Η θέση της γυναίκας στον κόσμο, τον αρχαίο όπως και τον σύγχρονο, εκείνον δηλαδή του συγγραφέα ο οποίος και μας αφηγείται την ιστορία, καταδεικνύει ομοιότητες, είναι ένας κόσμος όπου η γυναίκα δεν έχει άποψη ή τελοσπάντων δεν της επιτρέπεται να έχει την δική της άποψη αλλά να ενστερνίζεται αυτή του συζύγου και συντρόφου της. Η γυναίκα οφείλει να είναι υπάκουη, νοικοκυρά, ταμένη στα του οίκου της και αφιερωμένη στα παιδιά της, με λίγα λόγια δεν έχει περιθώρια για εξωοικιακές δραστηριότητες και σαφώς δεν έχει δικαίωμα να λαμβάνει μέρος στις αποφάσεις για τα πολιτικά αφού αυτό αποτελεί μοναδικό προνόμιο των αντρών. Ο Κέλλερ, με ιδιαίτερο συμβολισμό και με αλληγορικό ύφος που θυμίζει παραμύθι ή ιστορία που αφηγείται ο Αίσωπος, θα μας καταθέσει μία ιστορία που θα μπορούσε να είχε γραφτεί χθες.
Μια γυναίκα στέκεται γενναία απέναντι στην χειραφέτηση
Η ιστορία της Ευγενίας, της πρωταγωνίστριας του Κέλλερ, είναι ποτισμένη από την ανάγκη της γυναίκας να θέσει τον εαυτό της απέναντι στον κυρίαρχο άνδρα ως ισότιμη, να διεκδικήσει δηλαδή όσα της αναλογούν. Η Ευγενία, ήδη από την εποχή εκείνη, στην Αλεξάνδρεια υπό την ρωμαϊκή κατοχή, είναι η γυναίκα που θα προσπαθήσει να αντικρούσει τα στερεότυπα που την θέλουν να αποδέχεται οποιονδήποτε της προτείνεται για άντρας χωρίς την θέληση της. Είναι γενναία, δυναμική, αποφασιστική, επίμονη και επιστρατεύει την άποψή της ως όπλο απέναντι σε κάθε προσπάθεια να την χειραγωγήσουν. Απέναντι στον Ρωμαίο Ακιλίνο θα δείξει τα δόντια της και δεν θα αποδεχτεί κανένα προ τετελεσμένο γεγονός.
“Η επιθυμία σου, Ακιλίνε, να με πάρει γυναίκα, με τιμάει πάρα πολύ. Δεν μπορεί όμως να με παρασύρει σε μια ασοφία, γιατί τέτοια θα ήταν αν ακολουθήσαμε τις πρώτες μας ορμές, χωρίς να εξετάσουμε ο ένας τον άλλο. Ο πρώτος όρος που ζητάω από έναν σύζυγο, είναι να εννοεί τη διανοητική μου ζωή και την προσπάθειά μου να την τιμάει και να τη συμμερίζεται” αναφέρει η Ευγενία στον τολμηρό και σίγουρο για τον εαυτό του Ακιλίνο. Είναι σαφές πως όταν ο Κέλλερ γράφει αυτήν την νουβέλα οι γυναίκες δεν είχαν τα δικαιώματα που έχουν σήμερα και υπολειπόντουσαν σε υπόληψη, ήταν κλεισμένες στο σπίτι άρα δεν απείχε και πολύ η υπόστασή τους από τον ρόλο που κατείχαν 19ο αιώνα.
Αυτό σημαίνει πως μέσα σε τόσους αιώνες, η εικόνα της γυναίκας παραμένει ίδια και απαράλλαχτη, στέκεται κατώτερη του συζύγου της, είναι δέσμια των περιοριστικών μέτρων που της έχουν τεθεί από την κοινωνία. Η γυναίκα δεν έχει δικαίωμα να διαβάζει, να σπουδάζει, να μαθαίνει, να εκφράζει και να διατυπώνει την άποψή της και αντιμετωπίζεται είτε ως εταίρα ή πόρνη που ο άνδρας πληρώνει για να του παρέχει τις υπηρεσίες της ή αλλιώς ως την μητέρα, την νοικοκυρά, την κόρη, την αδερφή που πάντα είναι εξαρτημένη από την ανδρική παρουσία. Ο Κέλλερ προβάλλει μέσα από την νουβέλα του με έμμεσο και υποδόριο τρόπο και ουσιαστικά κατακρίνει την ανικανότητα των γυναικών να ορίσουν το δικό τους μέλλον και να υπερασπιστούν τα δικά τους θέλω.
