Αυτή την χρονιά-ορόσημο για το ελληνικό έθνος, το αναγνωστικό κοινό βλέπει μία πληθώρα αναλύσεων ως προς τα γεγονότα της επανάστασης και εδώ παρουσιάζεται ένα από τα εξέχοντα βιβλία που εκδόθηκαν από έναν πολύ έγκυρο ερευνητή που έχει μελετήσει όσο λίγοι αυτήν την εποχή. Ο ερευνητής Πέτρος Θ. Πιζάνιας, που ήδη είχε εντρυφήσει στην περίοδο της Τουρκοκρατίας σε άλλο του πόνημα, με αυτό το εξαιρετικά διδακτικό βιβλίο ξετυλίγει όλη την ιστορία της επανάστασης. Μια ιστορία που αναφέρεται σε όλη την ταραγμένη περίοδο, δηλαδή από την έκρηξη της επανάστασης μέχρι και την λήξη της με όλες τις ενδιάμεσες ταραχώδεις στάσεις που έλαβαν χώρα και έτσι μας προσφέρει μία μελέτη εμπεριστατωμένη και άκρως αναλυτική όπου μαθαίνουμε για όλες τις πτυχές του αγώνα και εντρυφούμε σε πληροφορίες και γνώσεις γνωστές και άγνωστες. Πρόκειται για ένα σύγγραμμα πλούσιο σε συγγραφικό υλικό και βιβλιογραφία, δεδομένα απαραίτητα που πλαισιώνουν όλα αυτά που ένας αναγνώστης θα ήθελε να γνωρίζει.
Η ιστορία μιας γενναίας αλλά και επισφαλούς περιόδου
Ο αγώνας των Ελλήνων ήταν προϊόν μακρόχρονης προσπάθειας στο εσωτερικό της επικράτειας αλλά και μέσα από τις παροικίες της Ελληνικής διασποράς που προετοίμαζε χρόνια πριν τον αγώνα για αποτίναξη του τουρκικού ζυγού ύστερα από 400 χρόνια σκλαβιάς. Ανά τη χώρα μικρές ομάδες ανθρώπων άρχισαν να οργανώνονται και να συντονίζουν τις δράσεις τους με απώτερο στόχο να κινητοποιήσουν όλο τον πληθυσμό για τον υπέρ πάντων αγώνα. Ο εχθρός δεν είχε λάβει γνώση και δεν είχε αντιληφθεί τη δυναμική αυτού του κινήματος που διψούσε για ελευθερία και ανεξαρτησία και για αυτό εξεπλάγη από την αντίσταση, το θάρρος και το ασίγαστο πάθος για μάχη κατά του κατακτητή. Ο Πιζάνιας γράφει χαρακτηριστικά: “Οι ελληνικές επαναστατικές δυνάμεις, πολύ λιγότερες και ελαφρύτερα εξοπλισμένες σε σχέση με τους εχθρούς τους, είχαν επιτύχει την ακύρωση της ήττας πρώτα από όλα με τον δικό τους αγώνα. Δευτερευόντως, είχαν εμμέσως ευνοηθεί από τις αρχόμενες διαμάχες μεταξύ του Ιμπραήμ και του Σουλτάνου”.
Εδώ παρουσιάζεται λοιπόν κάθε έκφανση του πολυδιάστατου και πολύπλευρου αγώνα αλλά και όλο το χρονικό μετά την εκκίνηση του απελευθερωτικού αγώνα, τις κρίσιμες μάχες που δόθηκαν κατά την πορεία προς την σύσταση ενός νέου έθνους-κράτους καθώς και για τις πρώτες ημέρες λειτουργίας του. Αναμφίβολα, όλο αυτό που σήμερα εμείς θεωρούμε δεδομένο αποτέλεσε προϊόν περίπλοκων διαβουλεύσεων και όχι πάντα εύκολων διαδικασιών. Κατατίθεται η διαδρομή μιας ολόκληρης δεκαετίας πριν το ξέσπασμα του Εθνικού αγώνα και περιγράφεται εδώ η προεπαναστατική δράση, τα διαφορετικά συμφέροντα που έλαβαν χώρα και διαμόρφωσαν τις συνθήκες της γέννησης του ελεύθερου κράτους. Η πλούσια αυτή μελέτη φέρνει τον αναγνώστη σε επαφή με τα τεκταινόμενα και τα γεγονότα της εποχής που τελικά διαμόρφωσαν αυτό που εμείς σήμερα γνωρίζουμε λίγο ως πολύ ως τελικό αποτέλεσμα ενός λειτουργικού κράτους.
