Ο Ντοστογιέφσκι είχε πει κάποτε πως η ομορφιά θα μας σώσει και δράττομαι της ευκαιρίας για να διασκευάσω την ρήση του και να πω πως η ομορφιά των βιβλίων είναι πάντα ικανή να μας σώσει. Γιατί υπάρχουν βιβλία που έχουν γράψει τη δική τους ιστορία και αυτή η ιστορία αξίζει να αναδειχθεί, βιβλία που μπορούν και προκαλούν συγκινήσεις, βιβλία διαφορετικά μεταξύ τους, βιβλία λογοτεχνικά που αποτελούν διαχρονικές αξίες, βιβλία που είναι κρυμμένα στα πίσω ράφια των βιβλιοπωλείων γιατί κανείς ίσως να μην βρέθηκε να μιλήσει για αυτά όσο θα έπρεπε. Ήρθε η ώρα λοιπόν αυτά τα βιβλία να αποκαλυφθούν, να αναδυθούν στην επιφάνεια και να παραμείνουν εκεί γιατί το αξίζουν. Δεν υπάρχει εξάλλου μεγαλύτερη χαρά από την ανακάλυψη πολύτιμων βιβλίων που για κάποιο αόριστο ή ανεξήγητο λόγο δεν βρήκαν στο σωστό χρόνο την κατάλληλη θέση τους μέσα στο λογοτεχνικό στερέωμα ή δεν είχαν την πρέπουσα προβολή κατά την πρώτη κυκλοφορία τους – στη γλώσσα τους ή στη μετάφρασή τους – και άρα κάπου λησμονήθηκαν.
Κάποια από αυτά μεταφράζονται για πρώτη φορά στα ελληνικά και αυτό είναι πολύ σημαντικό εκδοτικό γεγονός. Έρχεται όμως πάντα η στιγμή όπου κάποιος θα βρεθεί με την επίμονη σκαπάνη του – είναι κάποιοι αυτοί – να φέρει στην επιφάνεια βιβλία που ξεχωρίζουν και αξίζει να μνημονευτούν. Πάντα υπήρχε μέσα μου το μικρόβιο και η λαχτάρα να ξετρυπώνω μικρά λογοτεχνικά αριστουργήματα που παραμένουν διαχρονικά μέχρι σήμερα, βιβλία διαφορετικά μεταξύ τους ως προς την θεματική, βιβλία όμως που σαγηνεύουν και αιχμαλωτίζουν την ανάγνωση, βιβλία που αξίζει να κοσμούν κάθε βιβλιοθήκη, βιβλία ξεχωριστά και πολύτιμα σαν πετράδια που κάποιος βρίσκει στην έρημο. Τέτοια είναι τα βιβλία που παρουσιάζονται εδώ με μόνο και αποκλειστικό κριτήριο την ποιότητα της αφήγησής τους και την αδιαμφισβήτητη λογοτεχνική τους αξία, βιβλία γραμμένα από συγγραφείς που άφησαν το αποτύπωμά τους και τη σφραγίδα τους στο χρόνο.
Θερβάντες, Ο δικαστής των διαζυγίων και άλλα κωμικά ιντερμέδια, Εκδόσεις Printa
Τα λόγια είναι περιττά όταν μιλάμε για τον συγγραφέα του Δον Κιχώτη, εκείνον που με ορμητήριο την παρατηρητικότητά του εφορμά και ξεδιπλώνει για άλλη μια φορά την σπουδαία του γραφή και στην μικρή φόρμα που είναι τα διηγήματα. Σε αυτά, καταθέτει όσα ο ίδιος έζησε την εποχή του, τα γεγονότα και τα πρόσωπα πίσω από τις ιστορίες είναι ταυτισμένα με την Ισπανία ενός αιώνα που βίωσε το ζενίθ και το ναδίρ των κοινωνικών ηθών, μην λησμονούμε εξάλλου πως ο Θερβάντες υπήρξε ο κατεξοχήν αφηγητής των ηθικών – και ανήθικων – σκηνών που την ίδια εποχή ζωγράφιζε ο Φλαμανδός Μπρίγκελ λίγο πιο πάνω. Με σκωπτικό, κωμικό αλλά και περιπαικτικό τρόπο, ο Θερβάντες θα καλύψει με την πένα του πρόσωπα και στιγμές και θα γίνει ο βασικός ανταποκριτής των συμπεριφορών των ανθρώπων καθώς και των πράξεών τους.
