Ψυχρός πόλεμος και οι μεγάλες δυνάμεις της εποχής επιστρατεύουν εργαλεία για να εμποδίσουν τυχόν επιθέσεις στο έδαφός τους. Έχει προηγηθεί η ατομική βόμβα στην Χιροσίμα και έχει αποδειχθεί η βαναυσότητα των Σοβιετικών του Στάλιν που δεν δείχνουν ίχνος κατανόησης ή ευσπλαχνίας στους αντιφρονούντες του καθεστώτος. Από όπου και αν το δει κανείς, από όποια πλευρά και αν κοιτάξει, η δεκαετία του 1960 δεν ξεκινάει με καθόλου καλούς οιωνούς για το μέλλον του πλανήτη. Ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Μάθιους σε αυτό το ξεχωριστό βιβλίο συνομιλεί με την ιστορία και την αναδεικνύει για να αποκαλύψει όσα συνέβησαν εν έτει 1961 στην Σοβιετική Ένωση. Ο κόσμος την επαύριον του πολέμου και για αρκετά χρόνια θα βυθιστεί σε έναν υπόγειο πόλεμο, σε υπόγειες συγκρούσεις που έχουν ως αποτέλεσμα θύματα και δολοφονίες μέσα από έναν ενδελεχή πόλεμο κατασκοπείας.
Στη δίνη ενός ψυχρού πολέμου με άγνωστες συνέπειες
Μην λησμονούμε πως όσα καταγράφονται εδώ από τον συγγραφέα δεν είναι πρωτόγνωρα ή πρωτότυπα, το χάος της εξολόθρευσης και της εξόντωσης έχει ήδη ξεκινήσει από τα μέσα της δεκαετίας του 1930 και έπειτα και τουλάχιστον μέχρι και τον θάνατο του Στάλιν. Δυστυχώς, σε αυτήν την περίοδο αλλά και λίγο αργότερα πάμπολλοι επιστήμονες, καλλιτέχνες, διανοούμενοι και άλλοι υπήκοοι όπως ο Γκρόσμαν, ο Σολζενίτσιν, ο Καντίνσκυ και τόσοι άλλοι θα δεχτούν αήθεις επιθέσεις, εξευτελισμό και ό,τι μπορεί κανείς να φανταστεί από ένα καθεστώς βάρβαρο, αυταρχικό και αδυσώπητο. Είναι όσα συμβαίνουν και εδώ, μέσα από την ιστορία της δολοφονίας του Πετρόφ που παρουσιάζεται ως ένα τυχαίο γεγονός αυτοκτονίας.
Με λίγα λόγια, πρόκειται για ακόμα μια φορά για ένα συμβάν σκοτεινό και άκρως μυστικό, ένα γεγονός για μια πραγματική δοκιμή ενός όπλου όπως είναι η συσκευή που κατασκευάζεται σε ένα σημείο του χάρτη που ουδείς γνωρίζει και ουδείς πρέπει να μάθει. Μυστικοπάθεια και εχεμύθεια, απόρρητα έγγραφα και κλειστά στόματα είναι η συνταγή που θα αποσοβήσει την αποκάλυψη όλης αυτής της δραστηριότητας. Κανείς δεν γνωρίζει την ισχύ του όπλου αυτού που είναι καταστροφικό όπως αποδεικνύεται εκ των υστέρων και που η δοκιμή του σε κάποιον απομακρυσμένο τόπο απλά θα καταδείξει πως η Σοβιετική Ένωση όπως και η Αμερική είναι ικανή για την κατατρόπωση του εχθρού εφόσον κάτι τέτοιο καταστεί αναγκαίο.
Είναι σαφές από τα όσα γράφει εδώ ο Μάθιους και από όσα προκύπτουν από τις καταθέσεις των πρωταγωνιστών πως το μόνο που απασχολεί την διοίκηση και τους υπεύθυνους είναι όλο αυτό το σκηνικό να παραμείνει κάτω από άκρα μυστικότητα, να είναι ένας κώδικας σαν αυτόν του Τούρινγκ στον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο. Ουδείς γνωρίζει τις συνέπειές του στον κόσμο και τον όλεθρο που μπορεί μία τέτοια δοκιμή να προκαλέσει, αυτό που ενδιαφέρει είναι να μην αποκαλυφθεί η αλήθεια και για αυτό όσοι μπορεί ενδεχομένως να αποτελούν απειλή να πάψουν να υπάρχουν. Ο Πετρόφ, ο εκ των κατασκευαστών, δολοφονείται και ανοίγει μία έρευνα που σε κανέναν δεν αρέσει. Τίποτα δεν λειτουργεί δημοκρατικά και ο Βάσιν που είναι και ο κύριος ερευνητής βρίσκεται στην μέση δεχόμενος τα πυρά για την διερεύνηση του συμβάντος. Οι ιθύνοντες που το προκάλεσαν όλο αυτό όπως είναι λογικό επιθυμούν διακαώς να το κουκουλώσουν και να το αποσιωπήσουν για να μην φανεί η ευθύνη τους.
