Ο Φοϋχτβάνγκερ παρουσιάζει σε αυτό το βιβλίο την ιστορία της μεσαιωνικής Ευρώπης, την ιστορία πάλης και μάχης ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση, έναν πόλεμο που ποτέ δεν έπαψε να μας απασχολεί ακόμα και σήμερα. Είναι πασιφανές πως οι εποχές μπορεί να άλλαξαν, οι άνθρωποι όμως όχι και για αυτό η Καστίλη, το Τολέδο και η ευρύτερη περιοχή, γίνεται το θέατρο των συγκρούσεων και των αψιμαχιών μεταξύ των διάφορων βασιλείων της περιοχής για το ποιος θα ηγηθεί και ποιος θα κυριαρχήσει. Οι σταυροφορίες είναι εκείνη την εποχή η νούμερο ένα προτεραιότητα για την ενδυνάμωση της Χριστιανοσύνης μιας και ο κίνδυνος της επέλασης του Ισλάμ είναι ορατός, ειδικά σε εκείνο το σημείο της Ευρώπης.
Ένας κόσμος σε επισφαλή θέση
Ιππότες και κυβερνήτες, όπως ο Αλφόνσος, καλούνται να λάβουν δύσκολες αποφάσεις, να υπερασπιστούν τα εδάφη τους, ενώ δεν λείπουν και οι διαφιλονικίες ανάμεσα στα βασίλεια για την επόμενη μέρα και για το ποιος θα αποκομίσει τα κέρδη από μια επικείμενη και ποθητή θριαμβευτική νίκη έναντι των δυνάμεων του Σαλαδίνου και του Ισλάμ. Διαμορφώνεται λοιπόν ένα κλίμα αβεβαιότητας, ανασφάλειας και αστάθειας ενώ παράλληλα το εβραϊκό στοιχείο γίνεται ένα είδος εξιλαστήριου θύματος και μια πρώτης τάξεως αφορμή για να ξεσπάσουν διαφωνίες εντός των βασιλείων. Οι Εβραίοι χρόνια τώρα θεωρούνται ξένο σώμα και αναξιόπιστοι, αποτελούν ένα είδος απειλής για τα χριστιανική κράτη, κανείς δεν τους εμπιστεύεται και οι περισσότεροι επιθυμούν τον αφανισμό τους γιατί πολλοί τους θεωρούν συμμάχους των μουσουλμάνων που θέλουν το κακό των Χριστιανών.
Ο Φοϋχτβάνγκερ, στο επίμετρο του βιβλίου, εξηγεί τους λόγους που τον οδήγησαν να γράψει αυτό το βιβλίο και θα αναφερθεί χαρακτηριστικά σε εκείνην την περίοδο: “Οι θεωρητικοί εκείνου του αιώνα συζητούσαν αν επιτρέπεται να προλάβει κανείς τον εχθρό, που ίσως θα επιτεθεί, και να επιτεθεί πρώτος ͘ αν είναι ντροπιαστικό να πληρώσεις την ειρήνη με μεγάλες θυσίες. Θέλησα να προσπαθήσω να ξαναζωντανέψω ανθρώπους που τους βασάνιζαν τέτοιες σκέψεις. Σκέφτηκα ότι, αφηγούμενος ξανά την ιστορία αυτών των ανθρώπων, δεν γράφει κανείς μονάχα μια ιστορία, αλλά φωτίζει τα προβλήματα του καιρού μας”. Γράφει αυτό το βιβλίο για να δείξει πόσο ανάγκη έχει ο κόσμος την ειρήνη ειδικά σε μία περίοδο, τη δική του περίοδο, τότε που ο Β’ Παγκόσμιος πόλεμος έχει μόλις τελειώσει και ο κόσμος αναζητά την επόμενη μέρα.
Ένας Ιππότης στη δίνη των γεγονότων
Ο Αλφόνσος, ο ιππότης της Καστίλης, αυτός ο άνθρωπος που αποφάσισε να προσλάβει στην αυλή του ως Υπουργό Οικονομικών έναν Εβραίο, είναι και αυτός που θα λάβει και την απόφαση, έπειτα από πολύ συλλογισμό και ιδιαίτερα μεγάλο ενδοιασμό, να οργανώσει στρατό και δυνάμεις και να επιτεθεί στους “άπιστους” του Ισλάμ με σκοπό και στόχο να επιβραδύνει και να αποτρέψει την προσπάθεια εισβολής στα νότια τμήματα του ισπανικού εδάφους. Όλο αυτό το χρονικό περιγράφεται εδώ σε συνδυασμό με τον φλογερό έρωτά του για την κόρη του Υπουργού του, την Ρακέλ, με την οποία θα βιώσει έναν ασίγαστο έρωτα και θα αποκτήσει και ένα νόθο παιδί μιας και ήταν ήδη παντρεμένος.
Ο Αλφόνσος ήταν κατά τα λεγόμενα και γραπτά του συγγραφέα μία αμφιλεγόμενη προσωπικότητα, ένας άνθρωπος που είχε, όπως οι περισσότεροι της εποχής, από την μία να αντιμετωπίσει τους εσωτερικούς του εχθρούς και από την άλλη να αποφασίσει για τα βήματά του χωρίς να παραμελήσει και να καταπατήσει τα θρησκευτικό του πιστεύω. Βίωνε μέσα του μία διαμάχη ανάμεσα στον άνθρωπο ηγέτη που οφείλει να διοικήσει ορθολογικά έναν λαό και να τον υπηρετήσει και στον πιστό που προσπαθεί να μην ταράξει τις σχέσεις του με την Εκκλησία και τους ιερείς της που τότε είχαν παντοδυναμία και επηρέαζαν τον κόσμο.
Ο συγγραφέας αναφέρει γλαφυρά: “Στον ιππότη ήθελα να αντιπαραθέσω τον άνθρωπο της ειρήνης. Αυτόν βέβαια δεν τον εξυμνούν τα χρονικά και οι μπαλάντες, όμως υπάρχει. Ζει στη σκιά, στο περιθώριο των χρονικών, εμφανέστερος στα επίσημα έγγραφα, στις παραχωρήσεις και στους νόμους, πιο καθαρά ακόμη και στα βιβλία των λογίων και των φιλοσόφων”. Το μυθιστόρημα του Φοϋχτβάνγκερ είναι μία ελεγεία στην εποχή που έκρινε πολλά στον πόλεμο μεταξύ δύο κόσμων που δεν έπαψαν να αντιμάχονται, είναι όμως και μία προσπάθεια να αναδυθούν γεγονότα και πρόσωπα καθώς η αφήγησή του αποτελεί ένα μωσαϊκό πλούσιο σε παράθεση συμβάντων και πρωταγωνιστών με προσήλωση στην ιστορία που είναι πάντα αμείλικτη, διδακτική και αδιαμφισβήτητη.
“Όπως και οι αρρώστιες, λέει ο Ιπποκράτης, έτσι και οι πράξεις των ανθρώπων σπανίως έχουν μόνο μία αιτία, απεναντίας κάθε πράξη έχει πολλές ρίζες”.
“Η εγκόσμια αγάπη είναι σαν να γλείφεις μέλι πάνω από αγκάθια”.