Ονορέ ντε Μπαλζάκ, Μια σκοτεινή υπόθεση, Εκδόσεις Κριτική
Δεν είναι διόλου τυχαίο πως ο Μπαλζάκ παραμένει και θα παραμένει στο πάνθεον των λογοτεχνών που θα διαβάζονται από μικρούς και μεγάλους, θαυμαστές και θαυμάστριες, γιατί πολύ απλά έγραφε με την ψυχή του. Σπάζοντας τις αλυσίδες που τον κρατούσαν δέσμιο των πόθων του για συγγραφή, μιας και όπως μας επισημαίνει ο ίδιος ο Μπαλζάκ «η λογοτεχνία υπήρξε η πιο απαιτητική από τις ερωμένες του», κατάφερε να διανύσει ελεύθερος και ανεξάρτητος από δεσμεύσεις τον δικό του δρόμο και να πορευτεί με βάση τις δικές του πεποιθήσεις. Η γραφή του και η συγγραφική του ωριμότητα έλαβαν χώρα πρόωρα, ήδη από τα κατά βάση δυσάρεστα βιώματα που είχε ως νέος, μια και τα ευχάριστα ήρθαν αργότερα, κατόπιν έντονης επιθυμίας και επιμονής του ίδιου, που πίστεψε στον εαυτό του. Η σκοτεινή υπόθεση είναι ένα από τα όχι και πολύ γνωστά βιβλία του και όμως εκεί συμπυκνώνει το κοινωνικό, το ιστορικό και το ψυχολογικό των χαρακτήρων που βρίσκουμε στα γνωστά μυθιστορήματα και διηγήματά του.
Robert Penn Warren, Όλοι οι άνθρωποι του βασιλιά, Εκδόσεις Πόλις
Η πολιτική είναι η τέχνη του εφικτού είχε πει κάποτε ένας σοφός άνδρας και αυτό επιβεβαιώνεται επανειλημμένα μέσα από το βιβλίο του Γουόρεν που αποτελεί ένα μωσαϊκό όπου η ανθρώπινη φύση με τις αδυναμίες της και τα τρωτά της σημεία δοκιμάζεται και αξιολογείται. Γιατί η εξουσία και ο χειρισμός της είναι μια δύσκολη υπόθεση και αυτό το γνωρίζει πολύ καλά ο πρωταγωνιστής Σταρκ που αναλαμβάνει πλέον θέση ισχύος και καλείται να διαχειριστεί καταστάσεις και πρόσωπα. Ο ίδιος θα έρθει αντιμέτωπος με διλήμματα και θα κινηθεί μεταξύ λογικής και παραλογισμού γνωρίζοντας πως είναι αδύνατον να είναι αρεστός σε όλους. Αναπόφευκτα, η ρήξη του με τον δικαστή Ίρβιν και πλέον το σκηνικό πολέμου και σύγκρουσης μεταξύ των δύο αναδεικνύει περίτρανα πως η εξουσία είναι ένα πεδίο για γερά νεύρα και λεπτές κινήσεις, μια επικίνδυνη σκακιέρα.
Wilkie Collins, Η γυναίκα με τα λευκά, Εκδόσεις Αρμός
Τι και αν γράφτηκε πριν 160 χρόνια, το βιβλίο αυτό έρχεται σήμερα εκκωφαντικό να μας κατακεραυνώσει ως κοινωνία και να χτυπήσει την θύρα μας για να μας θυμίσει πως τα τραγικά και θλιβερά γεγονότα έχουν την τάση να επαναλαμβάνονται. Σε μία εποχή όπου οι γυναικοκτονίες ανά τον κόσμο έχουν αυξηθεί υπερβολικά και κανείς δεν γνωρίζει πού θα καταλήξει αυτός ο ανελέητος χείμαρρος, ο Γουίλκι Κόλινς αφηγείται ένα πραγματικό επεισόδιο που έλαβε χώρα τον 16ο αιώνα και αφορά στην απαγωγή της κοπέλας με τα λευκά. Αυτή η κοπέλα, έρμαιο του απαγωγέα της βρίσκεται μόνη να περιπλανιέται στους δρόμους του Λονδίνου και να αναζητά σωτηρία καθώς έχει χάσει κάθε επαφή με το περιβάλλον και τον κόσμο. Ο Κόλλινς ξεδιπλώνει το κουβάρι μιας φρικτής ιστορίας που σήμερα θα είχε κάνει σίγουρα τον γύρο των κοινωνικών δικτύων.
Τζόζεφ Κόνραντ, Καρέϊν. Μια ανάμνηση, Εκδόσεις Ερατώ
Μακριά από αυστηρούς λογοτεχνικούς περιορισμούς και ουσιαστικά αυτοδίδακτος, ο Κόνραντ πραγματεύτηκε την ίδια τη ζωή και την κατέθεσε με την ψυχή του έτσι όπως ο ίδιος την βίωσε και την επιθύμησε σαν ένας σύγχρονος θαλασσοπόρος που περιπλανήθηκε στη θάλασσα για να γεννήσει με τη γραφή του τις δικές του λογοτεχνικές πολιτείες και τους δικούς αφηγηματικούς κόσμους. “Η δύναμή σου είναι απλώς ένα ατύχημα που οφείλεται στην αδυναμία των άλλων”. Μετά τη θητεία του στα γαλλικά πλοία εντάχθηκε στο Βρετανικό εμπορικό ναυτικό και παραπάνω από 15 χρόνια ταξίδευε σε διαφόρων ειδών πλοία και σε διάφορες ειδικότητες μέχρι να αποκτήσει τον τίτλο του καπετάνιου. Στα ταξίδια του αυτά δεν έχασε την ευκαιρία να καταγράψει τις εμπειρίες του, να συναναστραφεί διάφορους ανθρώπους, να παρακολουθήσει τις ζωές τους, να γίνουν ένα με το υποσυνείδητό του και να τις εγγράψει στο σκληρό δίσκο του για επεξεργασία. Το βιβλίο αυτό είναι ένα από τα σπουδαία λογοτεχνικά του επιτεύγματα βάσει των εμπειριών του.