Ο Εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας βρήκε αδιαμφισβήτητα τους Έλληνες ενωμένους για έναν κοινό σκοπό όπως κάποτε είχε βρει Αθηναίους και Σπαρτιάτες ενωμένους απέναντι στον κοινό εχθρό που άκουγε στο όνομα Πέρσες. Ωστόσο, μετά το πέρας της ελληνικής επανάστασης και με το τέλος του αγώνα, άρχισαν οι έριδες μεταξύ των διαφορετικών ομάδων ανά την επικράτεια, η κάθε μία από τις οποίες είχε διαφορετικές βλέψεις για την επόμενη μέρα και πολλές φορές μάλιστα τα συμφέροντα έρχονταν να συγκρουστούν μεταξύ τους με ολέθριες συνέπειες για το μέλλον του εγχειρήματος. Αυτό που καταγράφεται σε τούτο το ιστορικό πόνημα είναι εν τούτοις η επιτυχία, έστω και με δυσκολίες, σύστασης ενός αυτόνομου Ελληνικού κράτους που θα όριζε πια μόνο του ή σχεδόν μόνο του τις τύχες του.
Στο διάστημα του πολέμου αυτού οι Έλληνες αγωνιστές, οι ένδοξοι πολεμιστές – πολλοί από αυτούς έπεσαν ηρωικά για την πατρίδα – όπως ο Αθανάσιος Διάκος, ο Γεώργιος Καραϊσκάκης, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο Κωνσταντίνος Κανάρης, ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, η Μαντώ Μαυρογένους και όλοι οι υπόλοιποι ήρωες της Ελληνικής επανάστασης, είχαν στο πλευρό τους και πολλούς Ευρωπαίους Φιλέλληνες που πάλεψαν στο πλευρό τους και βοήθησαν ηθικά και οικονομικά τον αγώνα αυτό. Διανοούμενοι, συγγραφείς, ποιητές και πολιτικοί άνδρες στάθηκαν αρωγοί και συμπαραστάτες και με το έργο τους το συγγραφικό ή με την ίδια τους την παρουσία πολέμησαν στο πλευρό των Ελλήνων, χαρακτηριστικότερη περίπτωση ο Λόρδος Μπάιρον που σκοτώθηκε.
Αυτό που κατανοεί όποιος μελετήσει αυτό το σπουδαίο πόνημα είναι πως μέσα από βιβλία όπως αυτό μπορεί ο επίμονος και διψασμένος αναγνώστης να κατανοήσει καλύτερα το μέγεθος της επιτυχίας του εγχειρήματος που έλαβε την τελική του μορφή 200 χρόνια πριν και κατέληξε τελικά να γίνει ύμνος ελευθερίας για όλους τους σκλαβωμένους λαούς. Ο συγγραφέας μας ταξιδεύει λοιπόν πίσω στα γεγονότα, τα τόσο σημαντικά και μέσα από ένα πόνημα αξιέπαινο μαθαίνουμε για όλο το χρονικό που προηγήθηκε μέχρι να φτάσουμε ολοκληρωτικά στην εξώθηση των Τούρκων από τα ελληνικά χώματα και την συγκρότηση ενός σύγχρονου κράτους έθνους από τα πρώτα ευρωπαϊκά κράτη που συγκροτήθηκαν εκείνη την εποχή. Το βιβλίο βρίθει πολλών αναφορών που μας προσφέρουν την δυνατότητα να έχουμε μία πλήρη και λεπτομερή εικόνα των όσων συνέβησαν.
“Από το ξέσπασμα της Επανάστασης, και με τους ποικίλους χειρισμούς των πολιτικών ηγεσιών, αλλά και ανεξάρτητα από αυτές, με την έκδοση αρκετών εφημερίδων, δημόσιων λόγων, φυλλαδίων, λίγων εφημερίδων τοίχου σε πόλεις, το βάρους του κύρους των προσωπικοτήτων που ήταν φορείς της ιδεολογίας αυτής, ο επαναστατικός πατριωτισμός κέρδιζε κοινωνικό χώρο, διαχεόταν στον εν γένει πληθυσμό”
“Η δράση που αναπτύχθηκε κατά την Ελληνική Επανάσταση, η πολεμική και γενικότερα η επαναστατική, αποτέλεσε μια διαδικασία η οποία, εκτός των άλλων, αποδέσμευε από τον φόβο, μετέπλαθε τα συναισθήματα σε περιφρόνηση για τον εχθρό, γεννούσε μια επιθετική δυναμική, κάποια αυτοπεποίθηση”