Παράλληλοι βίοι εποχών που αρνούνται την γυναίκα ως ύπαρξη
Μην ξεχνάμε πως στην αρχαιότητα, όπως και τον 19ο αιώνα, με εξαίρεση κάποια φωτεινά παραδείγματα και κάποιες εκλάμψεις από γυναίκες όπως η Ευγενία, οι γυναίκες στην μεγάλη τους πλειοψηφία δεν είχαν τότε την απαραίτητη δύναμη για να αντισταθούν μαζικά και αποτελεσματικά, δεν είχαν καν τα λίγα δικαιώματα που εξασφάλισαν στις αρχές του 20ου αιώνα και αυτή η αντίσταση και η όρθωση του αναστήματός του για να κυριαρχήσουν και να θέσουν και αυτές τις επιθυμίες τους πήρε πολύ χρόνο. Μέσα σε όλα αυτά τα χρόνια έγιναν πολλές προσπάθειες από γυναίκες με σθένος όπως η Κλεοπάτρα ως πολιτικό πρόσωπο, η Υπατία ως επιστήμονας ή η Αρτεμισία Τζεντιλέσκι ως ζωγράφος μεταξύ άλλων για να ταράξουν τα στάσιμα νερά, να αναδυθούν στην επιφάνεια και να πρωταγωνιστήσουν.
Από την εποχή της Ευγενίας ως εκείνη του Κέλλερ, που εδώ υπονοείται εμμέσως πλην σαφώς μέσα από την αλληγορία της ιστορίας, αυτό που διαπιστώνει ο αναγνώστης είναι πως οι εποχές μπορεί να αλλάζουν, οι συνθήκες όμως και οι άνθρωποι φυσικά όχι απαραίτητα. Η Ευγενία του Κέλλερ είναι ένα άστρο λαμπερό, μια γυναίκα με προσωπικότητα που αντιβαίνει τους κανόνες καλής συμπεριφοράς και συμβιβασμού, δεν μπορεί να αποδεχθεί την μοίρα της και έτσι αρνείται τον γάμο με έναν άνθρωπο που δεν αγαπά. Αυτό που είναι έντονα αισθητό είναι το γεγονός πως η ίδια αναλαμβάνει την προστασία του εαυτού της αφού γύρω όλα σιωπούν, το περιβάλλον όπου μεγαλώνει είναι περιτριγυρισμένο από άνδρες χωρίς διάθεση να δείξουν κατανόηση και γυναίκες φοβισμένες που στέκονται υπό σκιά.
Αυτό που αποδεικνύεται περίτρανα μέσα από την γλαφυρή όσο και παραμυθένια αφήγηση του άγνωστου σε πολλούς Κέλλερ, είναι η πρόθεσή του να αναδείξει τη γυναικεία φύση και το γυναικείο μυαλό, να γίνει η φωνή της γυναίκας που δεν βρίσκει διέξοδο στα όνειρά της και τα θέλω της. Η Ευγενία, η δυναμική του Ελληνίδα πρωταγωνίστρια βρίσκεται στην Αλεξάνδρεια – όχι τυχαία, γιατί η Αλεξάνδρεια υπήρξε πάντα φάρος ιδεών και χώρος πρωτοποριών – η γυναίκα θα βρει τρόπο να μεταμορφωθεί σε ηγούμενο, θα αναλάβει δράση να ξεφύγει από ένα εχθρικό περιβάλλον και όταν τελικά έρθει αντιμέτωπη με τις συνέπειες των πράξεών της μιας και θα αποκαλυφθεί η ταυτότητά της. Και πάλι όμως δεν θα διστάσει όμως να βρει τον τρόπο να γλυκάνει με την γυναικεία φύση της αυτόν που κάποτε την αγάπησε και εκείνη τον αρνήθηκε δελεάζοντάς τον να δείξει καλοσύνη στο πρόσωπό της χωρίς να γίνεται υποτελής του. Ο Κέλλερ υμνεί με λίγα λόγια την γυναίκα σε όλες τις εκφάνσεις της και η Ευγενία είναι η δική του θεά Αθηνά που με σοφία αλλά και ευφυΐα κατορθώνει να τα βγάλει πέρα.
“…δάμασε τα αισθήματά του που κατέκλυζαν τη σκέψη του, και κείνο το ελαφρύ ρίγος που ένιωθε στο στομάχι, αυτό που αισθάνεσαι όταν αντικρύζεις τον άνθρωπο που αγαπάς”.
“…Το άγαλμα ο Ακιλίνος το έβαλε στο πιο διαλεχτό μέρος του σπιτιού του, δίστασε όμως να το ξαναφιλήσει, αφού είχε τώρα το ολοζώντανο πρότυπο μαζί του”.
