεφτώ μια ιστορία, μια ιστορία αντάξια εκείνων που μας είχαν παρακινήσει στην αρχή. Μια ιστορία που θα επιβεβαίωνε τους μυστηριώδεις φόβους της ανθρώπινης φύσης μας και θα προκαλούσε τρομερή φρίκη”.
Χρόνης Μίσσιος, 8-3=11, Εκδόσεις Πατάκη
Ένας από τους αινιγματικούς αλλά και αγωνιστές Έλληνες συγγραφείς, ο Χρόνης Μίσσιος πραγματεύεται στα βιβλία του έναν κόσμο σε αποδρομή. Έχοντας ο ίδιος περάσει μεγάλο μέρος της ζωής σε φυλακές και έχοντας αντιμετωπίσει τη δυσμένεια και τις διώξεις, καταδεικνύει με την χειμαρρώδη αφήγησή του και μέσω των ηρώων του έναν κόσμο που αναζητά διέξοδο και λύτρωση από τη βία και την απόγνωση. Το μυθιστόρημα αυτό που ήταν και το τελευταίο πριν το θάνατό του το 2012, είναι ένα αίνιγμα, μία εξίσωση με πολλούς αγνώστους Χ και πολλές μεταβλητές. Μας αφήνει την πόρτα του αινίγματος ανοιχτή αλλά οι σκέψεις του που μας κατακλύζουν δημιουργούν στον αναγνώστη πλήθος ερωτημάτων, αυτά που απασχολούσαν και τον ίδιο άλλωστε, οι ήρωές του καθρέφτης του ανήσυχου ψυχισμού του και των έντονων πνευματικών του διεργασιών.