Τομ Χολτ, Εύπολις ο κωμωδιογράφος, Εκδόσεις Καλέντη
Ποιος γνωρίζει τον Εύπολι από την Παλλήνη; Ποιος τον έχει ακούσει ανάμεσα στα κορυφαία ονόματα του Αισχύλου, του Ευριπίδη και του Σοφοκλή; Ο Εύπολις, ένα πρόσωπο σχεδόν άγνωστο αλλά με μεγάλο ενδιαφέρον, θα προηγηθεί του Αριστοφάνη και θα διαδραματίσει βασικό ρόλο στα θεατρικά δρώμενα της εποχής, ωστόσο το όνομά του θα ξεχαστεί ανά τους αιώνες. Σε αυτό το πρόσωπο όμως, ο συγγραφέας Τομ Χολτ αποφασίζει να αφιερώσει αυτό το υπέροχα γραμμένο βιβλίο, ένα βιβλίο που αναδεικνύει τον μεγάλο κωμωδιογράφο και να τον αποκαταστήσει ουσιαστικά την φήμη του έστω και αργότερα στον χρόνο. Ο πρωταγωνιστής του Χολτ, μας επανασυστήνεται λοιπόν και εμείς καλούμαστε να τον λάβουμε σοβαρά υπόψιν μας γιατί η κωμωδία και το αστείο είναι ένα πράγμα σοβαρό που χρήζει προσοχής.
Leon Tolstoy, Πόση γη χρειάζεται ο άνθρωπος. Ο θάνατος του Ιβάν Ίλιτς, Εκδόσεις Μίνωας
Η συλλογή αυτή περιέχει δύο κορυφαία διηγήματα του συγγραφέα της Άννας Καρένινα με το Θάνατο του Ιβάν Ίλιτς να είναι το πιο γνωστό. Σε αυτό το διήγημα, ο μεγάλος Ρώσος κλασικός αποδεικνύει ότι είναι τεχνίτης και της μικρής φόρμας. Η νουβέλα, που αποτελεί το αδιαμφισβήτητο αριστούργημα της ύστερης δημιουργίας του, συγκινεί μέχρι σήμερα το αναγνωστικό κοινό, έχει προκαλέσει το θαυμασμό συγγραφέων όπως του Ρολλάν, του Κορτάσαρ και των υπαρξιστών κι αποτελεί πηγή έμπνευσης για σκηνοθέτες μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται και ο Κουροσάβα. Στο άλλο διήγημα, ο Τολστόι θα επανέλθει και θα πραγματευτεί νοήματα και στοχασμούς που ανέκαθεν τον απασχολούσαν. Στο Πόση γη χρειάζεται ο άνθρωπος, ο Τολστόι θα κατακρίνει την απληστία του ανθρώπου που πασχίζει να αποκτήσει όλο και περισσότερο πλούτο και αγαθά πνίγοντας μια για πάντα την ανύψωσή του προς το θείο και συνεπώς την σωτηρία του.
Νίκος Κυριαζής, Ναυμαχία, Εκδόσεις Εστία
Πόσοι και πόσοι αγώνες δόθηκαν για την υπεράσπιση των ελληνικών εδαφών ξεκινώντας από τους μηδικούς πολέμους. Σε αυτό το χρονικό σημείο αναφέρεται ο συγγραφέας και μας πηγαίνει πίσω στο παρελθόν για να μας αφηγηθεί την ιστορία του Νικομήδη, ενός σπουδαίου πολίτη και αγωνιστή της δημοκρατίας και είναι αυτός που θα μιλήσει για τις μάχες και τις ναυμαχίες απέναντι στον αιώνιο εχθρό, τους Πέρσες. Ο Κυριαζής, με την ιδιαίτερη γραφή του και την ευρηματική του αφήγησ,η ξεδιπλώνει το κουβάρι της ζωής στην αρχαιότητα μέσω ενός εμβληματικού ήρωα και έτσι ο αναγνώστης γίνεται κοινωνός γεγονότων που έγραψαν ιστορία στις μνήμες μας μέχρι και σήμερα. Το μυθιστόρημα έχει τέτοια αμεσότητα και τέτοια ζωντάνια που μας αιχμαλωτίζει σε κάθε σημείο του και είναι σαν να ξαναζούμε την ένδοξη ιστορία μας.