Δυστυχώς, τα όσα λαμβάνουν χώρα στη μαρτυρία του Μάθιους προκύπτουν μέσα από πραγματικά γεγονότα που έχει επεξεργαστεί και έχει αναμείξει ο συγγραφέας με μυθοπλαστικά στοιχεία για λόγους ευκολίας στην αφήγηση. Ο ίδιος στο τέλος του βιβλίου αναφέρει την ιστορία έτσι όπως έγινε εξ’ ολοκλήρου και εξηγεί τις μεταβολές που έχει πραγματοποιήσει για χάριν της αφήγησης. Είναι συγκλονιστικά και φρικιαστικά τα όσα μας καταμαρτυρά και θυμίζουν αυτό που συνέβη 25 χρόνια μετά στο Τσέρνομπιλ όπου το σοβιετικό καθεστώς έδειξε την πραγματική του ταυτότητα και την αποτρόπαια αδιαφορία του για τα όσα έλαβαν χώρα εκεί. Η κατάθεσή του λοιπόν αυτή θυμίζει τον Πρίμο Λέβι, ο οποίος στο βιβλίο του «Εάν αυτό είναι ο άνθρωπος», ένα βιβλίο/μαρτυρία για την παραμονή του στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, είχε πει πως «εφόσον υπήρξε το Άουσβιτς, δεν υπάρχει Θεός». Στο ημερολόγιο της Άννα Φρανκ περιγράφεται επίσης η ωμότητα του ναζιστικού καθεστώτος και τα εγκλήματα σε βάρος του ανθρώπου από ένα θύμα της ναζιστικής βαρβαρότητας.
Δεν απέχει πολύ η αφήγηση του Μάθιους από τα όσα έγραψε και η Αλεξίεβιτς στο δικό της βιβλίο “Ένα χρονικό του μέλλοντος” αναφερόμενη στο Τσέρνομπιλ που φέτος κλείνουμε 35 χρόνια από εκείνη την αποφράδα ημέρα. Αν το καλοσκεφτούμε έχουν περάσει και 60 χρόνια από τότε που η σοβιετική προπαγάνδα “έδωσε” τα διαπιστευτήριά της μέσα από μία δοκιμή ενός επικίνδυνου, τοξικού και φονικού όπλου που αν είχε τελικά την πραγματική του ισχύ έτσι δηλαδή όπως αρχικά το είχαν δοκιμάσει, τότε σήμερα θα μιλούσαμε για μία ακόμα πιο τραγική κατάληξη αν αναλογιστούμε πως η ισχύς του συγκεκριμένου όπλου ήταν τρεις χιλιάδες φορές πιο καταστροφική από εκείνη της Χιροσίμα. Διαβάζοντας τις σελίδες αυτές θεωρούμε πως βρισκόμαστε σε ένα σενάριο και σε έναν κόσμο επιστημονικής φαντασίας, κάθε άλλο όμως όσα περιγράφονται εδώ είναι η πραγματική πραγματικότητα ενός κόσμου σε αποδρομή που αδιαφορεί για τον άνθρωπο και χρησιμοποιεί την επιστήμη για να προκαλέσει την φρίκη. Η ανθρωπότητα δεν έμαθε τίποτα από τα λάθη της και δυστυχώς συνεχίζει μέχρι και σήμερα στο ίδιο επικίνδυνο μονοπάτι.
“Οι αριθμοί είναι πράγματα στερεά, όμορφα, χειροπιαστά, πράγματα που κανείς δεν μπορεί να τα καταστρέψει. Μοτίβα που επαναλαμβάνονται επ’ άπειρον, σταθερά ως την αιωνιότητα. Είτε υπάρχουν άνθρωποι για να τα δουν είτε όχι. Βρίσκαμε παρηγοριά”
“Σήμερα θα είναι η ημέρα που θα αφανιστούμε από τον κόσμο, εμείς και η πόλη μας που γεννάει θάνατο”
